Sınır Tanımayan Gazeteciler’in (RSF) hazırladığı 2022 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi açıklandı.
Sınır Tanımayan Gazeteciler’in (RSF) hazırladığı 2022 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre, 180 ülkeden 8’inde basın özgürlüğü durumu “iyi”, 40’ında “tatmin edici”, 62’sinde “sorunlu”, Türkiye’nin de aralarında olduğu 42 ülkede “kötü”, 28 ülkede ise “çok kötü”.
Bu yıl 20’incisi açıklanan ve gazeteciliğin yapılma koşullarını değerlendiren RSF Endeksi’nde, 180 ülke içerisinde 149’uncu sırada bulunan Türkiye ile ilgili olarak şu ifadeler yer alıyor:
TGS’den basın özgürlüğü raporu
“Temmuz 2021’de gazeteciler, AFP fotomuhabiri Bülent Kılıç’ın şiddet görerek gözaltına alınmasının ardından, Olağanüstü Hal (OHAL) ilanından sonra ilk kez kitlesel eylem yaptı. Son iki yılda Türkiye’de iki gazeteci öldürüldü: Ses Kocaeli gazetesi sahibi Güngör Arslan 19 Şubat 2022’de; Bursa Rahmet FM çalışanı Hazım Özsu da Mart 2021’de uğradıkları silahlı saldırılar sonucu yaşamlarını yitirdiler. Cinayet zanlıları tutuklandılar.
…
Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi bu yıl dünya çapında bilgi kaosunun (düzenlemeye kavuşmadığı için yalan haber ve propagandayı besleyen küresel dijital alan) yarattığı yıkıcı etkilere odaklandı. Demokratik toplumlarda, fikir medyasının Fox News modeli üzerinden gelişme göstermesi ve dezenformasyon ağlarının sıradanlık kazanması, sosyal medyanın da etkisiyle ayrışmaları besliyor. Uluslararası düzlemde, açık toplumlar ile medya ve platformlarını kontrol altında tutup propaganda savaşları yürüten despotik rejimler arasındaki asimetri, demokrasilerin zayıflamasına neden oluyor. Bu çifte kutuplaşma, her iki düzlemde de gerginliğin yoğunlaşmasında bir etken olarak ön plana çıkıyor.”
Basın özgürlüğü sıralaması
RSF Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Avrupa’da liderliği Norveç (1) korurken, Estonya (4) ve Litvanya (9) RSF sıralamasında ilk 10’a girdi ama Hollanda (28) “ilkler” arasından çıktı.
Avrupa’da sıralama sonuncusu olan Bulgaristan’ın (91) yerini Yunanistan (108) aldı. Avrupa’da 2021’de görülen eşitsizliklere, Avrupa Birliği’nde gazeteci cinayetlerinin hortlaması, toplumsal eylemlerde medya temsilcilerinin saldırılara hedef olması ve bazı Avrupa Birliği (AB) hükümetlerinin gazeteci haklarını kısıtlayan düzenlemelere gitmesi eklendi.
Almanya (16), Fransa (26), İtalya (58) ve Hollanda’da haberciler, Covid-19 karşıtı önlemlerin protesto edildiği eylemler sırasında artış gösteren saldırı ve tehditlerin hedefi oldular. Slovenya (54), Polonya (66), Macaristan (85), Arnavutluk (103) ve Yunanistan’da hükümetler, medya özgürlüğünü zora sokan düzenlemelere giriştiler. Diğer yandan Sırbistan (79) cezasızlığa karşı mücadelede yol kat etti, Çek Cumhuriyeti (20) ve Bulgaristan (91) ise iktidar değişikliğinin ardından gazeteciler üzerindeki siyasi baskıyı gevşetti. Birleşik Krallık’ın (24), iki yıllık prosedür sürecinin ardından Wikileaks kurucusu Julian Assange’ın ABD’ye (42) iadesinin önünü açması dikkat çekti. Bu süreçte RSF, gazeteci olmamakla birlikte gazeteciliğe katkıda bulunan Assange’ın iadesine -bu tür katkılar adına kötü bir ilk örnek oluşturmaması için- karşı çıktı.
Avrupalı kurumlar bir yandan gazetecilerin ve basın özgürlüğünün korunmasına dönük çeşitli önlemler almak ve Macaristan’a karşı Avrupa hukukunu ihlal prosedürünü harekete geçirmek gibi adımlar atarken, diğer yandan Ukrayna (106) Vladimir Putin emriyle işgal edildiğinde Rusya (155) yanlısı propaganda yapan medya kuruluşlarını uygun yasal çerçeve bulunmadığı halde yasakladılar. Bu durum, bir karşı misilleme olarak Avrupa medyasına yönelik girişimlerde bulunulması riskini de ortaya çıkardı.
Medyada kutuplaşma, Joe Biden’in Cumhurbaşkanı seçildiği ABD’de (42) iç sosyal bölünmeleri daha da görünür kıldı. Sosyal ve politik gerginliğin yayılımı, özellikle Fransa’da (26) sosyal medya ve yeni fikir medyasında daha da hızlanıyor. Ortadoğu’da medya özgürlüğünden yoksunluk, İsrail (86), Filistin (170) ile diğer Arap ülkeleri arasındaki çatışmalar üzerinde olumsuz etki göstermeye devam ediyor.
Doğu Avrupa ve Orta Asya’da baskılar arttı
Avrupa’nın doğusunda, 28 ülkede medya özgürlüğü durumunun “çok kötü” kategorisinde yer aldığı RSF Endeksi’nde, 2021 Şubatı’ndaki darbe sonucu medya özgürlüğünün 10 yıl geriye gittiği Myanmar (176), Çin (175), Türkmenistan (177), İran (178), Eritre (179) ve Kuzey Kore (180) son sıralardaki ülkeler oldu.
