İHD Ankara Hapishaneler Komisyonu: “Üç ayda 13 kişi hayatını kaybetti”

İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi Hapishaneler Komisyonu, İçanadolu Bölgesi Hapishaneler 2022 Yılı Nisan-Mayıs-Haziran Hak İhlalleri İzleme Raporu’nu dernek binasında yaptığı basın toplantısıyla açıkladı. Rapora göre, 2022 yılının ikinci çeyreğinde hapishanelerde en az 13 kişi hayatını kaybetti. Raporda, hayatını kaybeden tutuklularının 5’inin ağır hasta tutuklu olduğu, 4 tutuklunun şüpheli bir şekilde hayatını kaybettiği, 4 tutuklunun ise intihar ettiğinin iddia edildiği ifade edildi. Rapora göre, yılın üç ayında İç Anadolu Bölge hapishaneleri için 76 kişi, diğer cezaevleri için 14 kişi olmak üzere toplam 90 kişi hak ihlali başvurusu yaptı.

Hapishanelerde bulunan tutuklu sayılarının da yer aldığı raporda, 30 Haziran 2022 itibariyle 283 bin 455’i hükümlü, 38 bin 738’i tutuklu olmak üzere kapalı ve açık ceza infaz kurumlarında toplam 322 bin 187 tutuklu ve hükümlü bulunduğu ifade edildi. Rapora göre, tutukluların 307 bin 232’isi erkek, 12 bin 693’ü kadın ve 2 bin 262’i ise çocuklardan oluşuyor.

Raporda hapishanelerde açlık grevleri ve ölüm oruçları ilişkin veriler de yer aldı. Rapora göre, Afyonkarahisar 1 Nolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde, Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde, Çorum/ Sungurlu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde, Sincan 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Kapalı Cezaevi’nde ve Sincan Kapalı Kadın Cezaevi’nde açlık grevleri ve ölüm oruçları devam ediyor. Raporda, Sibel Balaç ve Gökhan Yıldırım’ın ölüm orucunda olduğu vurgulandı.

İHD’nin verilerine göre, hapishanelerde en az 651’i ağır olmak üzere en az bin 517 hasta tutuklu bulunduğuna dikkat çekildi. Raporda İç Anadolu Bölge Hapishanelerdinde en az 29 tutuklunun sağlık hakkı ihlali yaşandığına vurgu yapıldı. Rapora göre, hapishane yönetimleri tutukluların diş tedavilerini engellemekte ve tutuklular  kelepçelerle hastanelere sevk edildi. Raporda, tutuklularının tedavi haklarının “doktor yok” gerekçesiyle yapılmadığı veya raporlu ilaçların cezaevinde yönetimince alınmasının engellendiği aktarıldı.

Rapora göre 2022 yılı Nisan-Mayıs ve Haziran Aylarında İç Anadolu Bölgesinde bulunan hapishanelerde en az 15 tutuklu işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. Raporda, hapishanelerde gerçekleştirilen işkencenin ve tutuklulara yönelik kötü muamelenin temelinde hapishane görevlilerine yönelik cezasızlık politikası yattığı ifade edildi. Rapora göre, hapishane görevlilerinin soruşturulma, yargılanma kaygısı olmadan hareket etmeleri ve tutuklular tarafından Adalet Bakanlığı’na yapılan başvuruların sonuçsuz kalması benzeri olayların sıklıkla ve artarak görülmesine sebebiyet veriyor.

Raporda, hapishanelerde yaşanan hak ihlalleri ise şöyle sıralandı:

“*Bazı mahpuslar ‘ağırlaştırılmış müebbet’ hükümlüsü olmadıkları halde tekli odalarda tutulmuştur.

*Afyon 1 Nolu T Tipinde mahpuslar ayakta sayım vermeye zorlanmışlardır.

*Bolu F Tipinde bir mahpusun darp ve işkence gördüğü, bir kolunun kırıldığı ve tedaviye götürülmediği öğrenilmiştir.

*Çorum/İskilip Açık Cezaevinde mahpuslar görevlilerin hakaretlerine ve sinkaflı küfürlerine maruz kaldıkları öğrenilmiştir.

*Çorum/İskilip Açık Cezaevinde bir mahpusun sol kolunda platin olmasına rağmen kendisini tarım iş koluna verildiği, kolundaki platinin döndüğünü ve acil hastaneye götürüldüğünü, sonra kendisini o iş kolundan aldıkları ve Genel Hizmetlere bağlı çay ocağına verdikleri, kuruma geldiğinden beri haftanın 7 günü en az 12 saat ile 18 saat kadar aralıksız çalıştırıldığı, duruma itiraz ettiğinde hakaret, sinkaflı küfürler ve tehdide maruz kaldığı öğrenilmiştir.

*Çorum/İskilip Açık Cezaevinde bir memurun, bir mahpusu dönerli koltuğa oturtup döndürerek dövdüğü öğrenilmiştir.

*Çorum/Sungurlu T Tipine sevk edilen bir mahpus girişte çıplak arama dayatıldığını, kabul etmeyince zorla soyarak aradıklarını ve 4 – 5 kişinin kendisini darp ettiğini, bir kişinin de diziyle ayaklarıma başka bir kişinin de diziyle kafasına bastığını, üzerindeki montun o sırada yırtıldığını, üst aramasına direndiği gerekçesiyle disiplin soruşturmasına maruz kalıp 1 ay görüş yasağı cezası aldığını aktarmıştır.

*Sincan 2 Nolu Yüksek Güvenlikli Hapishanesinde bir mahpus hastaneye götürülürken hakarete maruz bırakılmıştır.”

Raporda yer alan bilgilere göre, tutuklulara Yeni Yaşam, Birgün ve Evrensel gibi gazeteler verilmiyor, tutukluların iletişim hakkının engellendiği vurgulandı. Tutuklulara idarece belirlenen kanallar dışında hiçbir TV kanalının televizyonda verilmediği aktarılan raporda, tutukluların mektuplarına da el konulduğu belirtildi.

Rapora göre, hapishanelerdeki tutuklular zorla sevk ediliyor. Raporda, tutukluların ailelerine yakın hapishanelerde bulunma hakkının ihlal edildiğini belirtildi. Raporda, konuya ilişkin “Son yıllarda hapishanelerde yaşanan hak ihlalleri raporları incelendiğinde en yoğun hak ihlali yaşanan başlıklarından birisinin de zorunlu sevkler yani sürgünler olduğu görülür. Sevkler öncesi kısa sürede mahpusların bilgilendirilmesi, kimi durumlarda hiç haber verilmeden başka gerekçelerle koğuş ve hücrelerden çıkarılarak gerçekleştirilmesi önemli bir sorundur. Sevk edildikleri halde eşyaları verilmeyen, eşyalarının bir kısmı eski hapishanede bırakılan çok sayıda mahpus bulunmaktadır. Sevk edilen mahpuslar hapishanelere girişlerde çıplak arama uygulamasına maruz bırakılmakta, kabul etmeyen mahpuslar darp ve şiddete maruz kalmaktadırlar” ifadelerine yer verildi.

Raporda, tutukluların ailelerinde uzak hapishanelere sürgün edilerek aile bağlarının koparıldığı aktarıldı. Ekonomik durum bakımından aileler için ciddi sorunlar yarattığı ve aile ile iletişimin tamamen koparıldığı belirtilen raporda, Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi 2 No’lu Genel Raporu’ndaki görüşe dikkat çekildi.

*Mehmet Sevinç: Manisa T Tipi Kapalı Hapishanesi. 07 Nisan 2022’de beyin kanaması geçirerek yaşamını yitirdi.

*Ferhan Yılmaz: Silivri 5 Nolu L Tipi Kapalı Hapishanesi. 12 Nisan 2022’de şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.

*Mehmet O.: Antalya Kapalı Hapishanesi. Hasta Mahpus, 19 Nisan 2022’de intihar ettiği iddia edildi.

*Ali Nuri Bakır: Kandıra F Tipi Kapalı Hapishanesi. 22 Nisan 2022’de kalp krizi nedeniyle yaşamını yitirdi.

*Seyit Şahin: Patnos L Tipi Kapalı Hapishanesi. 26 Nisan 2022’de intihar ettiği iddia edildi.

*Yusuf Akmısır: Bolu F Tipi Kapalı Hapishanesi. 08 Mayıs 2022’de intihar ettiği iddia edildi.

*Abdullah Ece: İzmir Kırıklar F Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu. Hasta Mahpus 73 yaşında. Covid-19 nedeniyle entübe edildiği hastanede yaşamını yitirdi.

*Ferhat Doğan: Tarsus T Tipi Kapalı Hapishanesi, 15 Mayıs 2022’de şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.

*Y.E.Y.: Ceyhan M Tipi Kapalı Hapishanesi. 20 Mayıs 2022’de intihar ettiği iddia edildi.

*Sıddık Uğur: Batman/Beşiri T Tipi Kapalı Hapishanesi, 25 Mayıs 2022’de şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.

*Hakan Kaşarlıoğlu: Denizli D Tipi Kapalı Hapishanesi, 04 Haziran 2022’de kalp krizi nedeniyle vefat etti.

*Kadir Karademir: Patnos L Tipi Kapalı Hapishanesi, 12 Haziran 2022’de şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.

*Fethi Ün: Denizli/Kocabaş T Kapalı Hapishanesi. 13 Haziran 2022’de beyin kanaması sonucu yaşamını yitirdi.