Brezilya’da 100.000 kadın çiftçinin katıldığı Papatyalar Yürüyüşü’nün (Marcha das Margaridas) talebi toprağa erişim ve kadınlara yönelik şiddete karşı mücadeleydi. Her dört yılda bir Ağustos’ta örgütlenen yürüyüş, öldürülen sendikacı Margarida Maria Alves’in anısına ithaf ediliyor.
Brezilya, 16 Ağustos Çarşamba gününe 100 bin kadının Ulusal Kongre’ye yürüyüşüyle başladı. Hasır şapkalar ve leylak rengi giysilerin sanatsal bir hava kattığı Papatyalar Yürüyüşü’nün yedincisinin sloganı “Brezilya’nın Yeniden İnşası ve İyi Bir Yaşam İçin” idi. Kadın çiftçiler, nehir boyunda oturan yerleşimciler, quilombolar, yerli halk ve midye toplayıcılarının katıldığı yürüyüşte 33 ülkeden halk hareketlerinin temsilcileri de yer aldı.
“Zor ama bir şeyler için mücadele edenlerin taleplerinin takipçisi olması gerekiyor. Çocuklarımız, torunlarımız var ve hayatta kalmak için de toprağa ihtiyacımız var. Şehirde yaşayamayız” diyor yıllardır bu yürüyüşe katılan Neri dos Santos ve ekliyor, “Her Margarida’nın bir parçası oldum.” Kadına yönelik şiddetin sona erdirilmesi, şehirlerden, kırsaldan, ormandan ve su kenarlarından gelen kadınların mücadelesinin temel amaçlarından biri.
“Tecavüz, kadın cinayetleri, çok zor şeyler. Bu yüzden genç kadınların böyle öldürülmesine engel olmak için mücadele etmeliyiz. İşleri yüklenmenin yanında bir de kocanız tarafından öldürülebilecek olmaya katlanmak hiç de kolay değil” diyor Neri dos Santos. Brezilya Kamu Güvenliği Yıllığı’na göre, 2022 yılında ülkede 1.437 kadın cinayeti kaydedildi ve bu sayı bir önceki yıla göre yüzde 6,1 artış gösterdi.
Walkíria Alves de, Papatyalar Yürüyüşü’ne, nüfusun yüzde 35’inin kırsal alanlarda yaşadığı Cabo de Santo Agostinho şehrinden geldi. Toprağı sürmeyi ailesinin kuşaklar boyunca aktardığı bilgilerle öğrenmiş. Büyükannesi ve büyükbabası Pernambuco’nun Agreste bölgesindeki Garanhuns kırsal alanından. Ve Walkíria bugün yaşadığı bölgenin belediyesinin kadın sekreterliğinin başında. Walkíria, “Buradayız, çünkü köklerimizin bu topraklarda olmasının ötesinde, bu mücadele ile yan yana gelerek, istediğimizden daha azına razı olmayacağımızı ve demokrasiye yeniden ulaşacağımızı söylüyoruz” diyor.
73 yaşındaki Josefa Fernandes da Silva, Papatyalar Yürüyüşü’ne ilk kez katılmak için Juripiranga’dan iki günlük bir yolculuk yapmış. “Erkeklerin kadınlara duyduğu düşmanlığa karşı ve haklarımız için verdiğimiz mücadele nedeniyle geldim,” diye vurguluyor. “İstediğimizi ve ihtiyaç duyduğumuzu kazanmak için geldik: Eşitlik, barış, demokrasi, daha iyi bir gelecek ve halkın ortak çıkarları için” diye açıklıyor geliş nedenini Josefa Fernandes da Silva. Boynundaki kızıl fuları ve başındaki şapkası ile Josefa, “Kadınlar, erkeklerin ve iktidar sahiplerinin zulmü altında acı çektiği için bugün bir araya geldik” diyor.
Talepler
Brezilya’da Ulusal Tarım İşçileri ve Aile Çiftçileri Konfederasyonu (CONTAG) tarafından, 2000 yılından beri her dört yılda bir düzenlenen Papatyalar Yürüyüşü, bu kez 21 Haziran’da açıklanan talepler metnine hükümetten cevap almak için başkente geldi. 13 maddeden oluşan 2023 Yürüyüşü’nün gündemini içeren kitapçık, on üç bakanın ve Temsilciler Meclisi Başkanı Arthur Lira’nın da katıldığı bir etkinlikte hükümete teslim edildi.
Esasa ilişkin maddeler arasında; kadınların bedenleri ve cinsellikleri üzerinde tek söz sahibi ve özgür olmaları; çevre ve iklim adaleti, gıda, su ve enerji kaynakları üzerinde halkların kendi kaderini tayin hakkı; toprağa erişimin demokratikleştirilmesi ve toprak ve arazi haklarının garanti altına alınması ile internete evrensel erişim talebi yer alıyor. 52 sayfalık kitapçıkta bu noktaların her biri, eylem ve kamu politikalarına yönelik önerilerle birlikte detaylandırılmış.
16 Ağustos Çarşamba günü öğlene doğru Başkan Lula, Bakanlıklar Meydanı’nda yürüyüşe katılan kadınlara hitaben bir konuşma yaptı. Açıkladığı önlemler arasında Acil Tarım Reformu Planı’ndan yararlanacakların seçiminde kadınlara öncelik verilmesi de vardı.
Federal hükümet ayrıca, kadın çiftçilerin ekonomik özerkliğini teşvik etmeyi amaçlayan, Üretken Bahçecilik Ulusal Programı’nı ve Ulusal Kadın Cinayetlerini Önleme Sözleşmesi’ni karar altına aldığını duyurdu.
Başkanlık konuşmasını dinleyen öğretmen ve [küçük] aile çiftçisi Fátima Costa, sonucun eyleme katılmak için Piauí’den çıkıp gelmesine değdiğini söyledi. Lula’nın kırsal kesime yönelik politikalar konusunda kadınların mevcut yönetime güvenebileceklerini söylediğini duyduğunda, “Beklediğimiz şey buydu, zira aile çiftçiliği son yıllarda çok zarar gördü” dedi. Yerelde toprakla uğraşanların talep ettiği kamu politikalarını sayarken ise, “Örneğin benim topraklarımda arazi baraj yapımına, balık ve arı yetiştirilmesine elverişli” diye ekledi.
Yürüyüşün adı, Marcha das Margaridas, Paraíba’daki Alagoa Grande Tarım İşçileri Sendikası’nın başkanlığını yapan ve 12 Ağustos 1983’te bölgedeki toprak sahiplerinin emriyle öldürülen, Margarida Maria Alves’e bir saygı duruşu niteliği taşıyor. Bir kâhin öngörüsüne sahip olan Margarida, “Mücadele içinde ölmek açlıktan ölmekten daha iyidir” diyordu.
[Bu yazı MST’nin web sitesinde 16 Ağustos 2023’te yayımlanmış ve Hülya Osmanağaoğlu tarafından Umut Gazetesi için çevrilmiştir.]
