Komşu Yunanistan’da 57 kişinin hayatını kaybettiği Tempi’deki tren kazasının 2’nci yıldönümünde, başta başkent Atina ve Selanik olmak üzere kitlesel eylem ve anma etkinlikleri düzenlendi.
Komşu Yunanistan’da 28 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve çoğu öğrenci olmak üzere 57 kişinin hayatını kaybettiği Tempi tren kazasının ikinci yıldönümünde ülke genelinde hayat durdu, kitlesel anma ve protesto etkinlikleri düzenlendi.
Başkent Atina başta olmak üzere Selanik ve diğer büyük kentlerde binlerce kişi sokaklara döküldü. Protestolarda, kazada hayatını kaybedenlerin anılmasının yanı sıra, kazanın sorumlularının hesap vermesi ve adaletin sağlanması talepleri dile getirildi.
Cuma günkü protestolar çerçevesinde ülke genelinde hayat durma noktasına geldi. Toplu ulaşım araçlarından özel sektöre, emekçiler Tempi kazasının kurbanları ile dayanışma halinde toplu greve gitti. Cuma saat 11.00’de Atina ve Selanik başta olmak üzere onlarca kent merkezinde düzenlenen eylemler sonrasında başkent ile ülkenin ikinci büyük kenti Selanik’te sokak çatışmaları patlak verdi. Eylemciler ile polis güçleri arasında yaşanan çatışmalar neticesinde onlarca vatandaş ve güvenlik görevlisi yaralandı.
Atina’daki protestolara 700 bin kişinin katıldı
Bu sabah Sintagma Meydanı’nda toplanmaya başlayan kalabalık, başkentin kalbine ve çevre caddelere sığmadı. Saat 13.00 itibariyle Atina’da son 15 yılın en büyük kalabalığının toplandığı gözlemlendi. Bu bilgi Yunanistan medya kuruluşları tarafından son dakika haberi olarak kamuoyuyla paylaşıldı. MEGA Televizyonu’nun geçtiği habere göre, Yunanistan Polisi (ELAS) Atina’daki protestolara 700 bin kişinin katıldığını açıkladı.
Atina’da Syntagma Meydanı’nda toplanan kalabalık, “Oksijenim Yok”, “Adalet Hemen Şimdi”, “Para Boğazlarına Takılsın” ve “Ya Onların Kârları, Ya Bizim Hayatımız” gibi sloganlar taşıyan pankartlarla yürüdü. Kitlesel protestolara kamu hizmetleri emekçileri, ulaşım, fabrikalar, mağazalar, pazarlar, ofisler ve eczaneler dahil olmak üzere tüm sektörlerden çalışanlar, sendikalar, federasyonlar ve işçi merkezlerinin kararlarıyla katılım sağlandı. Protestocuların ortak talebi, kazanın üzerinin örtülmemesi ve sorumluların cezalandırılmasıydı. Atina’nın yanı sıra Selanik, Patra ve diğer şehirlerde de kalabalıklar meydan ve caddelere sığmadı.
Yurtdışında da protesto eylemleri düzenlendi
Tempi tren kazasının yıldönümünde yalnızca Yunanistan’da değil, yurtdışındaki büyük şehirlerde de anma etkinlikleri düzenlendi. Belçika’nın başkenti Brüksel’de Avrupa Parlamentosu (AP) önündeki Place Luxembourg’da, İtalya’nın başkenti Roma’da merkez tren istasyonu yakınında ve İngiltere’nin başkenti Londra’da anma gösterileri gerçekleştirildi. Ayrıca Avrupa’nın diğer büyük kentlerinde de benzer etkinlikler organize edildi.
Sokak çatışmaları patlak verdi
Atina ve Selanik’teki barışçıl başlayan protestolar, daha sonra bazı gruplar ile polis arasında çatışmalara dönüştü. Atina’da Syntagma Meydanı çevresindeki sokaklarda onlarca kişi hafif şekilde yaralandı. Ayrıca Omonia Meydanı’nda da yaralıların olduğu bildirildi. Çatışmalar Panepistimiou Caddesi’nde Rex Tiyatrosu civarında ve Omonia Meydanı’nda devam etti. Birçok kişi, gerginlik geçene kadar apartmanlara ve dükkanlara sığındı.
Selanik’te de tren istasyonu önünde gerginlik yaşandı. Göstericilerin bir kısmı güvenlik güçlerine taş ve çeşitli nesneler fırlattı; polis ise kimyasal gazlar ve ses bombası kullanarak göstericilere karşılık verdi. Yunanistan televizyon kanallarına yerel saatle 15.00 itibarıyla yansıyan son bilgilere göre, protestolar sonrasında patlak veren sokak çatışmalarında 30’u aşkın kişi yaralandı. Bazı haber kuruluşlarına göre, yaralılar arasında polisler de bulunuyor.
“Başbakan istifa!”
Atina’daki protestolar sırasında, Başbakan Kiryakos Miçotakis liderliğindeki muhafazakar Yeni Demokrasi (YD) hükümetine yönelik istifa çağrıları da dikkat çekti. Göstericiler, “İstifa, istifa” sloganları attı. Öğlen saatlerinde yaşanan yoğun çatışmalara rağmen, birçok gösterici Syntagma Meydanı’na geri dönerek Tempi’deki tren kazasında hayatını kaybeden 57 kişiyi andı ve Başbakan Miçotakis’e istifa çağrısında bulundu.
Hükümeti istifaya davet eden protestocular, kazanın üzerinden iki yıl geçmesine rağmen sorumluların cezalandırılmamasını eleştirdi. Eylemciler ayrıca Sırbistan’da benzer bir kazanın ardından 24 saat içinde sorumluların belirlendiğini, ancak Yunanistan’da iki yıl geçmesine rağmen kimsenin cezalandırılmadığını belirtti.
Yeni rapor ihmaller zincirine ışık tutuyor
Öte yandan, protestoların öncesinde, 27 Şubat Perşembe günü, Ulusal Havacılık ve Demiryolu Kazaları ve Ulaşım Güvenliği Araştırma Kurumu (EODASAAM) tarafından hazırlanan bir rapor kamuoyuyla paylaşıldı. Raporda, Tempi kazasına yol açan demiryolu sisteminin yıllardır içinde bulunduğu kötü durum gözler önüne serildi.
Kurum Başkanı Christos Papadimitriou raporla ilgili olarak, “(Rapor kapsamında) demiryollarının kronik ihmali ile OSE’nin (Yunanistan Demiryolları) personel eksikliğine yol açan ekonomik kriz dönemlerine odaklandık. Soruşturmanın amacı, trajediden sonra başlatılan adımların daha da hızlandırılması, yanlış işleyen şeylerin düzeltilmesi ve bir daha asla böyle bir kazanın yaşanmaması veya demiryollarında bir daha can kaybı olmaması için güvenlik tavsiyelerini hayata geçirmek” açıklamasında bulundu.
Raporda, Yunanistan demiryolu sektörünün 2009 sonlarında başlayan ve 2010’da zirveye ulaşan ekonomik krizlerden ciddi şekilde etkilendiği belirtildi. Bunun sonucunda altyapının kötü bakımı, giderek daha da kötüleşen altyapı ve normal hizmetleri sürdürmek için gerekli personel eksikliği ortaya çıktı. Rapor, demiryolu sisteminin 2023 başına kadar bu durumdan kurtulamamış olduğunu vurguladı. Ayrıca, altyapı yöneticisi OSE’nin kontrol, uzaktan kumanda ve sinyalizasyon altyapılarının önleyici bakımını yapmadığı, müdahalelerin ancak kritik unsurlar başarısız olduğunda gerçekleştirildiği belirtildi. Raporda, OSE’nin istasyon şeflerinin yeteneklerini yönetme şeklinin, onların sorumlu oldukları güvenlikle ilgili işleri her koşulda yapabilecek durumda olduklarını garanti etmediği de kaydedildi.
Kazanın delillerinin yok edildiği iddiası
Raporda ayrıca, kaza yerinin güvenliğinin sağlanmamasının değerli kanıtların kaybolmasına neden olduğu belirtildi. EODASAAM Demiryolu Kazaları Bölümü Başkanı Asterios Aleksandrou, “Kaza yerinin doğru bir haritası çıkarılmadı. Hayati öneme sahip bilgilerin kaybı yaşandı” dedi. Kurum yetkilisi Konstantinos Kapetanidis ise “İlk üç gün içinde kanıtlar yok edildi ve bu bir daha olmamalı” diyerek, her şeyin yanlış yapıldığını vurguladı. Avrupa Birliği Demiryolları Güvenlik ve Operasyon Başkanı Bart Accou da kaza yerinin incelemesinin ‘ateş topuna neden olan yakıt türünü belirleyebilecek şekilde yapılmadığını’ yorumunda bulunarak “Trenin resmi olarak taşıdığı şey, ateş topunu açıklayamaz” diye ekledi.
Raporda, kaza yerinde çeşitli hizmetlerin gerçek bir koordinasyonunun olmadığı, her hizmetin kendi emirleri, inisiyatifleri ve personeli altında çalışmaya devam ettiği, organizasyonel düzeyde etkileşim olmadığı belirtildi. Bunun sonucunda, kaza soruşturma alanının doğru bir haritasının çıkarılmadığı vurgulandı.
Aileler adalet istiyor
Kazada hayatını kaybedenlerin aileleri, iki yıl geçmesine rağmen adaletin sağlanmadığını ve sorumluların cezalandırılmadığını belirterek öfkelerini dile getiriyorlar. Atina’nın güney kıyılarındaki Asklepieio Voula Hastanesi’nde perşembe günü düzenlenen bir anma etkinliğinde konuşan aileler, kazanın bir kaza değil, cinayet olduğunu vurguladılar.
Anastasia Papangeli’nin babası Ilias Papangelis, “Başbakan, eğer bir örtbas yapmadıysanız, sizin ve bakanlarınızın telefonlarının gizliliğinin kaldırılmasını talep edin” mesajını vererek “O gece uyumadığınızı, talimatlar verdiğinizi kendiniz ileri sürdünüz. Bu (kaza) bir cinayettir. Çünkü (kazayı) engellemek için hiçbir şey yapmadınız” diye ekledi.
Anastasia’nın annesi Maria Ntolka-Papangeli ise “O gece çocuklarımız bir trende katledildi, parçalandı, yakıldı, işkence gördü; on yıllardır kimsenin modernize etmeyi düşünmediği bir trende bunlar yaşandı. Çünkü çok basit bir şekilde, para çoktu. Yediler, yeyip bitirdiler. Trenler için nasıl para kalsın? Hiçbir güvenlik sistemi çalışmıyordu” sözleriyle hükümet yetkililerine yüklendi.
Tempi kazasının sembol annelerinden Maria Karystianou ise konuşmasında, “Son iki yıldır, kızımın haksız ölümünden sonra, kendi çocuğuma yaşaması için yardım edemediğim suçluluğuyla her gün yüzleşiyorum. Ona yeterli oksijen sağlayamadım; hayatını elinden alan ve hâlâ başkalarının hayatını tehdit ettiğini gördüğüm akıl almaz yolsuzluktan kaçınmasını sağlayamadım. Kurban edildiğini söylemeye cüret ettiler. Tam olarak hangi Tanrı’nın sunağında vatandaşlar kurban edildi? Bize bunu açıklayamadılar. Hizmet ettikleri Tanrıları paradan başka bir şey değil” diye konuştu.
Ne olmuştu?
28 Şubat 2023 tarihinde Yunanistan’ın Tempi bölgesinde meydana gelen tren kazası, ülke tarihinin en büyük demiryolu felaketlerinden biri olarak kayıtlara geçti. Atina-Selanik hattında seyreden iki tren, Larissa yakınlarındaki Tempi Vadisi’nde kafa kafaya çarpıştı. Kazada 57 kişi hayatını kaybetti ve onlarca kişi yaralandı. Hayatını kaybedenlerin büyük çoğunluğu üniversite öğrencileriydi.
Kaza, bir yolcu treni ile bir yük treninin aynı hatta karşı yönlerden ilerlemesi sonucu meydana geldi. Soruşturmalar, kazanın temel nedeninin insan hatası ve demiryolu sistemindeki ciddi güvenlik eksiklikleri olduğunu ortaya koydu. Kazanın ardından, istasyon şefi başta olmak üzere birçok yetkili gözaltına alındı.
Kazanın ardından ortaya çıkan bilgiler, Yunanistan demiryollarındaki kronik sorunları gözler önüne serdi. Ülkede yıllardır demiryolu altyapısına yeterli yatırım yapılmadığı, sinyalizasyon sistemlerinin çalışmadığı ve personel eksikliği olduğu ortaya çıktı. Ayrıca, Avrupa Birliği (AB) fonlarıyla finanse edilen modernizasyon projelerinin tamamlanmadığı veya geciktiği gerçeği de gün yüzüne geldi.
Nikolaos Stelya
