Soma’da 301 maden işçisinin yaşamını yitirdiği katliamdan sağ kurtulan 3500 maden işçisinin 6 yıldır kıdem tazminatları verilmiyor.
Geçtiğimiz yıl 5 Ekim’de hakları için Ankara yollarına düşen maden işçileri Manisa Kırkağaç mevkiinde durdurulmuş, işçiler bir aya aşkın süre boyunca çadırlarda yolun açılmasını beklemişti. Enerji Bakanlığı ile görüşmek isteyen Bağımsız Maden İş Sendikası öncülüğünde hareket eden maden işçilerinden bir heyet Ankara’da Enerji Bakanlığı ile ilk görüşmeyi 9 Ekim’de, ikinci görüşmeyi 22 Ekim’de yaptı.
Ankara’da AKP Grup Başkanvekili ve Cumhurbaşkanı Başdanışmanı Özlem Zengin, Enerji Bakanlığı Yardımcısı Şeref Kalaycı, Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) Müdürü ve hukuk işleri müdürü ve grubu bulunan tüm partilerle görüştü. AKP Grup Başkanvekili Bülent Turan’da işçilerin mağduriyetinin giderilmesi için düzenleme önerisini Meclis’te sundu.
5 Kasım’daki son görüşmede ise işçilerin yüzünü güldüren gelişme yaşandı. İşçilere Ocak ayı bitiminde bir torba yasayla tazminatların tamamının tek seferde ödeneceği sözünü verildi. İşçilerden o zamana kadar tazminat haklarını belgelemeleri istenildi. Belgeler hazırlandı, dosyalara konulup gönderildi. Fakat söz verilen tarihten bu yana işçilerin tazminatlarının yarısı ödendi, yarısı ise ödenmedi.
Tazminatları söz verildiği halde ödenmeyen maden işçileri 13 Haziran’da Bağımsız Maden İş binasında 24 Haziran’da Soma Kaymakamlığı önünde eylem kararı aldı. İşçiler 24 Haziran sonrası içinse Ankara’ya tekrardan gitmeyi tartışıyor.
Kıdem tazminatının yarısı ödendi yarısı kaldı
Artı Gerçek’ten İsa Uğur Erdoğan’a konuşan Bağımsız Maden İş Sendikası Genel Başkanı Tahir Çetin 3500 maden işçisinin sorunlarını ortaya döktüklerini ve Enerji Bakanı’nın tazminatların tamamının ödeneceği sözünü tutmadığını söyledi. Çetin yaşanan durumu, “Normalde 3500 maden işçisi vardı. Soma Kömürleri AŞ’ye ait Geventepe ve Eynez. Ama şöyle bir şey oldu: Geventepe’deki sahadan gelen arkadaşlarımız bütün haklarıyla birlikte Eynez’e verildi. Bütün haklarıyla transfer edildiği halde arkadaşlarımızın tazminatlar ödenmedi. İşçiler şunu söylüyor: ‘Siz zamanında tüm haklarımızla birlikte bizi transfer ettiniz. Bizim hakkımızı ne için vermediniz?’ Şimdi hala 3500 maden işçisinin mağduriyeti devam ediyor” şeklinde ifade etti.
Verilen sözlerin tutulmasını isteyen Çetin, “Tazminatlarla alakalı bize ilk söyledikleri şey 2020’nin ilk çeyreğinde gereken torba yasa ile halledileceği yönündeydi. Burada iki durum var: Rödevanslı sahalarla, alım sözleşmesi ile yapılan sahalarda çalışanlar arasında. Asıl işveren TKİ, kendisine ait bünyesindeki Eynez’deki maden işçisinin tazminatını ödedi. Ama rödevanslı olan sahadaki işçilerin tazminatının ödenmesi için bir yasa çıkartılacaktı, çıkartılmadı” dedi.
TKİ ve Enerji Bakanlığı telefonları açmıyor
Maden işçilerinin alım sözleşmesi tazminatlarını alabildikleri fakat rödevanslı yerlerdeki haklarını alamadıklarını belirten Çetin, sendikanın çözüm çabalarına, “TKİ ve Enerji Bakanlığı’ndan randevu istedik. Fakat şu anda telefonları dahiı açmıyorlar” şeklinde cevapsız kaldıklarını ifade etti.
Yıllara yayılan tazminat mücadelesi
13 Mayıs 2014’te 301 maden işçisinin hayatını kaybetti maden katliamdan sonra, 30 Kasım 2014 tarihinde bir telefon mesajıyla 2831 işçi işten çıkartıldı.
Bu işçilerle birlikte Türkiye Kömür İşletmeleri’ne ait, Soma Holding’e bağlı Soma Kömürleri AŞ tarafından Hizmet Alım Sözleşmesi ve rödovans (Maden ruhsat sahalarının işletme hakkının özü kendisinde kalması koşuluyla hak sahibi tarafından sözleşme ile gerçek veya tüzel bir kişiye, bir süre tahsis edilmesi) kapsamında işletilen Eynez, Ata bacası, Işıklar ile Uyar madencilikten çıkartılan ya da emekli olan toplam 3500 maden işçisi beş yıldır tazminat istiyor.
Soma katliamından sonra Soma Kömürleri AŞ’nin mal varlıkları TMSF eliyle satışa çıkartıldı. “Bu satıştan elde edilen gelirin öncelikle maden işçilerinin tazminatlarının ödenmesi yönünde kullanılması” için Meclis’te yasal düzenleme yapıldı.
Düzenlemenin ardından TMSF ile Türkiye Maden İş Sendikası arasında tazminatların ilk önce 24 taksitle ödenmesi yönünde protokol imzalandı. Ancak bu protokol yerine getirilmedi. İkinci protokolde ise 36 ay taksitle ödenmesi kararı alındı. Bu süreç içerisinde düzensiz aralıklarla üç defa ödeme yapıldı. Madencilerin anlatımına göre ödemeler Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Manisa gerçekleştirdiği mitinglere denk geldi.
İşçiler ve Bağımsız Maden İş Sendikası ise Maden İş Sendikası’nın bu protokolleri üyesi olmayan işçiler üzerinden yetkisi olmadan yaptığını ve anlaşmanın hukuksuz olduğunu öne sürdü.
Sorumluluk kimde?
İş Kanunu’nda göre kıdem tazminatının iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte peşin olarak ödenmesi gerektiği belirtiliyor. Ancak, işçi ile işveren anlaşırsa taksitle ödeme de mümkün.
Taşeron
Mal varlığına el konulan Soma Kömürleri AŞ asıl işveren TKİ işletme hakkını almış durumda ve bu şirkete bağlı alt taşeron şirketler bulunuyor.
TMSF
Soma katliamının ardından Soma Kömürleri AŞ’nin varlıklarına el konuldu. İşçilerin tazminatının ödenmesi önceliği ile Meclis’te yasa çıktı. TMSF bu kapsamda Türkiye Maden İşçileri Sendikası ile önce 26, sonra 36 aylık ödeme protokolü imzaladı. Ancak bu protokol yerine getirilmedi. İşçilerin eyleminden sonra 22 Ekim’de Ankara’da yapılan görüşmede 700 işçinin hak ettikleri ücretlerin TMSF tarafından TKİ’ye ödendiği ortaya çıktı.
TKİ
TKİ’ Hizmet Alım Sözleşmesi ve rödovans kapsamında Soma Kömürleri AŞ ile anlaşma yaptığı için madenin sahibi ve asıl işveren konumunda. Ancak TKİ tazminatların ödenmesini TMSF marifetine bırakmış durumda. Bağımsız Maden İş Sendikası Başkanı Tahir Çetin, TKİ’nin TMSF’den 700 işçi için verilen tazminatları Soma’da yaşamını yitiren 301 maden işçisinin ailesine bu ödemeyi dağıttığını söyledi.
