Onlarca kez örneğini gördüğümüz, ‘rant AKP’liye, zarar bize’ tezgahının bir yenisini daha yaşıyoruz. Sözde çiftçinin bankası olan ama tamamen iktidar yandaşlarının ‘kredi sebili’ haline getirilen Ziraat Bankası’nın, borç-varlık takasıyla aldığı Ankara’daki Next Level AVM satışa çıkarıldı. Değerleme raporuna bakılırsa, alış ve satışa çıkarılan bedel arasında dolar bazında neredeyse iki katı zarar söz konusu.
Next Level AVM, inşaat rantıyla milyonlarca dolarlık kamu kaynağını bir yandaşa aktararak besleyip büyütmenin abidesi gibi. Üstelik Sedat Peker’in ifşalarıyla beraber burasının türlü rüşvet ve mafyatik ilişkinin de üssü haline geldiği iddia edilmişti. Yani başından sonuna, AKP iktidarının işleyiş biçimini görebileceğimiz bir yer. Adı bile, geçmişle kıyaslandığında bu iktidar döneminde olan biten her şeyin seviye farkına işaret ediyor sanki: Next Level!
Next Level’ın, Ziraat’in eline geçene kadar gelişen sürecini kısaca hatırlayalım. Zira, sosyal konut yapma iddiasının, kamu bankası kaynaklarının, imar planlarının nasıl uç uca eklenerek bir yandaşın çıkarına ‘rant evreni’ oluşturulduğunun en güzel örneklerinden birisi…
Ufuk Üniversitesi’ne ait Ankara Otogarı’nın karşısında bulunan, Başkent’in en değerli arazilerinden birisi için TOKİ anlaşma yaptı. Buna göre arazi TOKİ eliyle satılacak ve gelir paylaşımı yöntemiyle kamuya, sosyal konut yapımı için ciddi kaynak yaratılacaktı. İhaleyi 200 milyon 730 bin lira ile ikinci sıradaki Pasifik Gayrimenkul kazandı. 60.2 milyon liralık arsa payı TOKİ ve üniversite arasında paylaşıldı. Hasılat 200.7 milyon liranın üzerine çıkarsa TOKİ yüzde 31 daha pay alacaktı. Dönemin TOKİ Başkanı Erdoğan Bayraktar, ihale sonrasında gururla şöyle diyordu: “Biz işte böyle para kazanıyoruz. Para için her türlü fırsatı değerlendiriyoruz.”
Açılışı Erdoğan yaptı, kapanışı Ziraat
İhaleyi alan Pasifik İnşaat, Melih Gökçek döneminde belediye ihalelerine abone bir şirketti. Sahibi Rize’nin Güneysu ilçesinden olan Fatih Erdoğan’dı. AKP Milletvekili Asuman Erdoğan’ın eşiydi. Ağabeyi Mehmet Erdoğan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yakın tanıdığıydı. Rize Ticaret Borsası yöneticisi ve Erdoğan’ın mitinglerde attığı çayları üreten Orçay’ın da sahibiydi. Uzatmayalım; artık her zerresine aşina olduğumuz malum ilişkiler yani.
Pasifik Gayrimenkul’ün ilk büyük işi olan Next Level AVM’nin açılışı, Ekim 2013 yılında bizzat Erdoğan tarafından yapıldı. Şirketin o dönemki açıklamalarına göre toplam yatırım tutarı 500 milyon liraydı. Kısa sürede de ofislerin, iş yerlerinin ve özellikle rezidans dairelerinin yüzde 75’ini satmıştı. Lakin 2019 yılının Aralık ayı geldiğinde Ziraat Bankası’nın, Next Level AVM’ye el koyduğu haberi düştü. Fatih Erdoğan ise Sabah gazetesine verdiği röportajda el koyma olmadığını, bir ‘varlık-borç takası’ gerçekleştiğini söylüyordu. Açıklamalarına göre 412 milyon liralık kredi borcu karşılığında Next Level’ın AVM bölümündeki ofisler ve iş yerleri Ziraat Bankası’na devredilmişti.
Rakamlara bakılırsa Pasifik tüm inşaatı Ziraat kredisiyle gerçekleştirmiş görünüyordu. Üstüne yüzde 75’ini satıp olağanüstü kâr elde etmişti. Kamu bankasına ise tek kuruş ödememişti. Elde kalan iş yerlerini verip defteri kapatmıştı.
İşte Ziraat Bankası da Ziraat GYO’ya devrettiği Next Level AVM’nin kendi payına düşen kısmını satacak. İhale 25 Aralık 2023 günü düzenlenecek. Şartnameye göre teklifler toplanacak, uygun olanlar seçilip pazarlık usulü satış gerçekleşecek. Bu satış için Ziraat GYO’nun adına Next Level AVM’nin ekspertizini yapan Marka Kurumsal Gayrimenkul Değerleme şirketinin raporuna göre, Ziraat’in elindeki varlıkların piyasa değeri 1 milyar 27 milyon lira olarak belirlendi. Ancak bu miktar Ziraat’in, AVM karşılığı sildiği borcun o dönemki dolar kuru karşılığı üzerinden hesaplandığında büyük zarar demek.
Dolar bazında büyük zarar
Ziraat Bankası’nın 2019 yılında Pasifik Gayrimenkul’ün sildiği borcu 412 milyon liraydı. Bunun karşılığında Next Level’ın C Bloku’nda satılmamış olan 14 bölüm devralındı. Merkez Bankası dolar kurunun 5.7 lira olduğu hesaba katılırsa, bu bölümlerin değeri 73 milyon dolara tekabül ediyordu. Üstelik Ziraat’in kendi raporundan alınmış aşağıdaki fotoğrafta da görüleceği gibi, Pasifik iyi kazanç getiren A ve B bloktaki rezidans ile ofisleri zaten yüksek fiyata sattı. Ziraat’e düşen kısım ise hemen hepsi restoran ve kafe olarak kullanılan iş yerleri ile bir de çocuk oyun alanı.
Ziraat’in Nisan 2021’de yaptırdığı değerleme raporunda bu bölümlerin fiyatı 433 milyon 660 bin lira olarak tespit edildi. Yine dönemin kuru dikkate alındığında 53.5 milyon dolardı. Aralık 2022’deki değerlemedeki 650 milyon lira fiyat, 34.9 milyon dolara denk geliyordu. Son olarak 11 Eylül 2023’te bir değerleme yapıldı ve satışın başlangıç bedeli olarak da belirlenen miktar 1 milyar 27 milyon lira oldu. Raporda baz alınan kur ile hesaplandığında ihalenin başlangıç bedeli 38.1 milyon dolar demek. Yani Next Level ancak bunun iki katına satılırsa kamunun zararı olmayacak. Ticaret Bakanı Ömer Bolat daha birkaç gün önce 450 AVM’nin borçları yüzünden 70 tanesinin bankaların eline geçtiğini açıkladı. Böyle bir ortamda kim Next Level’ın restoran bölümlerine bu parayı verir?
Pasifik’e “Yürü ya kulum” dediler
Ziraat Bankası işe yaramaz AVM’yi bünyesine katarken, Pasifik Gayrimenkul ise bu ilk projelerinden sonra inanılmaz bir hızda büyüdü. Ankara’da Emlak GYO ile beraber Merkez Ankara isimli 15 milyar liralık bir proje, İstanbul Beşiktaş’ta jandarma lojmanlarının yerine yine Emlak GYO ile beraber milyarlık lüks rezidanslar dikiyor. Bunun dışında çoğu kamu ile ortak başka inşaatları da var. Geçen yıl Emlak GYO’nun satışa çıkardığı Bodrum Türkbükü’ndeki 7.7 milyar lira değerindeki araziyi de aldı. Ayrıca Pasifik Eurasia adlı bir lojistik şirketi de kurup, TCDD’nin Bakü-Tiflis-Kars hattında Çin’e kadar uzanan yük taşımacılığında tek operatörü de oldu. Ve bütün şirketlerini art arda borsaya açarak yüklü miktarda fon da topladı.
Kısaca aynı tezgah yine tıkır tıkır işledi: Zarar kamuya, kâr, rant AKP’li sermayeye kalıyor.
