Yusuf YAVUZ
Antalya’nın Kaş ilçesi ile Muğla’nın Seydikemer ilçelerini kapsayan Patara Özel Çevre Koruma (ÖÇK) Bölgesi için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan 1/25 bin Ölçekli Nazım İmar Planı’nın iptali istemiyle açılan davada 15 Mart’ta bilirkişi keşfi yapılacak. Davacı STK’lardan biri olan Kaş Çevre ve Kültür Derneği Başkanı Ahmet Murat Akoy, “İkinci konut/villa üretmeyi hedefleyen mevcut planın iptal edilerek Patara’nın ‘Özel Çevre’ ve SİT ilan edilme sebepleri olan ekolojik, biyolojik, doğal, tarihsel, arkeolojik, kültürel ve tarımsal değerlerini ve nesli tükenme tehlikesi altında olan Caretta Carettaları güvence altına alan, koruma amaçlı planlama yapılmasını önemle arz ediyoruz” çağrısında bulundu.
Eşsiz kumsalı, zengin biyolojik çeşitliliği ve UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Likya uygarlığına ait antik kentleri barındıran Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi, Antalya’nın Kaş ilçesi ile Muğla’nın Seydikemer ilçelerinin sınırları içerisinde bulunuyor.
Patara ÖÇK bölgesi kaçak ve plansız yapılaşma kıskacında
İki ilin sınırını çizen efsanelere konu olmuş Eşen Çayı’nın ortasından geçtiği Patara ÖÇK Bölgesi’nin sahili, Caretta caretta türü Akdeniz Deniz kaplumbağalarının da tüm Akdeniz’deki önemli yuvalama alanlarından biri olarak biliniyor. Patara, Letoon ve Ksantos antik kentlerini de kapsayan arkeolojik sit alanlarının yanı sıra Patara Kumsalı ve Fırnaz Koyu gibi doğal sitlerin de yer aldığı ÖÇK Bölesi uzun süredir kaçak ve plansız yapılaşma baskısıyla karşı karşıya.
Bakanlığın planına yeni yapılaşma getireceği için dava açıldı
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından 2022 yılında Patara ÖÇK Bölgesi için hazırlanan 1725 binlik Nazım İmar Planı, yapılan itirazların değerlendirilmesinin ardından 5 Haziran 2023 tarihinde onaylanarak askıya çıkarıldı. Ancak yeni yapılaşma alanları yaratan ve betonlaşma baskısını artırmaya yönelik olduğu ileri sürülen plana karşı WWF-Türkiye, Mimarlar Odası Antalya Şubesi ve Kaş Çevre ve Kültür Derneği iptal davası açtı.
Planlama alanında Kaş Belediyesi’nin sattığı parseller de var
Kaş Belediyesi’nin geçtiğimiz aylarda satışa çıkardığı ve bir kısmının satışını gerçekleştirdiği parseller de planlama alanı içerisinde yer alıyor. Korunan alan içerisinde yer alan parseller, düşük yoğunluklu tercihli kullanım alanı olarak ayrılan bölgedeki ikinci konutların bitişiğinde yer alıyor. Kaş Belediyesi, Kasım 2023’te toplu halde ihaleye çıkardığı söz konusu parsellerden ikisinin satışını geçtiğimiz Ocak ayında gerçekleştirmişti.
“Plan değişikliği korumaktan uzak ve mevzuata aykırı”
Antalya 4. İdare Mahkemesi’nde görülen davada 15 Mart’ta planlama alanında bilirkişi keşfi yapılacak. Bakanlığın hazırladığı Nazım İmar Planı, Antalya ve Muğla illerinin sınırları içerisindeki Patara ÖÇK Bölgesi’nde 364.37 kilometrekarelik alanı kapsıyor. Patara ÖÇK Bölgesi içerisindeki, doğal, kültürel, tarihi ve arkeolojik değerler ile ekolojik dengenin korunmasını amaçlayan planın ikinci konutlara yönelik yeni yapılaşma alanları yaratacak olması amaçlarıyla çelişkili bulunurken açılan iptal davasında “Yapılan bu plan değişiklikleri önceki mahkeme kararlarına aykırı, Kaş’ın doğal ve tarihi güzelliklerini korumaktan uzak, yapılaşmaya yol açan, SİT alanlarına baskıyı artıracak, zeytinlikleri kısmen yapılaşmaya açan bir plan değişikliği olmakla planlama ilkelerine ve mevzuata uygun değildir” ifadelerine yer verildi.
Bakanlık izniyle toplu konut projesi yapılabilecek
Bakanlığın hazırladığı Nazım İmar Planı plan notlarında, “Bu plan içerisinde inşa edilecek turizm tesisleri, resmi kurum ve kuruluşlara ait yapılar, toplu konut projeleri, günübirlik yapılar, ibadet yerleri, özel eğitim ve sağlık tesisleri, tarım ve hayvancılık tesisleri” gibi başlıklara yer verilerek söz konusu projelerin Bakanlığın görüşü alınarak yapılabileceği kaydediliyor.
Bakanlık “uygun” görürse taş ve kum ocağı işletilebilecek
Plan notlarının kamu arazileriyle ilgili bölümünde ise kesin korunacak alanlar ile orman alanları dışında kalan 2/B arazilerinde Bakanlığın uygun görüşü alınarak irtifak hakkı ve üst hakkı tesisine izin verilebileceği kaydedilerek, “Bu alanlarda, planda belirtilmemesine rağmen kamu yararına yönelik ihtiyaç duyulabilecek alt yapı tesis alanları ile taş, çakıl ve kum ocağı, ilgili plan hükümlerine uygun olmak ve Bakanlığın olumlu görüşü alınman kaydı ile tahsis, takas, devir, kiralamaya, irtifak hakkı ve üst hakkı tesisine konu edilebilir. Ancak hiçbir suretle kamu ya da özel kişi veya kurumlara satışı yapılamaz” ifadelerine yer veriliyor.
Kamu arazileri gerçek ve tüzel kişilere satılabilecek
Planlama sınırları içindeki mevcut taş ve kum ocaklarının çevre kirliliği yaratmayacak şekilde gerekli tedbirlerin alınacağı kaydedilen plan notlarında, mevcut ocakların ruhsat sürelerinin uzatılmayacağı, yeni kum ve taş ocağı kurulamayacağı belirtiliyor. Plan notlarında ayrıca korunan alan ve orman arazileri dışındaki alanlardaki kamu arazilerinin Bakanlığın uygun görüşü alınmak kaydıyla bir başka kamu kurum ve kuruluşu ile gerçek ve tüzel kişilere satışı, tahsisi ve kiralaması yapılabileceği belirtiliyor.
Akoy: “Nekropol, ikinci konut alanına dönüştürülecek”
Konuyla ilgili açıklama yapan Kaş Çevre ve Kültür Derneği Başkanı Ahmet Murat Akoy, Bakanlığın hazırladığı planda, Patara antik kentinin nekropol alanlarının ikinci konut alanına dönüştürüleceğini belirterek söz konusu alanların 1. ve 2. Derece arkeolojik sit ilan edilmesi gerektiğini söyledi. Kaş Gelemiş Mahallesi sınırlarındaki söz konusu alanın mevcutta 3. Derce arkeolojik sit alanı statüsünde olduğuna değinen Akoy, “Bu Alanla ilgili Koruma Kurulu Üyeleri Prof. Dr. Orhan Kuntay ve Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’nun muhalefet şerhi bulunmaktadır. Bu şerhte, ‘/Patara’nın bu bölgesinin de hassas bir sit olduğu ve korumanın önem taşıdığı, birinci veya ikinci derece arkeolojik ve doğal sit ilan edilmesi gerektiği’/ vurgulanmaktadır”diye konuştu.
“Yeni villa inşaatlarına yol açacak plan iptal edilsin”
Planlama alanındaki kaçak yapılaşmanın da tasfiye edilmesi gerektiğinin altını çizen Akoy, yedi yıl süren bir çalışma sonucu hazırlanan bölgeyle ilgili Koruma Amaçlı İmar Planı’nın uygulanması gerektiğine işaret ederek şunları dile getirdi: “Üç farklı koruma statüsü olan bu özel ekosistem üzerinde yükselen villaları yasallaştıracak ve bir o kadarının daha inşa edilmesine sebep olacak bu planlama yanlışından kesinlikle vazgeçilmelidir. Yıllarca dava konusu olan, mevzuata aykırı ve yıkım kararı bulunan kooperatif villalarının, ‘hakkaniyet’ ilkesine aykırı olarak ödüllendirir gibi ‘Ticaret-Turizm- Konut Karma Kullanım Alanı (TTKKKA) olarak planlanmış olması, bilimsel ve çağdaş planlama anlayışına, Şehircilik İlkeleri ve Planlama Esasları ile birlikte, kamu yararı ve vicdanına aykırıdır.”
Patara’nın Unesco gündemiyle çelişiyor
Bakanlığın hazırladığı dava konusu Nazım İmar Planı’nın ‘hedefler’ bölümünde yer alan korumayla ilgili ifadelerin yapılaşmaya yönelik notlarla çeliştiğini dile getiren Kaş Çevre ve Kültür Derneği Başkanı Ahmet Murat Akoy, ekolojik etkilenme bölgesi niteliğindeki sulak alan, sazlık ve orman alanlarının yapılaşmaya yönelik planlandığını belirterek, “Bu alanların ikinci konut /villa yapımına dönük planlanması, biyolojik, ekolojik, tarihi ve tarımsal değerlerin üzerinde baskı yaratacak, eşsiz ekosistemin geri dönüşü olamayacak şekilde beton altına alınıp tahrip edilmesine neden olacaktır. Bu durum Bern Sözleşmesi Tavsiye kararlarını ihlal etmekte, Barcelona Sözleşmesi protokollerine aykırı hareket edilmekte ve Türkiye Cumhuriyeti’nin, Patara’nın UNESCO Dünya Mirası Listesine alınması yönündeki çabalarına zıtlık teşkil etmektedir” görüşünü savundu.
“Yönetim planı güncellenerek hayata geçirilmeli”
Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi için hazırlanan Yönetim Planı önerilerinin güncellenerek acilen hayata geçirilmesi gerektiğini vurgulayan Akoy, Patara’nın taşıma kapasitesinin de hesaplanarak söz konusu alanların plan değişikliğine konu edilmemesi gerektiğini belirtti.
“Patara’da koruma amaçlı planlama yapılmalı”
Doğal ve kültürel mirasın yalnızca turizm çeşnisi olarak görülmesinin olumsuz sonuçlarının Kaş’ın her yerinde görüp yaşadıklarını dile getiren Akoy, “İkinci konut/villa üretmeyi hedefleyen mevcut planın iptal edilerek Patara’nın ‘Özel Çevre’ ve SİT ilan edilme sebepleri olan ekolojik, biyolojik, doğal, tarihsel, arkeolojik, kültürel ve tarımsal değerlerini ve nesli tükenme tehlikesi altında olan Caretta Carettaları güvence altına alan, koruma amaçlı planlama yapılmasını önemle arz ediyoruz” dedi.
Bilirkişi heyetinden çelişkili görüş
Antalya 4. İdare Mahkemesi’nin açılan iptal davasıyla ilgili atadığı bilirkişi heyetinin 15 Mart’ta keşif yapacağını söyleyen Akoy, “Patara için ataması yapılan bilirkişi heyeti içinde, iki ay önce Kaş’ın en değerli alanlarından biri olan, Doğal Sit ve Kaş Kekova Özel Çevre Koruma Alanı içinde bulunan, Arkeolojik ve Tarihi Sit ile çevrili zeytinlik arazilerden oluşan Limanağzı bölgesini yapılaşmaya açan plan için olumlu raporlama yazan aynı heyetin de görevlendirildiğini görüyoruz. 2015 yılından günümüze Limanağzı bölgesi önce Turizm Alanı ve daha sonra Ekoturizm Alanı olarak üç defa imara açılmak istenmiş, ODTÜ, Dokuz Eylül ve Akdeniz Üniversitelerinden atanan bilirkişilerce hazırlanmış üç rapora istinaden bu planlar iptal edilmişti. Dördüncü defa atanan heyetin ilk üç heyetten farklı görüş bildirmesine anlam veremediğimizi ve bu durumun takipçisi olacağımızı kamuoyuna duyuruyoruz” diye konuştu.
