Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev 16 Şubat’ta Münih Güvenlik Konferansı çerçevesinde İsrailli mevkidaşı Isaac Herzog ile bir araya geldi.
İsrail’in eylemlerini eleştirmek ve ateşkes çağrısında bulunmak yerine Aliyev, Gazze’de devam eden soykırım konusunda sessizliği tercih etti.
The New Arab’dan Rovshan Mammadli’nin analizine göre Aliyev, Müslüman ülkelerden gelebilecek tepkilere rağmen Siyonist rejim ile ilişki kurmaya istekli olduğunun sinyallerini verdi.
Güney Kafkasya’nın nispeten küçük, petrol zengini eski bir Sovyet cumhuriyeti olan Azerbaycan, coğrafi olarak Orta Doğu’dan uzak olabilir, ancak Filistin’deki gelişmelere kayıtsız değil.
Bakü’nün dış politikası, daha küçük komşuları olan Ermenistan ve Gürcistan’a kıyasla Filistin’i daha fazla desteklediği şeklinde algılanabilirken – Filistin büyükelçiliğine ev sahipliği yapması, Ramallah’ta kendi temsilciliğini işletmesi ve BM’de Filistin’e sürekli destek vermesi göz önüne alındığında – aynı zamanda Tel Aviv ile gizli ama aktif bir ortaklık sürdürdü.
Bakü, Kazakistan ile birlikte İsrail’in ham petrol ihtiyacının yüzde 60’ından fazlasını karşılıyor. Buna karşılık İsrail, Azerbaycan’a 2020 Dağlık Karabağ savaşında Ermenistan’ın yenilmesinde önemli bir rol oynayan büyük miktarda silah tedarik ediyor.
Dahası, İran’a karşı ortak güvensizlik temelinde derinleşen işbirliği, son otuz yılda iki ülke arasında hayati bir bağ haline geldi.
Nüfusunun yaklaşık yüzde 90’ının kendisini Müslüman olarak tanımladığı Azerbaycan, Filistin’le dayanışmaya yönelik mevcut ifadeler oldukça sınırlı.
Azerbaycan, Gazze savaşının başlangıcından bu yana İsrail’e karşı kitlesel protestolara veya boykot kampanyalarına tanık olmadı. Bu tür hassas konularda kamuoyu verilerine ulaşmak zor olsa da, internet üzerinden yapılan anketler 7 Ekim’deki Aksa Tufanı operasyonu sırasında Azerbaycanlıların yaklaşık üçte ikisinin İsrail’e destek verdiğini gösteriyor.
Sosyal medyada Filistin diplomasisi sık sık Ermeni yanlısı ve Türk karşıtı olmakla suçlansa da bu suçlamalar çürütüldü.
Azerbaycan’ın 2020’de Ermenistan’a karşı kazandığı zaferin ardından Bakü’de yapılan toplu kutlamalarda İsrail bayraklarının sergilenmesinin de gösterdiği gibi, pek çok Azerbaycanlı, Siyonist rejimi Ermenistan ve İran karşısında değerli bir müttefik olarak görüyor.
Öte yandan Azerbaycan makamları, 7 Ekim’den bu yana konuyu kamuoyu önünde ele almaktan kaçınarak, Filistin’in iç politikadaki önemini küçümseyen resmi politikayı yansıtan kasıtlı bir sessizlik sürdürdü.
Ana akım medyada açıkça İsrail yanlısı bir tutum olmamasına rağmen, Gazze ile ilgili olayların yetersiz ve sempatik olmayan bir şekilde ele alınması, ülke içinde konuya verilen önemin azlığını yansıtıyor.
Bununla birlikte, İsrail’in olumlu bir imaj yaratmak için Azerbaycan basınına büyük yatırım yaptığını gösteren haberler de mevcut.
Azerbaycan’ın denge oyunu
7 Ekim’de Azerbaycan resmi olarak dengeli bir tutum benimseyerek her iki tarafın sivillere uyguladığı şiddeti kınadı ve İsrail ve Filistinlilerin kayıpları için taziyelerini sundu.
Bu yaklaşım, Bakü’nün Gazze’de derhal ateşkes sağlanmasını savunan kararları desteklediği BM Genel Kurulu toplantıları sırasında da devam etti.
Ancak, İsrail’in eylemlerinin Uluslararası Adalet Divanı tarafından makul bir soykırım riski oluşturduğunun kabul edildiği sonraki aylarda bile Azerbaycan, anlamlı bir siyasi eylemde bulunmak bir yana, Siyonist rejime yönelik göstermelik eleştirilerde bile bulunmaktan kaçınmaya devam etti.
Azerbaycanlı yetkililer arasında sadece Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, 18 Ekim’de İslam İşbirliği Teşkilatı’nın (İİT) olağanüstü toplantısında ve 11 Kasım’da Arap-İslam Ortak Olağanüstü Zirvesi’nde yaptığı konuşmalarda, Bakü’nün Filistin halkının devlet olma arayışına verdiği desteği dile getirdi ve İsrail-Filistin çatışmasına iki devletli bir çözüm bulunmasını vurguladı. Ancak İsrail’in saldırganlığını doğrudan kınamaktan kaçındı.
Bakü, bunun yerine İsrail ile bağlarını sessizce güçlendirmeye devam ediyor. Kasım ayında Azerbaycan devlet petrol şirketi SOCAR, Doğu Akdeniz’deki açık deniz blokları için bir gaz arama lisansı aldı.
Ayrıca ocak ayında Azerbaycan, Tel Aviv’in başlıca petrol müşterisi olarak ortaya çıkmasıyla İsrail’in enerji ihtiyaçlarını karşılamak için petrol tedarikini artırdı.
Ermenistan ile artan gerilimin ortasında Bakü, Tel Aviv’e casus uydular ve başıboş dolaşan silah sistemlerini içeren yeni bir askeri teçhizat alışveriş listesi sundu.
İki İsrailli savunma teknolojisi firması Meteor Aerospace ve SpearUAV’nin de önümüzdeki aylarda Azerbaycan’la insansız hava aracı geliştirme konusunda anlaşmalar imzalaması bekleniyor.
Belki de WikiLeaks tarafından yayımlanan Ocak 2009 tarihli diplomatik telgraf, Bakü’nün bu bağlamdaki kaba pragmatizminin en iyi resmini çiziyor.
Belgeye göre, Amerikan elçiliği yetkilileri, İsrail’in 2008/09’da Gazze’ye düzenlediği ve ‘Dökme Kurşun Operasyonu’ olarak adlandırılan işgali kınayan bir BM kararına karşı çıkmak için Azerbaycanlı meslektaşlarıyla iletişime geçtiklerinde, Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı’ndan bir kişi ‘Azerbaycan’ın İİT çizgisini takip edeceğini ve Azerbaycan’ın oy verme davranışı konusunda İsrail ile bir anlayış’ olduğunu açıkladı.
