Uluslararası çevre örgütleri, yasadışı yolculuğunu sürdüren zehirli savaş gemisi São Paulo’nun durdurulması için ortak çağrı yaptı.
Uluslararası çevre örgütleri, Atlantik boyunca 6 bin millik yasadışı yolculuk yapan zehirli savaş gemisi São Paulo’nun durdurulması için ortak çağrı yaptı. Dünyanın dört bir yanından çevre, insan hakları ve işçi örgütleri, uluslararası ve Brezilya yasalarına aykırı olarak Atlantik üzerinden Türkiye’ye doğru çekilen eski Brezilya uçak gemisi São Paulo’nun yolculuğunun durdurulması çağrısında bulundu.
STK Gemi Sökme Platformu, Basel Eylem Ağı (BAN), BAN Asbest Fransa, Henri Pézerat Derneği (İş, Sağlık, Çevre), Uluslararası Ban Asbest Sekreterliği (IBAS), İstanbul İSİG Meclisi, Greenpeace Akdeniz ve Brezilya ABREA örgütleri hükümete çağrıda bulunarak, Brezilya Hükümeti’nin 16. Federal Mahkeme (Rio de Janeiro) tarafından çıkarılan “ihtiyati tedbir” kararına derhal uymasını istedi.
Hollandalı çekme gemisi ALP CENTER tarafından 4 Ağustos 2022’de çekilmeye başlanan São Paulo uçak gemisinin, 6 bin millik yolculuğun ardından Aliağa’ya varması hesaplanıyor. Brezilya’dan ayrılan geminin hurdaya ayrıldığına vurgu yapılan çağrıda, geminin mahkeme kararına aykırı şekilde hareket etmesi eleştirildi. Tehlikeli Atıkların Sınır Ötesi Hareketlerinin Kontrolü ve Bertarafına İlişkin Basel Sözleşmesi’ni ve Barselona Sözleşmesi’ni ihlal ederek ihraç edildiğinin altı çizilen çağrıda, Türkiye’deki çevre, emek ve demokrasi güçlerinin toksik tehdit olarak gördükleri bu gemiyi istemedikleri ifade edildi.
Interpol uyarıldı
Geminin hareketinden sadece birkaç saat sonra, 16. Federal Mahkeme, Ex-Nae São Paulo’yu Rio de Janeiro’ya iade etme emri yayımlamıştı. Basel Sözleşmesi uyarınca sevkiyata izin vermeye yetkili kuruluş olan Brezilya Çevre Bakanlığının (IBAMA) ihracatını iptal etmeye yetkili tek makam olduğu vurgusu yapılmıştı.
Uluslararası çevre örgütleri yaptıkları açıklamada sessiz kalan ve herhangi bir işlem yapmayan Brezilya makamlarının yerine, tehlikeli atık barındıran São Paulo uçak gemisi hakkında Interpol’ü uyardı.
Brezilya Çevre Bakanlığı’nın gemi hareketinden önce ibraz ettiği sigorta belgelerine göre, kaza ve hasar sigortasının Mayıs 2022’de son bulduğu belirtilen çağrıda, “İhracattan önce Basel Sözleşmesi gereği olarak sigortanın yapılmış olması gerekmektedir. Dosyalanan belgeler doğruysa ve São Paulo sigorta kapsamında değilse, geminin ihracatı şu anda bir ihtiyati tedbir ve bir yasa dışılık ve belirsizlik bulutu altında olduğundan, herhangi bir sigorta şirketinin bu hatayı şimdi düzeltmesi ve poliçeyi yenilemesi olası değildir” ifadesi kullanıldı.
Transit devletlere bildirim zorunluluğu
IBAMA’nın sunduğu çekme planına göre, São Paulo’nun Brezilya’dan Türkiye’ye olan sınır ötesi hareketi Cebelitarık Boğazı’ndan geçerek İspanya, İngiltere ve/veya Fas karasularından geçerken, Basel Sözleşmesine göre, ihracatın başlayabilmesi için tüm transit devletlerin bilgilendirilmesi ve onaylarını alınması gerekiyor. Seçilen kesin rotaya bağlı olarak, İspanya, Fas, Birleşik Krallık, Malta, İtalya ve Tunus’un yola çıkmadan önce bilgilendirilmesi ve onaylarının alınmış olması gerekiyor.
Ortak çağrıda, “Bu işlemlerin yapılmaması, bu ihracatı sözleşme kapsamında yasa dışı trafik haline getirir. Böyle bir bildirim olmaksızın İspanya, Fas ve Birleşik Krallık geçişi reddetmelidir” denildi.
“Doğru ve güvenli geri dönüşüm yapılmalı”
Ortak açıklamaya imza atan örgütlerden Basel Eylem Ağı (BAN) direktörü Jim Puckett yaptığı açıklamada, “Elbette eski gemilerde yapılacak en doğru şey, güvenli geri dönüşüm veya yeniden kullanımdır. Ancak zehirli boyalar, asbest ve kansere neden olan kimyasallarla yüklü eski gemileri sökmek dünyanın en tehlikeli mesleklerinden biridir. Sadece uluslararası ve ulusal yasalara ve normlara sıkı sıkıya bağlı kalınarak yapılmalıdır. Bu geminin hazırlanması ve planı zaten bu testi geçemiyor” dedi.
Toksik atık miktar tutarsızlıkları
Akademisyen İstanbul İş Sağlığı ve Güvenliği Meclisi üyesi Aslı Odman da, Basel Sözleşmesi kapsamında, gemi yapılarında bulunan tehlikeli maddelerin (atıkların) eksiksiz ve doğru bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini söyledi. Odman, “Tehlikeli Madde Envanteri (IHM), kansere neden olan asbest, toksik boyalar, radyoaktif maddeler ve Poliklorlu Bifeniller (PCB’ler) miktarlarını büyük ölçüde hafife almış olabilir. Türkiye’deki çevre, insan hakları savunucuları ve emek demokrasi güçleri, işçilere zarar verme potansiyeli olan ve güvenli bir şekilde yönetilmesi ve bertaraf edilmesi gereken gelen tehlikeli atıklar konusunda endişeliyiz. Geminin bir an önce Brezilya’ya iade edilmesini istiyoruz. Tehlikeli atıkların ticaretini yasaklayan küresel çevre yasaları atlatılmamalıdır. Bu gemi, inşa edildiği Fransa’da olduğu gibi, yasal ve güvenli bir şekilde hurdaya çıkarılana kadar, cevabımız net bir hayır olacak” diye konuştu.
