İnsan Hakları Derneği (İHD) Ankara Şubesi, İç Anadolu Bölgesindeki cezaevlerine ilişkin 2023 Ekim-Kasım-Aralık aylarını kapsayan hak ihlalleri raporunu açıkladı. Dernek binasında düzenlenen basın toplantısında İHD Merkez Yürütme Kurulu (MYK) Üyesi Nuray Çevirmen, İHD Ankara Şubesi Eş Başkanı Ömer Faruk Yazmacı ve İHD Hapishaneler Komisyonu Üyesi Ümit Can Akbulut yer aldı.
Raporu Nuray Çevirmen paylaştı.
İç Anadolu Bölgesindeki hapishanelerde üç aylık süre zarfında en az bin 46 ihlal tespit ettikleri bilgisini paylaştı.
Ayrıca raporun sonuç bölümünde, ulusal ve uluslararası sözleşmelere uyma ve AYM, AİHM kararlarının uygulanması çağrısı yapılarak 17 maddelik öneriler paylaşıldı.
189 başvuru
Rapora göre, söz konusu aylar içerisinde İç Anadolu Bölgesindeki 31 kapalı hapishaneden 166 kişi, bölge dışı 13 hapishaneden 24 kişi olmak üzere toplam 189 kişi İHD’ye başvuru yaptı. Yapılan başvurularla İç Anadolu Bölge hapishanelerinde 3 ayda en az bin 46 ihlal yaşandığı kayıtlara geçirildi. Tespitlere göre bu 3 ay içerisinde farklı cezaevlerinde kalan en az 6 tutsak yaşamını yitirdi. Bu tutsaklardan 2’si şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.
Karşılaşılan hak ihlallerine karşı bölgedeki cezaevlerinde kalan en az 4 tutsak süresiz-dönüşümsüz açlık grevi eylemine başladığı, bazılarının hala devam ettiği kaydedildi.
Tecride karşı açlık grevleri
Yine İmralı Cezaevinde tutulan PKK Lideri Abdullah Öcalan, Hamili Yıldırım, Ömer Hayri Konar ve Veysi Aktaş’a dönük ağır tecrit koşullarına karşı siyasi tutsaklarca 27 Kasım’da “Abdullah Öcalan’a özgürlük, Kürt sorununa çözüm” talebiyle için süreli-dönüşümlü açlık grevleri başlatıldığı üzerinde duruldu. Devam eden açlık grevini İç Anadolu Bölge hapishanelerinde takip etmek üzere sağlık, hukuk, insan hakları ve meslek örgütleriyle Açlık Grevi izleme Koordinasyonu oluşturulduğu belirtildi.
“Bin 517 hasta mahpusun olduğu cezaevlerinde 286 sağlık hakkı ihlali”
Derneğin 20 Nisan 2022’de açıkladığı verilerine göre, hapishanelerde en az 651’1 ağır olmak üzere en az bin 517 hasta mahpus var. Çeşitli gerekçelerle tedavileri engellenen hasta mahpuslara yine kelepçeli tedavi dayatılıyor. Paylaşılan rapora göre son 3 ayda İç Anadolu Bölge Hapishanelerinde en az 286 “sağlık hakkı” ihlaliyle karşılaşıldı.
“İnfaz yakmalar ve disiplin cezaları”
Tutsakların birbirleriyle selamlaşması dahi disiplin cezası verme veya infaz yakma gerekçi sayıldı. Benzer keyfi gerekçelerle tutsakların tahliyeleri engellendi. Rapora göre, disiplin soruşturmaları neticesinde tutsaklara haberleşme hakkı cezaları, hücre cezaları verilip bu soruşturma ve cezalar bahane edilerek infazları yakıldı. Disiplin soruşturmaları ve cezalar nedeniyle iyi halden denetimli serbestlik hakkı zaten mahpuslara kullandırılmazken, Gözlem Kurulu kararlarıyla mahpusların koşullu salıverilme ve denetimli serbestlik hakları engellendi. İç Anadolu Bölgesinde 14 mahpusa soruşturma açıldı, 1 mahpusa disiplin cezası, 1 mahpusa 1 ay etkinlik yasağı, 4 mahpusa hücre cezası verildi, 31 mahpusun İGK kararıyla koşullu salıverilme denetimli serbestlik hakları engellendi, 1 mahpusun da infazı yakıldı. Toplamda 52 hak ihlali gerçekleşti.
Yasaklar sevk ve sürgünler
Ailelerinden uzak hapishanelerde bulunan tutsakların sevk talepleri kabul edilmezken, cezaevi tarafından uygulanan en az 621 ihlal yaşandı. En çok hak ihlalinin zorunlu sevk ve sürgünlerde yaşandığına değinilen raporda, en az 27 tutsak kendi istekleri dışında sürgün edildi. 5 tutsağın eğitim hakkı engellendi, 10 tutsak hukuki destek ve avukat ziyareti talebinde bulundu.
Sonuç ve öneriler
Raporun sonuç bölümünde cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine karşı hem AYM, AİHM kararları olmak üzere ulusal ve uluslararası sözleşmeler kapsamında tutsakların haklarının korunması belirtildi. Önerilerde 17 madde sunularak, hak ihlalleri için bir an önce hareket geçme çağrısı yapıldı.
