Dünyanın en bilinen maçlarından biri kabul edilen Super Bowl etkinliklerinin karbon ayak izi, etkinliğin sadece seyahat ve enerji giderleri bakımından değil, reklam kampanyalarının neden olduğu emisyonlar nedeniyle de dikkat çekici ölçüde artıyor.
Sadece küresel futbol endüstrisinin bile yılda 30 milyon tonun üzerinde karbondioksit (CO2) salınımdan sorumlu olduğu biliniyor.
Geçen yıl (2023’te) yaklaşık 115 milyon izleyiciyle rekor kıran, ABD’de en çok izlenen spor etkinliği olan Super Bowl’un bu seneki 30 saniyelik bir reklam maliyeti, 7 milyon dolar oldu. Ancak bu reklamların sadece parasal maliyeti değil, çevresel maliyeti de yüksek.
Sustainable Mag’in aktardığına göre, 2024’teki Super Bowl LVIII için Las Vegas‘a bin özel jetin uçtuğu tahmin ediliyor. Her yıl yaklaşık 100 bin kişi, etkinliğin gerçekleşeceği bölgeye uçuyor ve yeme-içme, oteller ve ticari ürünler için tahmini 250 milyon ABD doları tutarında harcama yapıldığı öngörülüyor. Bu hareketliliğin ardından, tahminen 2 bin ton gıda atığı oluşuyor.
iSpot.tv’nin verilerine göre Super Bowl reklamları 2021’de 100 bin Amerikalının ürettiği kadar karbondioksit, yani yaklaşık 2 milyon ton CO2 üretti.
Stadyumlara enerji sağlamak için gereken enerji tüketiminden seyahat harcamalarına ve yiyecek atıklarına kadar pek çok büyük spor etkinliğinde olduğu gibi Super Bowl’un da önemli bir ayak izi var.
Super Bowl reklamlarının karbon ayak izi
Reklamcılar Super Bowl reklamlarının maliyetini hesaplarken genellikle 30 saniyelik reklamın 7 milyon dolarlık ücretine odaklanıyor ancak, reklamların çevresel maliyeti genellikle gözden kaçırılıyor.
Super Bowl ortalama reklam maliyeti, 2002-2021
Carbon Credits’te belirtildiği üzere 2021’de, Super Bowl reklamları 100 bin Amerikalının ürettiği kadar karbondioksite eşit, yaklaşık 2 milyon ton CO2 üretti. Bu hesaplama, 56 reklamverenin ve onların 67 reklamının 6,3 milyardan fazla TV reklamı gösterimi, 26 milyon çevrimiçi görüntüleme ve 64 milyar sosyal gösterimle sonuçlandığını gösteriyor.
Ayrıca Super Bowl öncesinde toplamda yaklaşık 4 milyar dijital reklam gösteriminin gerçekleştiği belirtiliyor. 1 milyon reklam gösteriminin 1 metrik ton CO2 veya eşdeğerine eşit olduğu düşünülürse; 4 milyar reklam gösterimi 4 bin metrik ton CO2 üretti.
Super Bowl etkinlikleri sadece oynanan futbol maçıyla değil, oyun aralarındaki gösterilerle de meşhur. 2023’te Arizona’da gerçekleşen etkinlikte Rihanna sahne almıştı. (Fotoğraf: Niyi Fote / Deposit Photos)
Amerikan Ulusal Futbol Ligi (NFL), Amerika Birleşik Devletleri’nde Amerikan futbolunun en üst düzey profesyonel ligi olarak biliniyor. Bu ligin finali Super Bowl yılın en büyük spor etkinliğine ev sahipliği yaparken, etkinliğin çevresel etkileri tartışma konusu. NFL, karbon ayak izinin azaltılması için bazı adımlar atılacağını açıklıyor.
Los Angeles‘taki Super Bowl 2022 için Verizon ile işbirliği yapan NFL, hava kalitesini iyileştirme, toplum bahçeleri oluşturma ve gıda güvenliğini destekleme gibi yeşil girişimlerle dikkat çekmişti. Arizona’da düzenlenen Super Bowl LVII, lig tarafından “bugüne kadarki en çevre dostu etkinlik” olarak lanse edilse de, bu iddiaların gerçekçiliği tartışma konusu.
NFL’den ‘yeşillenme’ çabaları
NFL, büyük spor etkinliklerinin çevresel etkisini azaltma çabasıyla NFL Green programını başlattığını duyurdu. Program, ekosistemleri yeniden canlandırma ve yaşam alanlarını restore etme gibi projeleri içeriyor. Ancak lig, her yıl düzenlediği etkinliklerde tüketilen enerji miktarına karşılık gelen Yenilenebilir Enerji Sertifikaları (REC’ler) satın alarak enerji kullanımı ve sera gazı emisyonlarını dengelediğini açıklıyor. Bu durum, gerçekten yeşil bir adım mı, yoksa “yeşil yıkama” mı sorularını beraberinde getiriyor.
NFL, 2024 Super Bowl’unda atıkların yüzde 92’sinin geri dönüştürüleceğini hedeflediğini belirtmişti. Atık yönetimi ve geri dönüşüm projeleri, çevresel sorumluluk anlayışının bir parçası olarak sunuluyor. Super Bowl’un karbon ayak iziyle mücadelede karbon kredileri kullanılması, bir başka tartışma konusu. NFL, çeşitli karbon dengeleme projeleriyle emisyonlarını dengelediğini iddia ediyor.
Özel jetler seyahat etmenin en kirletici yolu
Super Bowl etkinliği için Las Vegas‘a toplamda kaç jetin uçtuğu henüz açıklanmadı. Las Vegas üzerindeki hava sahasında bu hafta sonu kaç özel jetin uçuş yapacağına dair kesin sayılar, daha sonra açıklanacak.
Uzmanlar bu durumun çevresel etkilere dair endişeleri artırması nedeniyle gelişmeleri yakından takip ediyor. Bu özel jetlerin çevreye vereceği zararın boyutları hakkında şimdilik net bir bilgi olmasa da, daha önceki veriler, olumsuz etkilerin önemli ölçüde yüksek olabileceğine işaret ediyor.
Son yapılan bir araştırma, Avrupa’da özel jet kullanımından kaynaklanan karbon emisyonlarının son dönemlerde önemli bir artış gösterdiğini belgeledi. Greenpeace‘in yayımladığı rapor, kıtadaki özel jetlerin son üç yılda toplam 5,3 milyon ton CO2 saldığını ortaya çıkardı.
Özel uçuşların sayısının da 2020’de 119 binin biraz altındayken 2022’de 573 bine yükseldiği bildirildi.
Bu miktardaki karbondioksit, 46 milyon insana ev sahipliği yapan Uganda‘nın bir yıl içinde ürettiği karbondioksitten daha fazla.
Avrupa‘da, özel jet trafiği ile sera gazı salımı konusunda en suçlu ülkelerin, 2022’de 501 bin 77 ton CO2 ile Birleşik Krallık; 383 bin 61 ton ile Fransa ve 266 bin 82 ton sera gazı salan İtalya olduğu belirtiliyor. Geçtiğimiz yılın sonlarında, Avrupa çapında 75’ten fazla kuruluş, özel jetlerin yasaklanması çağrısında bulunan açık bir mektubu imzaladı, ancak benzer mevzuat daha önce 2023’te AB Ulaştırma Komisyonu tarafından reddedilmişti.
Ünlülerin jetleri ve devasa karbon ayak izleri
Dünyaca ünlü isimlerin yaşadığı Los Angeles‘ta ünlülerin, ticari havayollarında yaşanan iptal, rötar gibi aksaklıklarla uğraşmaktan ve insan arasına karışmaktan endişe duydukları için özel veya charter uçuşları tercih etmeleri sebebiyle, özellikle de COVID-19 pandemisinden bu yana Hollywood‘da özel jet seyahatlerinin oldukça popülerleştiği biliniyor.
Son dönemde ünlü ABD’li pop yıldızı Taylor Swift de çok kısa mesafelerde bile özel jet ile seyahat ettiği için eleştirilerin odağındaydı.
Yard tarafından yapılan bir araştırmada, Swift’in uçağının 2022 yılında 8 bin 300 ton karbon emisyonu yaydığı, bunun da ortalama bir insanın yıllık toplam emisyonunun bin 184 katı olduğu iddia edildi. Sözcüleri bu iddialara karşı çıkarak Swift’in jetinin düzenli olarak başkalarına kiralandığını ve seyahatlerini ‘dengelediğini’ belirttiler.
Son olarak Taylor Swift’in, ünlülerin jet seyahatlerini listeleyen öğrenci Jack Sweeney‘e dava açacağı konuşuluyor. Gönüllü olarak ünlü isimlerin özel uçaklarla yaptığı seyahatleri belgeleyen Sweeney’nin Twitter hesapları, “kişisel güvenliği tehlikeye atmak” suçlamasıyla engellenmişti.
