Ekim 2019’da yakıt zammıyla başlayan kitlesel halk protestolarından bir yıl sonra başkanlık ve parlamento seçimlerinin yapılacağı Ekvador’daki durumu Evrensel’den Elif Görgü, Milletvekili Adayı Karla Tapia ile konuştu.
Latin Amerika ülkesi Ekvador, pazar günü gerçekleştirilecek başkanlık ve parlamento seçimlerine hazırlanıyor.
Ekim 2019’da, IMF ile varılan uzlaşmalar nedeniyle benzine yapılan zam kitlesel halk protestolarına neden olmuş, ülkenin en yoksul kesimleri olan yerli halklar; işçiler ve gençlerle birlikte bu protestonun başını çekmişlerdi. Protestolar şiddetle bastırılmaya çalışılmış ancak sonuçta zam geri alınmıştı. Devlet Başkanı Lenin Moreno ve hükümeti de bu dönemde önemli oranda halk desteğini kaybetmişlerdi.
Moreno hükümeti, ilk iktidara geldiğinde bir önceki Rafael Correa hükümetinin bir devamı olarak görülüyordu. Aynı partiden, Alianza Pais’ten (Ülke İttifakı) adaydı ve Correa ile birlikte seçim kampanyalarında poz vermişlerdi.
Latin Amerika’da Chavez, Evo Morales gibi “sol, ilerici” olarak nitelendirilen hükümetlerin Ekvador’daki temsilci olarak görülen Correa ise, iki dönemlik (2007-2017) iktidarı boyunca bir yandan kısmi popülist uygulamaları sürdürürürken özellikle sosyalist kesimler üzerinde baskı kurmuş, öğrenci liderlerini, yerli temsilcilerini hapse atmış, sendika kapatmıştı.
Lenin Moreno ise, daha da ileri giderek ABD ve IMF ile işbirliğine geri dönüşe yönelmiş, bu arada Moreno dönemi, Correa döneminden kalan yetkililerin ve bizzat Correa’nın kendisinin “rüşvet almak”tan yargılandıkları ve ceza aldıkları bir dönem olmuştu. Correa, 2017’de devlet başkanlığı süresi dolar dolmaz Belçika’ya gittiği için gıyabında verilen 8 yıllık hapis cezasını şimdilik yatmıyor. Yardımcısı Jorge Glass ise iki yıldır cezaevinde.
Correa ile ilgili bir anektodu hatırlatalım: Şubat 2016’da, yani tam 5 yıl önce Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ekvador’un başkenti Quito’yu ziyareti sırasında, bir grup Ekvadorlu kadın tarafından Türkiye’deki baskılar nedeniyle protesto edilmiş, Erdoğan’ın korumalarının kadınları yaka paça uzaklaştırmaları ve darbetmeleri ülkede büyük geniş yankı bulmuştu.
Ekvador polisi yaşananlara göz yumarken, Correa ise kadınlara “terbiyesiz, kötü yetiştirilmiş kadın” anlamında cinsiyetçi bir ifade (malcriadas) kullanmıştı. Şiddet gören kadınlar konuyu BM’ye kadar taşımışlardı.
Correizm, iktidarı geri istiyor
Şimdi Correa ya da ülkesinde söylendiği biçimde “Correizm”, Andres Arauz’un başkan adaylığıyla Ekvador’da yeniden iktidara gelmek istiyor. Arauz, Correa döneminde bakanlık yaptı. Ayrıca Bernie Sanders, Naom Chomsky gibi isimlerin bir parçası olduğu “İlerici Enternasyonal’in bir üyesi. Bir diğer güçlü aday ise geleneksel burjuvaziyi ve sağı temsil eden, Ekvador basının “Liberal Hıristiyan” olarak nitelendirdiği Guillermo Lasso.
Hem Correa hem Moreno döneminde baskı gören yerli örgütleri ve sosyalist parti Halk Birliği (Unidad Popular-UP) ise ülkedeki yerli örgütlerinin siyasi partisi Pachakutik’in lideri Yaku Perez’in liderliğinde bir araya geldiler. Anketler yarışın Lasso ve Arauz arasında geçeceğini ileri sürerken Yaku Perez’i ise üçüncü sırada gösteriyor.
Halk Birliği UP’nin milletvekili adaylarından Karla Calapaqui Tapia ise anket şirketlerine tepki gösteriyor ve Yaku Perez’in halkçı bir alternatif olarak geniş destek gördüğünü söylüyor.
Karla Kalapaqui Tapia, Ekvador seçimleri ve ülkedeki gelişmelerle ilgili Evrensel’den Elif Görgü’nün sorularını yanıtladı:
Halkın mücadelesi daha üst bir seviyeye ulaştı
Ekvador’da bir yıl önce ekim ayında kitlesel bir yerli-halk ayaklanması yaşandı. Bugün nasıl bir sosyal ve siyasi panoramada seçimlere gidiliyor?
Ekim 2019 ayaklanması, halk örgütlerinin sosyal dokusunu güçlendirmesini sağladı. Bu, Correizm’in devamı olan ve ülkeyi zenginlerle birlikte yöneten bir hükümetle bir kez daha karşı karşıya kalan Ekvador halkının mücadelesinin, daha yüksek bir seviyeye ulaşması anlamına geliyordu. Seçimler, yolsuzluğa karışmış meclisin halk gözünde itibarını neredeyse tamamen kaybettiği, hükümetin ise hiç onaylanmadığı bir dönemin ortasında gerçekleşiyor. Yolsuzluğun hüküm sürmesi, insanların ekonomik kriz karşısında terk edilmesi ve salgın, halka değişim için bir alternatif göstermek için elverişli bir döneme işaret ediyor. Ekvador’daki işçilerin ve halkların özlemlerini içeren bu alternatif, Devlet Başkanı Adayı Yaku Perez ve Halk Birliği (UP) listeleridir.
Öne çıkan adaylar kimler ve hangi sınıfı ve siyaseti temsil ediyorlar?
Büyük ekonomik gruplar, onların medyası ve anket şirketleri seçim sürecinin Lasso ve Arauz arasında kutuplaştığını öne sürüyorlar. Guillermo Lasso, Ekvadorluların unutmadığı en kötü krizin, binlerce Ekvadorlunun göçüne neden olan “Banka Tatili”nin (1999) babasıdır. Dönemin Başkanı Jorge Mahuad ve Ekonomi Bakanı Lasso, bankalardaki mevduatları dondurdular ve bazı bankalar iflas etti. Bankacıları kurtarılırken binlerce Ekvadorlu İspanya ve İtalya’ya göç etti, intiharlar yaşandı. Bankalar kapalı kaldığı için “Banka Tatili” olarak adlandırılıyor bu dönem. Lasso ise tüm hükümetlerle iş birliği yapmıştır.
Arauz da, Correizm’in 14 yılını ve yozlaşmayı temsil ediyor. Arauz, bankalar ve zenginler için yönetmeye devam edenleri; yerlilere ve halk liderlerine yönelik zulmü temsil ediyor. Arauz, cinsiyetçi Correizm’i ve kadın düşmanlığını temsil ediyor.
Bu iki kesim, seçim kampanyalarının son bölümünde büyüyen ve nüfusun yoksul ve orta kesimlerinin desteğine güvenen Yaku Pérez’in adaylığını çaresizce gözden düşürmeye ve yerinden etmeye çalışıyorlar. Bu seçenek, örgütlü toplumsal hareketten doğmuştur, bu adaylığa desteği halk kesimleri içinde, kapı kapı yaptığımız ziyaretlerde hissettik. Perez ve Unidad Popular, sistem için bir tehlike oluşturuyor ve halk için alternatifi temsil ediyorlar.
Sizi UP’den adayı olmaya iten sebepler ne oldu? Ekvador neden size oy vermeli?
Kadın ve anneyim ve UP üyesiyim. Sözümüz, mevcut hükümetler tarafından unutulmuş olanlarla; Ekvador halkıyla birliktedir. UP, halkın taleplerini savunuyor, ancak esas olarak halkın, bir değişimin motor gücü olarak katılımını teşvik ediyoruz. Bu seçim mücadelesi farkındalığın artması; halkın, sosyal ve politik mücadeleye dahil olması, mücadelenin öznesi olarak örgütlenmesi için olanak sağladı. UP ve onun adaylarına oy vermek, aşağıdakilerin alternatifine oy vermektir, çünkü en ilerici önerileri savunuyoruz, çünkü Ekvador’u dönüştürmenin mümkün olduğuna inanıyoruz. Partimiz, Ulusal Meclis için Geovanni Atarihuana ve Mery Zamora gibi önde gelen liderleri aday gösterdi. Adaylarımızın Ekvador halkı ile birlikte mücadele ve dürüstlük geçmişi var. “Tabii ki mümkün” diyoruz.
Yaku Perez’in programı Ekvador için bir dönüşüm programıdır, büyük ekonomik gruplarla karşı karşıya gelecek, yolsuzluk, neoliberalizm ve kaynakların yağmalanmasıyla mücadele edecek ve halkın eğitim, sağlık, iş gibi, önceki hükümetlerin tahrip ettiği haklarını geri döndürecek bu programı destekliyoruz.
Correizm sistem için hiçbir zaman tehlike olmadı
Sizin de söylediğiniz gibi anketler iki adayı öne çıkarıyor ve Arauz’un seçimi kazanabileceğini söylüyorlar. Öte yandan Rafael Correa’nın desteklediği adayın kazanması Ekvador dışındaki birçok sol kesim tarafından “solun kazanımı, ileri bir adım” olarak görülecektir. Siz bu konuda ne dersiniz?
Correizm ve onun propaganda aygıtı, uluslararası düzeyde ilerici ve demokratik bir hükümet olarak gösteriliyor, ancak gerçek şu ki, her zaman sağdaydı ve tarih de bunu gösterdi. Correa ve Arauz, sol değiller ve hele devrimci hiç değiller. Popülist, reformist öneriler dile getiriyorlar ve sömürü ve yoksulluk sistemini sürdürmeye niyetliler. Hiçbir zaman sol bir hükümet olmadığınızda ileriye doğru bir adım olmanız da mümkün değil.
Correa zenginler için yönetti, hükümeti sırasında güç grupları tarihi kazanımlar elde ettiler. Yolsuzluk yayıldı. İnsan hakları ihlalleri, baskı; ABD ve İsrail’in tolere edilmesi ve onlarla ve diğer dünya güçleriyle iş birliği, Correa’nın sistem için hiçbir zaman bir tehlike teşkil etmediğini gösteriyor. Arauz da “Çaldılar ama çalıştılar”ın devamcısıdır.
Perez kazansa da mücadele devam edecek
Seçim sonrasına dair ihtimal dahilindeki siyasi/sosyal senaryolar nedir? Ekvador daha eşit ve özgür bir ülke mücadelesi nasıl devam edecek?
Seçim sonuçlarından bağımsız olarak, önümüzdeki sosyal ve politik senaryo mücadeledir. Bu seçim süreci, iktidara itiraz etmenin, en zengin ve iktidar sahibi olanlarla yüzleşmenin bir aracıdır. Eğer ki Yaku Perez hükümete gelirse de, halk yine de hareketini sürdürmelidir çünkü tarihin, değişimin motorudur. Halk hareketi olmadan halk iktidarı olamaz, sokaktaki insanlar olmadan değişim ve dönüşüm olamaz.
Özgür ve egemen bir Ekvador hayali devam ediyor. Halkımız arasında örgütlenip farkındalık yaratarak bu devrimci amaca bağlı kalmaya devam edeceğiz. Halkın cellatları mahkum etmeye ve maskelerini indirmeye; devrim ve sosyalizm için mücadeleye devam edeceğiz.
