Ankara’da sağlık, emek, meslek örgütleri, genel bütçe ile yapılan şehir hastanelerini kapalı alan, maliyet, yatak başına maliyet, yapım süresi bakımından karşılaştırarak projelerdeki israfı yaptıkları ortak açıklamayla kamuoyuyla paylaştı
Ankara Tabip Odası, Ankara Dişhekimleri Odası, Devrimci Sağlık İşçileri Sendikası, Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası Ankara Şubesi Kamu Özel Ortaklığı (KÖO) ve genel bütçe ile yapılan şehir hastanelerini kapalı alan, maliyet, yatak başına maliyet, yapım süresi bakımından karşılaştırarak projelerdeki israfı yaptıkları ortak açıklamayla kamuoyu ile paylaştılar.
Sağlık, emek, meslek örgütleri, iki farklı modelle yapılan şehir hastaneleri projelerinin karşılaştırmasının, projelerin israfını gözler önüne serdiğini kaydetti. Sağlık Bakanı Koca’nın 15 Kasım 2019 tarihinde yaptığı “Artık bu hastaneleri kendi bütçemizle yapabilecek tecrübeye sahip olduk. Bunları kendi imkanlarımızla yapmayı planlıyoruz. Zaten Erzurum ve Balıkesir hastanelerini kendi bütçemizden yaptık. Bütçemiz bunu yapmaya imkan veriyor” sözlerinin hatırlatıldığı açıklamada, 17 Temmuz 2021 tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Erzurum Şehir Hastanesi açılışında yaptığı “Erzurum’a 1 bin 574 yataklı dev bir şehir hastanesi kazandırdık. Hayırlı olsun. Şehir Hastanemiz diğerlerinden farklı olarak tamamen Sağlık Bakanlığı’mız tarafından yapılıp işletilmektedir. Güncel fiyatlarla yatırım bedeli 979 milyon TL’yi bulan Erzurum Şehir Hastanemizin hayırlı olmasını diliyorum” sözlerine yer verildi.
Açıklamada, “Sağlık emek ve meslek örgütleri olarak şehir hastanelerine ilişkin itirazlarımızın haklılığını ‘Erzurum Şehir Hastanesi Projesi’ bir kez daha göstermiştir. Temel olarak iki başlıkla sunduğumuz itirazlarımız;
* Birincisi, şehir hastaneleri projelerinin kapalı alan büyüklüğünün yatırım maliyetini arttırdığını ve sağlık hizmetleri ile uyuşmadığıydı.
* İkincisi, bu yatırımların sağlık hizmetleri mantığına uygun projeler haline getirilerek kamu kaynakları ile yapılmasıydı” denildi.
KÖO ve genel bütçe ile yapılan şehir hastanesi karşılaştırmasına dikkat çekilen açıklamada;
“▪ Kapalı Alan Karşılaştırması; şehir Hastaneleri modelinin en büyük eleştirisi bu hastanelerin gereksiz kapalı alan büyüklüğüydü. KÖO ile yapılan 13 şehir hastanesinde 17.430 yatak hizmete girmiş olup, toplam kapalı alan 5.986.475 m²’dir. Bu 13 şehir hastanesinde yatak başına 344 m² alan düşmektedir. Kamu kaynakları ile yapılan Erzurum Şehir Hastanesinde ise yatak başına 245 m² kapalı alan düşmektedir. KÖO ile yapılan şehir hastaneleri, kamu kaynakları ile yapılana göre yatak başına 99 m² daha fazla kapalı alana sahiptir.
▪ Maliyet Karşılaştırması; şehir hastaneleri müteahhitlerine 2021 bütçesinde 16.4 milyar TL (9,9 milyar TL kira bedeli, 6,4 milyar hizmet bedeli) bütçe ayrılmıştır” ifadeleri kullanıldı.
Açıklama şöyle devam etti: “Güncel fiyatla yatırım bedelinin 979 milyon TL’yi bulduğu ifade edilen Erzurum Şehir Hastanesi ile diğer KÖO ile yapılan 13 şehir hastanesi karşılaştırmasına baktığımızda;
* Sadece 13 şehir hastanesinin 2021 kira bedeli ile 10 tane, kira ve hizmet bedeli ile 16 tane Erzurum Şehir Hastanesi yapılabilmektedir.
* Cumhurbaşkanlığı verilerine göre 2021 Nisan ayı itibariyle sağlık alanında KÖO modeli ile 18 projenin sözleşme değerinin 11 milyar dolar olduğu öngörülmüştür. Bu sözleşme değeri ile 96 tane Erzurum Şehir Hastanesi yapmak mümkündür.
* Genel olarak iktidarın ortaya koyduğu hizmet bedeli ile hizmet sunumundan kurtulduğu ifadesi ise kamunun şehir hastaneleri projeleri dışında sunduğu hizmet karşılığında yüklenicilere ödediği hizmet bedelin karşılaştırılması ile ortadan kalkmaktadır.
– 2021 yılı için 13 Şehir Hastanesinde 19 ana hizmet alanında yapılacak hizmet bedeli ödemesi 6,4 milyar TL’dir.
– 2014[1] yılı için Kamu Hastaneleri Kurumuna bağlı tüm 701 hastane, 143 ADSH/ADSM ve 89 genel sekreterliğin 121 bin taşeron çalışanla gerçekleştirdiği, Temizlik, Yemek, Güvenlik, Veri Hazırlama, Laboratuvar, Görüntüleme ve diğer hizmetlere ödediği hizmet bedeli yaklaşık 4,8 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
▪Yatak Başına Maliyet;
* 13 Şehir Hastanesinde yatak başına ödenen yıllık kira bedeli 572 bin olmuş, 25 yıl boyunca kamuya maliyeti 14,3 milyon TL olacaktır. Erzurum Şehir Hastanesinde bir yatağın kamuya kullanım dönemi boyunca maliyeti 621 bin TL’ye mal olacaktır.
▪Yapım Süresi Karşılaştırması;
*Erzurum Şehir Hastaneleri KÖO projelerinin avantajları olarak ortaya konan kamu kaynakları kullanılmaması nedeniyle projelerin daha erken tamamlandığı iddiasının aksini ortaya koymuştur.
*KÖO modeli ile yapılan Kocaeli Şehir Hastanesine 2011 yılında başlanmış hastane henüz tamamlanmamıştır. Erzurum Şehir Hastanesi ise 2013 tarihinde başlanmış yapım süresi 2020 yılında tamamlanmıştır. Her iki modelle de yapılan şehir hastanelerinin tamamlama süresi temel olarak savunduğumuz hastane modelleri yatırımlarına göre daha uzun sürede tamamlanmıştır.
KÖO projeleri, Dünya uygulamalarında da bu eksendeki tartışmalar nedeniyle vazgeçilen projeler olmaktadır. KÖO projelerinin dış kaynak kullanımının kamu hazinesinde daha az baskı oluşturduğuna dair neoliberal iddiaların aksine, paranın karşılığını en iyi veren biçim, kamu hizmetleridir. 2014 yılında, Kanada’nın Ontario eyaletindeki Genel Denetçi 74 KÖO projesini gözden geçirmiş ve bu projelerde kamu ihalelerini kullanmış olsaydı, projelerin halka 8 milyar Kanada doları daha az paraya mal olacağı sonucu ortaya koymuştur. Benzer şekilde, Kanada’nın British Columbia eyaletindeki Genel Denetçi, 2014 yılında 16 KÖO projesini gözden geçirmiş ve kamunun kendisi borçlanmak yerine özel sektörün finansman sağlamasının kamunun ödeyeceğinin iki katı fazla ödeme yapmasına neden olduğunu ortaya koymuştur. Birleşik Krallık’ta, 2018 Ulusal Sayıştay raporu, kamu projelerinin özel finansmanının, tek başına hükümetten borçlanmaya oranla %40 daha fazla maliyetli olabileceğini ortaya koymuştur. Birleşik Krallık Hazine Komitesi tarafından hazırlanan bir rapor, özel olarak finanse edilen bir hastanenin, kamu tarafından finanse edilen bir hastaneden yüzde 70 daha pahalı olacağı ortaya koymuştur.
Ülkemizde de KÖO projelerinin kabulü noktasında ortaya atılan birçok iddianın bugün gerçekleşmediği görülmektedir;
* Şehir hastaneleri vatandaşlarımız için özel hastane konforu hizmet sunma iddiası; vatandaşlarımızın hizmete ulaşmasında sorunlara neden olarak karşılık bulmuş,
*Özel işletmelerle kısa sürede yapılacak iddiası; 10 yılı aşkındır açılamayan şehir hastaneleri yatırımları ile karşılık bulmuş,
*Finansman sağlamada kolaylık sağlayacağı iddiası; yatırımdan çekilen firmalar, tamamlanmayan inşaatlar, finansman anlaşması yenilenen sözleşmeler ile karşılık bulmuş,
* Bütçede sorun yaşanmadan inşaatların tamamlanacağı iddiası; şehir hastaneleri sözleşmeleri gereği garanti ödemeler kapsamında döviz kuru, ÜFE oranları gibi artış oranları nedeniyle sağlık bütçesinde her geçen yıl payı artarak ana harcama kalemi olarak karşılık bulmuştur.
Hizmet sunan ve inşaatı devam eden şehir hastanelerinin uygulamalarından çıkarılan dersle biz sağlık emek ve meslek örgütleri olarak, bir kez daha ifade ediyoruz şehir hastaneleri projeleri sağlık hizmetlerinin gerçekleri ile uyuşmamaktadır ve bu yatırımlar sağlık hizmetlerini geliştirmenin ötesinde sağlık hizmetlerinin nitelikli sunumuna da engeldir. Bir an önce bu rant hastaneleri projelerinden vaz geçilerek mevcut projeler kamulaştırılmalıdır.
Şehir Hastaneleri sağlık çalışanlarının emeğinin ve halkın da sağlık hakkının gaspıdır.”
