Aile Sağlığı Merkezleri’nde (ASM) çalışanlar; sözleşmelerinin feshedilmesi, maaşlarından haksız kesinti yapılması, asgarin ücretin yarısı kadar maaş ödenmesi gibi sorunlarla karşı karşıya. ASM’lerin 2010’da dönüştürülmesi de sorunların büyümesine neden oldu.
“‘Beyaz kod’ veremiyoruz, ‘sağlıkçı’ sıfatını kazanmak istiyoruz”
ASM’lerde çalışan tıbbi sekreter, acil tıp teknisyeni, ebe, hemşire ve temizlik personelinin haklarını korumak amacıyla kurulan Aile Sağlığı Merkezi Grup Elemanları Derneği Başkanı Faikcan Büyükkayaer, ASM çalışanlarının en büyük talebinin Sağlık Bakanlığı çalışanı olmak olduğunu belirtti. ‘Sağlıkçı’ sıfatı taşımadıklarının altını çizen Büyükkayaer, “Sağlıkçı olmamıza rağmen, çalıştığımız ASM’lerde bize bir saldırı olması durumunda beyaz kod verme hakkına sahip değiliz. Sağlıkçı sıfatını kazanmak istiyoruz” dedi.
“Patronlar istediği zaman sözleşmeleri feshedebiliyor”
Büyükkayaer, sözleşmelerinin 4A işçi sözleşmesi olması nedeniyle işverenin istediği zaman sözleşmelerini feshedebildiğine dikkat çekerek, “İşe dönüş davası da açamıyoruz. Çoğu yer hukuki süreçle uğraşmak istemediği için çıkarttığı işçiye tazminat veriyor ama vermeyenler de var” diye konuştu. Büyükkayaer, 2019’dan bu yana mücadelelerini sürdürdüklerini aktarırken, iş yükü en fazla olan kamu işçileri arasında olduklarını da ekledi.
“Örgütlenmenin mücadelemize büyük katkısı oldu”
Büyükkayaer, örgütlenip dernek kurmalarının mücadelelerine büyük katkısı olduğunu, siyasi partilere ve milletvekillerine seslerini duyurmakta önemli bir yol kat ettiklerini söyledi. 6 Şubat Maraş depremleri tüm bölgeyi olumsuz etkilerken ASM grup elemanları da birçok noktadan etkilendi. Özellikle çalıştıkları ASM binaları yıkılan zara gören personeller uzun süre işsiz kalırken, hala işsiz olan personeller de mevcut. Bu konu hakkında açıklamalarda bulunan Büyükkayaer, depremzede personellerin mağduriyetlerini ve dernek çalışmalarını, şu sözlerle anlattı:
“ASM grup elemanlarının yaşadığı işsizlik sorunu tüm ülke genelinde mevcut ama deprem bölgesinde daha yoğun yaşanıyor. Hem evini hem işini kaybeden depremzede arkadaşlarımız var. Sağlık ocağı yıkıldığı için devlet o grup elemanının maaşını bir anda kesiyor. Depremzede hem evsiz hem işsiz kalmış oluyor. Depremden sonraki aylar bu durumu çok fazla karşı karşıya kaldık. Deprem bölgesinde mağdur olan çok arkadaşlarımız oldu. Derneğimizde, cüzi miktarda maaş alan insanlar para toplayıp deprem bölgesindeki mağdur olan arkadaşlarımıza yardım etti. O dönemde tek tek arayıp işsiz kalanlara ulaştık, elimizden gelene yardımı sağlamaya çalıştık. ASM binaları yapılmadığı için hala işsiz olan arkadaşlarımız var. Şubattan bu yana bekliyorlar. Başka illere geçici görevlendirme de verilmedi. Binaları inşa edilse bile yeniden o ASM de işe başlayacaklarının garantisi de yok.”
“Sözleşmeye itiraz edildiğinde işten çıkarmalar yaşanabilir”
Aile Sağlığı Merkezi Grup Elemanları Derneği Başkan Yardımcısı Duygu Tok da, ASM elemanlarının sözleşmelerinde farklılık yaşandığına değinerek, tüm gün çalışan personelin bile sözleşmeleri yarı zamanlı olduğu için asgari ücretin altında maaş aldığını ifade etti. Tok, sözleşmelere itiraz edildiğinde, işten çıkarmaların yaşanabildiğine dikkati çekerek, şöyle konuştu:
“Çalışanların maaşlarının belirleme durumu doktorun vicdanına kalmış bir şey. Tüm çalışanların işe giriş sözleşmeleri farklı. Ben tam gün imzalıyorum tam maaş alıyorum ama bir başkası çalıştığı saate göre imzalıyor. Asgari ücret için 45 saat çalışması lazım ama doktorla yaptığı anlaşmada 30 saat olarak geçince tüm gün çalışsa bile sözleşmeye göre maaş alınıyor. Bu durumda da alınan maaş asgari ücretin altında kalıyor. Bu nedenle sözleşme imzalarken dikkatli olmak gerekiyor. Şu an ASM gruplandırma elemanlarının yarısı asgari ücretin altında maaşla çalışıyor. Bazı hekimler yarı zamanlı çalıştıracağız diyor ama uygulanan farklı olunca itirazlar yaşanıyor. Yapılan herhangi bir itirazda işten çıkartmalar yaşanabiliyor.”
Doğum iznine çıkan kadınlar endişeli
Tok, özellikle son dönemlerde ASM’lerde yaşanan en büyük sorunlardan bir tanesinin, “cari ödenek yetişmiyor” denip grup elemanlarının işten çıkarılması olduğunu belirtti. ASM personelleri arasında kadınların mağduriyetinin daha büyük olduğunu ifade eden Tok, “Doğum iznine çıkan kadın arkadaşlarımız ‘işe yeniden dönebilecek miyim’ endişesi yaşıyor” dedi. Tok, benzer sıkıntıları askere giden erkek personelin de yaşadığına da dikkati çekerek, “Doğum iznine çıkan kişi geri dönebilecek miyim endişesi yaşıyor. Vicdanı olan doktorlar, ‘senin yerine gelecek olanla 6 haftalık ya da 8 haftalık sözleşme yapacağız sen geri geleceksin’ derken, kimisi bunu yapmıyor. Çıkış vermemesi gerekirken çıkışını veriyor. Sistemde hala ASM personeli görünmesi, onun yerine de geçici personel almaları gerekirken çıkış verildiği için doğum yapan personeller işine dönemiyor, ya da kişi geri geldiği ‘zaman senin zaten küçük çocuğun var, süt izni filan uğraşamayız, yeni eleman alıştı’ deyip işe geri alımlar yapılmıyor. Aynı durum askere gidenler için de geçerli. Askerden döndükten sonra erkek çalışanlardan bazı arkadaşlarımız işine devam edemiyor. Kadın personeller için doğum, erkek personeller için de askerlik izninin düzenlenmesi istiyoruz” dedi.
