AYM’nin Cizre bodrumları kararı: İhlal yok, ölümcül güç zorunluydu!

Anayasa Mahkemesi (AYM), Şırnak’ın Cizre ilçesinde 14 Aralık 2015 tarihinde ilan edilen sokağa çıkma yasağı sırasında mahsur kaldıkları evlerin bodrum katında katledilen bazı kişilere dair yapılan başvuruyu bir süre önce “kabul edilemez” bulmuştu. “Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edilmesi”, “Bireysel başvuru haklarının ihlal edilmesi” ve “Kötü muamele yasağı, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı ile din ve vicdan özgürlüğünün ihlal edilmesini”ne dair yapılan başvurulara dair gerekçeli karar açıklandı. AYM’nin gerekçeli kararında, usul ve esas açıdan “ihlal bulunmadığı” iddia edildi.

Kararda, Cizre Halk Meclisi Eşbaşkanları Mehmet Tunç ve Asya Yüksel ile Yasemin Çıkmaz, Serdar Özbek, B.K. ve M,B’nin yasağın uygulandığı dönemde 9 Şubat 2016’da Cudi mahallesindeki Niran Sokak 7 No’lu binada yaşamını yitirmiş halde bulunduğu belirtildi. Kararda, başvuruculara dair başlatılan soruşturmalarda “kovuşturmaya yer olmadığına” dair kararlar hatırlatıldı. Kararın “değerlendirme” bölümünde, M.B., B.K., Yasemin Çıkmaz, Serdar Özbek, Asya Yüksel ve Mehmet Tunç’a gerekli tıbbi tedavinin sağlanmaması nedeniyle yaşam hakkının ihlal edildiğine dair başvuru, “kabul edilemez” bulundu.

6 ismin çatışmalarda hayatını kaybettiği iddia edilen kararda, polis ve askerlerin “tehlikeyi bertaraf etmek” hareket ettiklerine işaret edilerek, “(…) silahlı ayaklanma ve devletin topraklarından bir kısmım işgal etme girişiminde bulunulduğu bir olayda kamu otoritesinin geri çekilemeyeceği kamu otoritesinin geri çekilme veya eylemden kaçma gibi bir zorunluluğu olduğu kabul edilemez. Bilakis böyle bir durum eldeki bütün İmkânlarla harekete geçerek mevcut silahlı ayaklanmayı hukuka uygun bîr şekilde bastırmak için eylemde bulunmayı gerektirir. Zira aksi tutum devletin, vatandaşların temel hak ve özgürlüklerini koruma yönündeki pozitif yükümlülüğünün İhlali anlamına gelebilecektir. Dolayısıyla somut başvuruya konu vahim terör olaylarının önlenmesi ve ayaklanmanın bastırılması için ölümcül güç kullanılmasının elverişli bir yol olmadığı söylenemez” denildi.

Bakanlık görüşüne yer verilen kararda, “ölçülülük” ilkesine riayet edilmesi konusunda gerekli tedbirlerin alındığı iddia edildi. Ayrıca başvuruya konu kişilerin silahlı çatışmaya girdiklerine işaret edilerek, “sivil can kaybı” olmadığı ileri sürüldü. Can kaybı için “özen” gösterildiği ifade edilen kararda, “Somut olayın açıklanan koşulları altında güvenlik güçlerinin kendilerinin ve başkalarının hayatlarını koruma, silahlı ayaklanmayı bastırma meşru amaçlarına daha hafif bir sınırlama ile ulaşmalarının mümkün olmadığı ve ölümcül güç kullanmanın mutlak zorunlu olduğu kanaatine varılmıştır” diye kayddedildi.

Olaylara dair etkili soruşturma yükümlülüğüne uygun hareket edildiği ileri sürülerek, “Anayasa Mahkemesi, somut olayı çevreleyen son derece zor ve ağır koşullar nazara alındığında cesetlerle ilgili delil toplama işlemlerinin azami dikkat ve özen gösterilerek yerine getirildiği kanaatine varmıştır” diye belirtildi.

Kararda, çatışmalara katılan polis ve askerlerin ifadelerini alınıp alınmadığına dair de, “(…) toplanan deliller olayın koşullarında maddi gerçeği ortaya çıkarmış ve kullanılan gücün Anayasa’nın 17. maddesi anlamında mutlak zorunlu ve orantılı olduğunu göstermiştir. Bu nedenle somut olayda çatışmalara katılan görevlilerin uhdelerinin alınmaması etkili soruşturma yükümlülüğü ile ulaşılmak istenen amaç bakımından yerine getirilmesi gereken zorunlu ve faydalı bir delil toplama işlemi olarak değerlendirilmemiştir. Bunun da ötesinde devamlılık arz eden ve öngörülemez nitelikteki silahlı çatışmalara katdan operasyonel birliklerin çatışmaların seyrine göre sürekli değişmesi nedeniyle farklı zamanlarda gerçekleşmiş olması son derece muhtemel ölümlerin hangi birim görevlilerince kullanılan güç sonucu meydana geldiğini belirlemek de neredeyse imkânsızdır” denildi. Kararda, söz konudu gerekçeler nedeniyle “yaşam hakkının usul yükümlülüğü bakımından ihlal edilmediğine karar verilmesi gerekir” diye kaydedildi.

Mehmet Tunç, Asya Yüksel, Serdar Özbek ve Yasemin Çıkmaz’ın “kişi hürriyeti ve güvenliği haklarına bir müdahale oluşmadığı” iddia edilerek, başvuruların “dayanaktan yoksun” olduğuna karar verildi.

Yine, “kötü muamele yasağı, özel hayata ve aile hayatına saygı hakkı ile din ve vicdan özgürlüğünün ihlal edilmesi” ile “sağlık yardımı sağlanmamasından dolayı yaşamı koruma yükümlülüğünün ihlal edilmesi” de “kabul edilemez” bulundu.

Kaynak: Mezopotamya Haber Ajansı