Muhalefetin, iç ve dış denetimden muaf tutulması, fazlaca yetki, kadro ve bütçe alması gerekçesiyle “paralel bakanlık” olarak nitelendirdiği Çevre Ajansı’nın kurulmasını da içeren 12 madde Meclis’te kabul edildi.
“Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair” 35 maddelik kanun teklifinin birinci bölümünde yer alan ilk 12 madde Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi. Teklifin kabul edilen maddelerinde, sorumluluk almadan fazlaca yetki, kadro ve bütçe alan, mali muafiyetleri olan, iç ve dış denetim yetkisinden muaf tutulması gerekçesiyle muhalefetin “paralel bakanlık” şeklinde karşı çıktığı Çevre Ajansı’nı da kurulmasını içeren madde bulunuyor.
Torba yasanın Genel Kurul görüşmelerinde muhalefet itirazlarını dile getirdi. Halkların Demokratik Partisi (HDP) Milletvekili Mehmet Rüştü Tiryaki, Çevre Ajansı’nın kurulması ile ilgili, “Şimdi bir çevre kuruluşu kuruyorsunuz ve adına Çevre Ajansı diyorsunuz, sanki bir kamu kurumu değil de reklam şirketi kuruyorsunuz. Aslında kamu tüzel kişisi ama her nedense özel hukuk hükümlerine tabi olacak. Kanun, Çevre Ajansı Kurulması Hakkında Kanun ama içinde her şey var. Bütçeden aktarılan tutarlar, her türlü bağış ve yardımlar, ajansın faaliyetlerinden elde edilen gelirler, vesaire gelirler. Kimden bağış alınacak, nasıl alınacak, her bağış kabul edilecek mi; bunlara ilişkin hiçbir hüküm yok, hiçbir ölçüt yok. Peki, en çok doğaya zarar veren şirket, en çok bağışı yaparsa ne yapacaksınız, hangisini kabul edeceksiniz, cezalandıracak mısınız, bu bağışı ret mi edeceksiniz; bunlara dair hiçbir hüküm yok. Amaçlarından bir tanesi yeşil alanların korunması, iyileştirilmesine katkı sunmakmış” dedi.
‘Kaynak yok’
Tiryaki, elektrikli scooterler ile ilgili düzenlemeleri de eleştirerek, “Göreceğiz, yerel yönetimlere hiçbir destek vermiyorsunuz, yerel yönetimlerin yetkisini kısıtlıyorsunuz ama yerel yönetimlere tek bir kuruş vermeden, kaynak aktarmadan diyorsunuz ki: ‘Skuterler için yol yapacaksın, bisiklet için şöyle şöyle yollar yapacaksınız.’ Sadece görev, yetki ama hiçbir kaynak yok diyor” ifadesinde bulundu.
‘Sorunlarla dolu bir kurum’
CHP İzmir Milletvekili Ednan Arslan, çevrenin siyaset üstü bir konu olduğunu dile getirerek, şu ifadeleri kullandı: “Bu teklifin amacı; çevre kirliliğini önlemek, yeşil alanların korunmasına, iyileştirilmesine, geliştirilmesine katkı sunmak, ulusal ölçekte depozito yönetim sisteminin kurulmasına, işletilmesine, izlenmesine ve denetimine yönelik faaliyetlerde bulunmak olarak sayılmış. Sağlıklı bir sistem kurulması hâlinde herhâlde bunlara hiç kimse karşı çıkmaz ancak bu teklifte Ajans Başkanı ve Yönetim Kurulu üyelerinin atanması, kurumun hukuki yapısı, personel istihdamı, gelir elde etme yöntemleri ve kaynak kullanımı başta olmak üzere sorunlarla dolu bir kurum oluşturuyoruz. Kurulması öngörülen Ajansın faaliyet alanı ise depozito yönetim sistemini kurmak, kurdurmak, işletmek ve işlettirmek anlaşılan o ki depozito yönetim işini özel şirketler eliyle yürüteceğiz, bu işleri özel şirketler yapacak. Bir ajans kuruyoruz ve Ajans Başkanına 30 bin lira maaş öngörüyoruz arkadaşlar; bunu kabul etmek mümkün değil.”
Ajansın faaliyetleri
Teklifin kabul edilen maddelerine göre kurulacak ajansın faaliyetleri, çevre kirliliğini önleme ve yeşil alanların korunmasına, iyileştirilmesine ve geliştirilmesine katkı sağlama, ulusal ölçekte depozito yönetim sistemi kurulmasına, işletilmesine, izlenmesine ve denetimine yönelik faaliyetlerde bulunma başlıklarını kapsayacak. Ajansın, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen ve belirli bir depozito bedeli alınarak piyasaya sürülen ürünlerin tüketilmesi sonrasında iade alınması ve depozito bedelinin geri ödenmesine dayalı sistem üzerinden çalışması öngörülüyor.
Ajansın yönetimi
Ajans yönetiminde ise; Çevre ve Şehircilik Bakanınca 3 yıl süreyle görevlendirilecek Türkiye Çevre Ajansının Yönetim Kurulu 7 üyeden oluşacak. Ajansın Yönetim Kurulu; en az 4 yıllık yükseköğretim gören, meslekleriyle ilgili konularda kamu kurum ve kuruluşları veya özel kuruluşlarda en az 5 yıl süreyle görev yapan, mesleki açıdan yeterli bilgiye, deneyime ve devlet memuru olma niteliğine sahip kişiler arasından, Çevre ve Şehircilik Bakanı tarafından 3 yıl süreyle görevlendirilecek. Yönetim kurulu üyeleri, gerektiğinde görev süreleri dolmadan görevden alınabilecek. Ajans organlarıyla hizmet birimlerinin görev ve yetkileri, üyelerinin atanması, teşkilat yapısı ile çalışmasına ilişkin usul ve esaslar, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığının görüşü alınarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenecek.
Vergilerden muaf tutulacak
Ajans başkanına, yardımcılarına ve personeline yapılacak ödemeler, Cumhurbaşkanı veya yetkilendireceği makam tarafından yapılacak. Ajansın geliri, genel bütçeden aktarılan tutarların yanı sıra her türlü bağış ve yardımlar, Ajansın faaliyetlerinden elde edilen gelirler ve sair gelirlerden oluşacak. Ajansın gelirlerinin genel yönetim giderleri haricinde kalan kısmının tamamı Ajans faaliyetleri için kullanılacak. Ajans, yapılan bağış ve yardımlar nedeniyle veraset ve intikal vergisinden, faaliyetleri dolayısıyla yaptığı işlemler yönünden harçlardan, bu kapsamda düzenlenen kağıtlar nedeniyle damga vergisinden, kiraya verilmemek şartıyla sahip olduğu taşınmazları dolayısıyla emlak vergisinden, tapu ve kadastro işlemleri bakımından, döner sermaye hizmet bedelinden, her türlü dava ve icra işleminde teminat yatırma mükellefiyetlerinden de muaf tutulacak.
