Birleşik Otomobil İşçileri (UAW)’nin General Motors, Stellantis ve Ford ile imzaladıkları sözleşmenin süresi 14 Eylül Perşembe günü ABD saatiyle 23:59’de sona erdi ve patronlar sendikaların yeni sözleşme şartlarını kabul etmedi.
Üç büyük otomobil üreticisine karşı aynı anda ilk grev
UAW Başkanı Shawn Fain yaptığı açıklamada, grevin ilk etapta GM’nin Missouri’deki Wentzville Montaj fabrikasını, Stellantis’in Ohio’daki Toledo Montaj fabrikasını ve Ford’un Wayne, Michigan’daki fabrikasını etkileyeceğini söyledi. İş bırakma eylemi, süresi dolan sözleşmeler kapsamındaki işçiler tarafından gerçekleştirilecek geniş çaplı bir grevin sadece küçük bir parçası olarak görülüyor. Fain, grevin Detroit’teki üç büyük otomobil üreticisine karşı aynı anda yapılan ilk grev olduğunu ve sendikanın otomobil şirketleriyle mücadelesinde yeni bir cephe açtığını söyledi.
Geçmişte UAW, toplu sözleşmeleri yönlendirmek için genellikle tek bir şirketi seçiyordu. Örneğin, 2019’daki son grev sırasında sendika GM’de işi durdurdu ve bir anlaşmaya varmadan önce yaklaşık 50.000 işçiyi 40 gün boyunca grev hattında bekletti. UAW, hayat pahalılığı düzenlemelerine ek olarak, iki kademeli ücret yapısının ortadan kaldırılması ve tesislerin kapatılması durumunda belirli hakların yanı sıra, yeni sona eren şartların yüzde 40’ına varan ücret artışları talep etti.
Grev genişletilecek
UAW, sendikanın ücret konusundaki anlaşmazlığında pazarlık masasında “ciddi bir ilerleme” olmadığı takdirde cuma günü Detroitli otomobil üreticilerine karşı grevlerini genişletmeyi planladıklarını söyledi. Financial Times’ın haberine göre, UAW Başkanı Shawn Fain pazartesi günü yaptığı açıklamada, müzakerelerdeki gecikmelerden otomobil üreticilerinin sorumlu olduğunu ve sendikanın “onlar bu işi sürüncemede bırakırken” seyirci kalmayacağını söyledi.
Fain, “Beklemiyoruz ve oyalanmıyoruz,” dedi. UAW işçileri tarihlerinde ilk kez üç otomobil üreticisinin fabrikalarında aynı anda greve gitmiş oldu. Bu hareketin ise, geçtiğimiz cuma günü greve giden Ford, General Motors ve Stellantis tarafından işletilen üç fabrikadaki 13.000 işçinin ötesinde endüstriyel eylemi daha da genişletmesi bekleniyor.
UAW, üç şirkette çalışan yaklaşık 150.000 üyesi için daha yüksek ücret talep ediyor. Kampanya, sendikanın 35.000 kişinin işine mal olabileceğini tahmin ettiği temiz enerji ve elektrikli araçlara geçiş süreçinde işçileri korumaya yönelik daha geniş kapsamlı bir mücadelenin parçası olması niteliğinde.
Ford da Kanada’da grev ile karşı karşıya
ABD’deki grevin genişletilmesi tehditi, Ford’un Kanada’da da bir grev olasılığıyla karşı karşıya kaldığı ve 5.700 işçinin pazartesi gece yarısı sözleşmeleri sona erdiğinde şirketin Kanada’daki fabrikalarını terk etme tehdidinde bulunduğu sırada geldi.
Kanada’daki üç büyük otomobil üreticisinde çalışan yaklaşık 18.000 işçiyi temsil eden Unifor sendikasının başkanı Lana Payne, Ford ile yapılan görüşmelerin “yapıcı” geçtiğini ancak emeklilik ve ücret artışı gibi öncelikler konusunda yeterli ilerleme sağlanamadığını söyledi. Görüşmelerin 24 saat daha uzatıldığını belirten sendika, “[gece yarısından] dakikalar önce işverenden önemli bir teklif aldıklarını ve pazarlıkların gece boyunca devam ettiğini” ekledi.
Üyelerine “greve hazır olmalarını” tavsiye etti. Unifor’un üyeleri parça fabrikaları, crossover Edge ve lüks spor araç Lincoln Nautilus’u üreten Ford Ontario montaj fabrikası ve ABD ile Kanada’yı ayıran Detroit Nehri’nin hemen ötesinde bulunan, Mustang ve şirketin en çok satan F serisi kamyonları için motor üreten iki fabrika arasında dağılmış durumda.
“Bu iş olabildiğince ciddi,” diyen Payne, “Bizimki Ford Kuzey Amerika’da küçük ama son derece önemli bir ayak izi ve bu bizim kaldıracımız ve bunu kullanacağız” diye ekledi.
Ford yorum talebine hemen yanıt vermedi. Aynı anda üç otomobil üreticisini birden karşısına alan UAW’nin aksine Unifor, Kuzey Amerika otomobil endüstrisinde pazarlık için daha geleneksel bir yaklaşım benimsedi. Unifor ilk hedef olarak Ford’u seçti ve onunla bir sözleşmeye vardıktan sonra GM ve Stellantis ile benzer sözleşmeleri güvence altına almaya çalışmayı planlıyor.
İşçiler gerekirse greve gitmeye hazır
Payne, geçen ay sendika Ford ile pazarlığa başladığında üyelerin beklentilerinin “yüksek” olduğunu söyledi. Sendika emekli maaşlarının korunmasını, ücretlerde “önemli” artışlar yapılmasını ve Kanada’daki fabrikalara daha fazla yatırım yapılmasını istiyor. Geçen ay gazetecilere verdiği demeçte “Kârlar artıyor, hayat pahalılığı da öyle,” dedi ve ekledi: “İşçiler, taleplerinin karşılanması için mücadele etmeye ve gerekirse greve gitmeye hazır olduklarını defalarca gösterdiler. İçinde bulunduğumuz an budur. Ve hiç kimse, ama hiç kimse bunu hafife almamalıdır.”
Tesla, örgütlenmeye çalışan işçileri işten çıkarıyor
Sendika ayrıca, UAW’nin de paylaştığı bir endişe olarak, sektör elektrikli araçlara geçerken işçiler için şirket desteği talep ediyor. Elektrikli araç satışlarında lider olan Tesla, ABD’deki tesislerinde örgütlenmeye çalışan işçileri işten çıkardı. Detroitli otomobil üreticilerinin üreteceği elektrikli araç bataryaları, sendikasız işçi çalıştıran Güney Koreli üreticilerle yapılan ortak girişimlerden geliyor.
Payne, “Elektrikli araç ve onla ile ilgili her işin iyi bir sendika işi olmasında ısrar ediyoruz,” dedi ve ekledi: “Bugün otomobil işçilerinin sahip olduğu haklara ve istihdam koşullarına sahibiz.”
