Doğu Afrika ülkesi Kenya’da, Uluslararası Para Fonu (IMF) ile yapılan anlaşma uyarınca getirilmek istenen ek vergilere karşı çıkan isyana güvenlik güçlerinin müdahalesi can aldı.
Başkent Nairobi’de milletvekilleri halkın üzerine 2.7 milyar dolarlık ek vergi yıkacak yasa tasarısını ikinci okumada kabul edip komisyon ve üçüncü okuma aşamasına taşırken, parlamentoyu basan protestocular binayı kısmen ateşe verdi. Polisin ateş açması sonucu en az 5 kişi vurularak öldürüldü.
#Kenia 🇰🇪 | Asalto al parlamento deja menos ocho personas murieron y 50 resultaron heridas durante las protestas contra la subida de impuestos. Fuente: Noticias KTN pic.twitter.com/WuDaO965rl
— teleSUR TV (@teleSURtv) June 25, 2024
Onlarca kişi polis kurşunuyla yaralandı
Yerel medyaya göre polisi alt edip parlamentonun üst kanadı senatoya girmeyi başaran protestocuları göz yaşartıcı gaz ve tazyikli suyla dağıtmayı başaramayan polis silaha sarıldı.
Reuters muhabiri, parlamentonun önünde en az 5 protestocunun ölüsünü saydığını duyurdu. Kenya Tabipler Birliği de en az 5 kişinin vurularak öldürüldüğünü, 13’ü gerçek, 4’ü plastik mermiyle vurulan 31 yaralının tedaviye alındığını duyurdu. BBC yaralı sayısını 40 olarak duyurdu. Kenya Tabipler Birliği, yetkililere, sağlık personeli ve ambulansları korumak için güvenli tıbbi koridorlar oluşturulması çağrısında bulundu.
VIDEO: Kenyan protesters breach parliament barricades and enter the complex where lawmakers are debating contentious tax hike proposals that have sparked widespread anger. pic.twitter.com/zaicDp6vCH
— AFP News Agency (@AFP) June 25, 2024
Bodruma saklanan milletvekilleri tünellerden kaçtı
Polis sonunda göz yaşartıcı gaz bulutları ve silah sesleri arasında protestocuları parlamento binasından çıkarırken, bodruma saklanan milletvekilleri yeraltı tünellerinden tahliye edildi.
Vergi protestosu istifa talebine dönüştü
Kenya Devlet Başkanı William Ruto’nun memleketi Eldoret dahil diğer pek çok şehir ve kasabasında da düzenlenen protestolar sırasında güvenlik güçleriyle çatışmalar yaşandı. Vergi artışlarına karşı çıktıklarını dile getiren protestocular, Ruto’nun istifasını istedi.
“Geri adım atacak olan hükümet, biz değil”
Reuters’e konuşan 18 yaşındaki protestocu Hüseyin Ali, “Yolsuzluk için bütçe ayırıyorlar. Biz boyun eğmeyeceğiz. Geri adım atacak olan hükümet. Biz değil” dedi. BBC’ye konuşan 23 yaşındaki protestocu Maureen Awuor, protestocuların çoğunun gençlerden oluştuğunu söyleyerek “Sesimiz duyulmalı… Biz yeni nesiliz, dolayısıyla onların bizi duyması gerekiyor” çağrısını yaptı.
Vaat ettiklerini değil, IMF’nin dediğini yaptı
Vergileri artıran yasa tasarısının parlamentodan geçmesi halinde imza için önüne geleceği Rato, 2 yıl önce Kenya’nın çalışan yoksullarına destek vaat eden bir kampanyayla seçimi kazanmıştı. Ancak yoksulluğun altında ezilen halk ile bütçe açıklarının kapatılması ve borçların azaltılmasını dayatan IMF gibi borç verenlerin birbirine zıt talepleri arasında kaldı ve ikincisini tercih etti.
“Gençlerin hem bugünleri hem de gelecekleri çalınıyor”
Kenya muhalefetinin önde gelen ismi Eugene Wamalwa, “Ruto gitmeli, Ruto istifa etmeli, onurlu olanı yapmalı” diye seslendi. Bir diğer muhalefet lideri Raila Odinga, diyaloğa yer açmak için vergi yasa tasarısının derhal geri çekilmesi çağrısında bulundu. Odinga, “Hem bugünlerini hem de geleceklerini çalan vergilendirme politikaları nedeniyle seslerini duyurmak isteyen genç kadın ve erkekleri polisin öldürmesi, yakalaması, gözaltına ve takibe almasından rahatsızım” dedi.
Ruto’nun selefi: Göreviniz halkı dinlemek
2013-22 döneminin Devlet Başkanı Uhuru Kenyatta, “Tüm liderlere, halk tarafından seçildiklerini hatırlatmak istiyorum. Halkı dinlemek bir tercih değil, anayasamızın ilkelerinde ve demokrasinin temelinde ve felsefesinde yer alan bir görevdir. Liderlik diyaloğu benimsemeli ve halka bağırmak yerine halkla konuşmalıdır. Liderler, sahip oldukları güç ve yetkinin kendilerine halk tarafından bağışlandığını bilmelidir” açıklamasını yaptı.
Ruto: Vergi tartışmasını tehlikeli suçlular ele geçirdi
Ancak polisin protestocuları öldürmesinin üstüne Kenya Savunma Bakanı Aden Duale, ordunun “güvenlik acil durumunu” kontrol etmede polise destek sağlamak üzere görevlendirildiğini duyurdu.
Ardından açıklama yapan Devlet Başkanı Ruto, vergi tartışmasının “tehlikeli suçlular tarafından ele geçirildiğini” iddia etti. Televizyondan ulusa hitap eden Ruto, “Barışçıl protestocularmış gibi davranan suçluların halka terör salması ne normal ne de akla yatkın bir şey” diye konuştu.
“İhanet olaylarına hızlı ve tam şekilde yanıt vereceğiz”
“Şiddet ve anarşinin planlayıcıları, finansçıları, yönlendiricileri ve yardakçılarını uyardığını” söyleyen Kenya lideri, güvenliğin “en büyük öncelik” olduğunu söyleyerek “ihanet olaylarına hızlı ve tam şekilde yanıt verme” tehdidinde bulundu.
“Devam eden şiddetli protestoların neden olduğu güvenlik acil durumuna yanıt olarak ordunun ülke çapında konuşlandırıldığını” belirten Ruto, “Bu, ulusal güvenliğe yönelik bu tür tehditlere nasıl yanıt vereceğimiz konusunda kritik bir dönüm noktası” dedi.
Ekmeğe yüzde 16, yemeklik yağa yüzde 25 vergi niyeti
Protestolar karşısında, hükümet ekmek, yemeklik yağ, araç sahipliği ve finansal işlemlere ilişkin yeni vergi tekliflerini kaldırmayı vaat ederek bazı tavizler verdi. Tasarının ilk halinde ekmeğe yüzde 16, yemeklik yağa da yüzde 25 vergi getirilmesi yer alıyordu. Bunlardan geri adım atılması, tasarından tümüyle vazgeçilmesini isteyen protestocular için yeterli olmadı. Maliye Bakanlığı ise bu tavizlerin 2024-25 bütçesinde 200 milyar Kenya şilini (1.56 milyar dolar) açığa yol açarak hükümeti harcamalarda kesinti yapmaya veya başka alanlarda vergileri artırmaya zorlayacağını söyledi.
Eylemlerde yüzlerce kişi, “Köle olmayacağız” ve “2024 Finans Tasarısı’nı reddediyoruz” yazılı pankartlar taşıyor. Eylemlerin hedefinde ise vergi zammının mimarı Kenya Devlet Başkanı William Ruto var. Ruto geçtiğimiz haftalarda ziyaret ettiği ABD ile yeni anlaşmalar imzalamıştı. ABD protestolar devam ederken Kenya’yı “NATO üyesi olmayan müttefik” ilan etti.
Dünyadan itidal çağrısı
Biden yönetimi, ABD’nin Nairobi’deki durumu yakından izlediğini ve sükunet çağrısında bulunduğunu söyledi. ABD, Britanya ve Almanya’nın başını çektiği ülkelerin büyükelçileri ve yüksek komiserleri, yaptıkları ortak açıklamada, vergi karşıtı protestolarda tanık oldukları şiddetten derin endişe duyduklarını söyleyerek tüm taraflara itidal çağrısında bulundu.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Sözcüsü, barışçı protesto ve itidal çağrısı yaparak “İnsanların barışçı gösteri yapma haklarının desteklenmesi çok önemli” dedi.
Obama’nın üvey kız kardeşi de protestocular arasında
CNN’e göre eski ABD Başkanı Barack Obama’nın üvey kız kardeşi Kenyalı aktivist Auma Obama da gösteriler sırasında göz yaşartıcı gaza maruz kalan protestocular arasındaydı.
İnternet gözlemcisi Netblocks, polisin protestoculara müdahalesi sırasında Doğu Afrika ülkesi genelinde internet hizmetlerinde ciddi kesintiler yaşandığını duyurdu.
