Kayıt dışı çalışmanın çok yüksek olduğu moto kuryelik sektöründe salgın döneminde çalışma koşullarının daha da artması ile birlikte çalışanlar seslerini duyurmaya çalışıyor
Pandeminin başından beri en az 203 kurye kazalarda yaşamını yitirdi. Kayıt dışı çalışmanın çok yüksek olduğu moto kuryelik sektöründe salgın döneminde çalışma koşullarının daha da artması ile birlikte çalışanlar seslerini duyurmaya çalışıyor. Tüm Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu Başkanı Çağdaş Yavuz bu süreçte iş yükünün üç katına kadar çıktığını, normalde günde 20 paket götürürken şu an 60 paket götürdüklerini söyledi.
“Ömür boyu sakat kalan arkadaşlarımız var”
Cumhuriyet’ten Tuğba Özer’e konuşan, 25 yıldır moto kuryelik yapan 45 yaşındaki Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Mustafa Özdemir, sektördeki eğitim sorununa dikkat çekerek şunları söyledi: “Salgın başladığında insanlar virüs bize bulaşmasın diye her şeyden uzak duruyordu ama şimdi öyle bir hâl aldı ki, insanlar internet üzerinden her şeyi almaya başladı. Bu iş de kuryelerin üzerine bindi. Normal şartlarda bir kuryenin eğitime tabi olup mesleki yeterlilik belgesi alması lazım. Ama belge mecburi tutulmuyor. Bizim amacımız da insanların eğitimlerini tamamlayıp bu belgeyi aldıktan sonra mesleğe yönelmesi. İşverenler, insanları güvencesizleştiriyorlar ama bu işin kaymağını yemekten de geri kalmıyorlar. Kuryeler ise yollarda kaza yapıyor, ömür boyu sakat kalan arkadaşlarımız var.”
“Pandemi döneminde tacizler arttı”
Güzellik sektöründe çalışırken işsiz kalan 24 yaşındaki Leyla Akçair de salgın döneminde moto kuryeliğe başladı. Bir kadın olarak moto kurye olmanın ne demek olduğunu anlatan Akçair şunları söyledi:
“‘Erkek mesleği’ olarak adlandırılan bir meslekte çalıştığım için tüm kadınların yaşadığı trafikte tacizi ve mobbingi ben de yaşıyorum. Pandemi, bu süreçleri günde nerdeyse 40 kişiyle muhattap kaldığımız için üçe katladı. Kadın olduğunuz için özlük hakları talepleri konusunda daha zayıf olduğunuzu sanıyorlar. Ama aksine biz kadınlar, işten çıkarmalara karşı sendikal örgütlenmeyi daha çok kurmaya çalışıyoruz.”
Özellikle trafikte tacize maruz kaldıklarını anlatan kadın kurye, “Saçlarım kaskın altından dalgalanıyor ve kadın olduğumu anlıyorlar. Bilerek dibime kadar yaklaşıp sıkıştıranlarla çok karşılaşıyorum. Ama biz daha görünür oldukça, daha çok örgütlendikçe bunları da aşacağımızı düşünüyorum” dedi.
Akçair, müşterilerden kadın olmasına ilişkin olumlu tepkiler aldığını da belirtti.
Yalnızca 100 bini kayıtlı
Tüm Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu Başkanı Çağdaş Yavuz ise, 900 bin civarında moto kuryenin yalnızca 100 bininin kayıtlı olduğunu söylüyor. Ölüm oranlarına ilişkin de bilgi veren Yavuz, “Pandemi başladığından beri kendi çabamızla saydığımız 203 kaybımız var. Bizim bilgimiz dışında olan da vardır” ifadelerini kullandı.
Yavuz sözlerini şöyle sürdürdü:
“Herkes evinde ailesiyle, hastalıktan korkarak yaşarken biz sokaklarda vızır vızır insanlara hizmet götürmeye çalıştık. Sağlık çalışanları kadar özveride bulunduk. Peki, bu özverinin karşılığında ne alıyoruz? Bursa’da bir kurye dövülerek öldürüldü. Ankara’da kazadan sağ çıkan kuryeler saatlerce dövüldü. Kuryeler, geç kaldıkları gerekçesiyle müşteriler tarafından şiddete maruz bırakıldı.”
Ölümler arttı
“İş yükümüz üç katına kadar çıktı, günde 20 paket götürürken şu an 60 paket götürüyoruz. Hız baskısı arttı, ‘çabuk gelsin’ notlarından ölümler arttı. Normalde yılda 20 kurye kaybederken şu an 200 kurye kaybetmeye başladık. Biz kuryeler, günde 10 kez kaza atlatıyoruz, üstüne üstük bir de dayak yiyoruz. Bizim kaportamız canımız, düştüğümüz an vücudumuz zedeleniyor.”
“Süper kahraman değiliz”
“Biz süper kahraman değiliz, virüs kapabiliriz ama kimse bunu düşünmüyor. Birisi tatlı istemiş ‘çok acil gelsin’ yazmış. Bu, kuryeler üzerinden baskı oluşturuyor. Yemek sipariş uygulamaları puanlama sistemiyle çalışıyor. Kuryeler biraz gecikse müşteriler puanını düşürdüğü için restoranlar baskı oluşturuyor. Böyle olunca da kuryeler acele edip kaza yapıyor.”
“İşsiz kalan kuryeliğe başladı”
Gıda sektöründe moto kuryelik yapan İstanbul Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Murat Tomris de kayıtdışı çalışmaya vurgu yaptı. “En büyük sıkıntılardan biri işverenlerin sigorta yaptırmaması, sigorta kodlarını farklı iş kollarından girmeleri. Motokuryeler, bulaşıkçı, aşçı gibi gösteriliyor” dedi.
Moto kuryeliğin pandemi sürecinde en yaygın meslek haline geldiğini, işsiz kalan herkesin bu işe yöneldiğini ifade eden Tomris, yaşanan kazaların giderek arttığına vurgu yaparak, “Daha dün bir kurye arkadaşım kaza yapıp bacağını kırdı. Sadece benim kulağıma gelen günlük 7-8 kaza var. Pandemi sürecinde paket servise geçildiği için restoran sahipleri işçi çıkarıp az işçiyle çok iş yaptırmak istiyor. Bu da tempoyu ve baskıyı artırdı. İnsanlarda da bilinç yok. Sanıyorlar ki; bir tek sipariş onlara geliyor” diyor.
