Dünyanın en büyük gıda şirketi olan Nestlé’nin, bebekler için üretilen bir süt tozu ile tahıl gevreğine yoksul ülkelerde şeker karıştırdığı ortaya çıktı. Buna göre, İsviçre merkezli firma, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) obezite ve kronik hastalıkların engellenmesine dair kurallarını yoksul ülkelerde ihlal etmekten çekinmiyor. Daha zengin ülkelerde ise aynı ürünlere şeker karıştırılmıyor.
Nestlé’nin çifte standardı, İsviçre merkezli araştırma kurumu Public Eye tarafından yaptırılan testlerde ortaya çıktı. Kuruluş, Nestlé’nin Nido isimli süt tozu ile Cerelac isimli tahıl gevreğinin Asya, Afrika ve Güney Amerika’da satılan ürünlerini Belçika’daki bir laboratuvara test ettirdi. Sonuçlar, küresel güneyde satılan ürünlerde ciddi oranda daha fazla şeker buldu. Buna göre, bir yaşın üzerindeki bebeklerde kullanılan Nido süt tozuna ve altı ay ila iki yaş arasındaki bebeklerin yiyebildiği Cerelac gevreğine, sükroz veya bal ile şeker ekleniyor.
Laboratuvar sonuçlarından öne çıkan veriler şöyle:
İsviçre’de sıfır, Nijerya’da 6,8 gram…
Cerelac’ın başta İsviçre olmak üzere Avrupa’da satılan ürünlerinde sıfır ek şeker bulunurken, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Senegal’deki ürünlerin her bir porsiyonunda 6 gram ek şeker tespit edildi. Hindistan’da satılan ürünlerde normalden 2.7 gram şeker saptandı. Cerelac markasının Mucilon adıyla satıldığı Brezilya’da, sekiz ürünün ikisinde ek şeker bulunmasa da, dördünde her bir porsiyondaki şeker katkısının miktarı 4 gramdı. Nijerya’da satılan ürünlerden birinde ise tek bir porsiyonda 6.8 gram şeker tespit edildi.
Nido süt tozu verileri ülkeden ülkeye değişti
Nido süt tozunun içerdiği şeker seviyesi de ülkeden ülkeye büyük değişiklik gösterdi. Testlere göre, Filipinlerdeki Nido ürünlerinde hiç şeker bulunmadı. Ürünün Dancow adıyla satıldığı Endonezya’da ise test dilen Nido ürünlerinde ise her 100 gramda 2 gram (her porsiyonda 0.8 gram) şeker bulundu. Bu şekerin, bal ile eklendiği belirtildi. Meksika’da ise üç Nido ürünü test edildi; bunların ikisinde hiç şeker bulunmasa da bitinde porsiyon başına 1.7 gram şeker tespit edildi. Günay Afrika, Nijerya ve Senegal’deki testlerde de, Nido süt tozunun her bir porsiyonunda yaklaşık 2 gram şeker saptandı.
Milyarlarca dolarlık satış
Nestlé’nin Cerelac isimli gevreği, geçen sene dünya çapında 1 milyar doların üzerinde bir satış gerçekleştirdi. Piyasa araştırma şirketi Euromonitor International’ın verilerine göre, ürün en çok düşük ve orta gelirli ülkelerde satılıyor. Tüm satışın yüzde 40’ı ise sadece Brezilya ve Hindistan’da gerçekleştirildi. Nido süt tozu da, dünya çapında 1 milyar dolarlık satış ile Nestlé’nin en çok tercih edilen ürünlerinden biri.
“Meşrulaştırılamayacak bir çifte standart”
Nestlé’nin altı ay ila bir yıl arasındaki bebekler için ürettiği tahıl gevrekleri Avrupa piyasalarında şekersiz olarak satılırken, çocuk sağlığı ve obezite önlemlerinin yoksul ülkelerde dikkate alınmaması tepki çekti. Public Eye kuruluşunun tarım ve besin uzmanlarından Laurent Gaberell, “Nestlé, bu tehlikeli çifte standartlara son vermeli ve dünyanın her yerinde, üç yaşın altındaki çocuklara yönelik ürünlere şeker eklemeyi bırakmalı” dedi. DSÖ uzmanlarından Dr. Nigel Rollins de bulguların “meşrulaştırılamayacak bir çifte standardı gösterdiğini” söyledi.
Nestle’den “yerel yasa” savunması
The Guardian gazetesine konuşan bir Nestlé sözcüsü ise dünya çapındaki bebek ürünlerinde tespit edilen farklılıkların “yerel kurallar ve yerel malzemelerden” kaynaklandığı, ürünlerinin etiketlerinde katkı maddeleri ile ek şeker oranlarını listeledikleri savunması yaptı. Sözcü, uluslararası standartlara uyduklarını savunsa da bu standartları niçin sadece Batılı ülkelerde uyguladıklarına bir yanıt vermedi. Açıklamada Nestlé’nin, “son 10 yılda dünya çapındaki çocuk gevreklerinde bulunan şekeri yüzde 11 oranında düşürdüğü ve daha da azaltmak için ürünlerinin formüllerini değiştirmeye devam ettiği” belirtildi.
Obezite Afrika’da da yükselişte
Obezite, düşük ve orta gelirli ülkelerde de giderek artan bir sorun. DSÖ verilerine göre, Afrika kıtasında beş yaşın altındaki aşırı kilolu çocukların sayısı 2000’den beri yaklaşık yüzde 23 oranında arttı. Dünya çapında ise 1 milyardan fazla insan obeziteyle yaşıyor.
Etiketten anlamak kolay değil
Öte yandan, tüketicilerin yalnızca ambalajın üzerinde yazılı olan besin değeri bilgilerine bakarak bir ürünün ilave şeker içerip içermediğini veya ne kadar şeker içerdiğini anlaması her zaman pek kolay değil. Zira bu etiketlerde, süt ve meyvelerde doğal olarak oluşan şekerler ile ilave şekerler genellikle aynı başlık altında yer alıyor.
DSÖ neyi tavsiye ediyor?
DSÖ’nün Avrupa bölgesindeki yönergeleri ise üç yaşın altındaki çocuklara yönelik gıdaların hiçbirinde hiçbir şekilde şeker ilavesine veya tatlandırıcı maddeye izin verilmemesini öngörüyor. DSÖ’nün diğer bölgeler için özel bir yönergesi yok ama uzmanlar, Avrupa için hazırlanmış bu belgenin dünyanın diğer bölgeleri için de aynı derecede geçerli olduğunu vurguluyor.
İngiltere ve ABD’deki kurallar ne?
İngiltere’de, kilo alma ve diş çürümesi dahil, çok sayıda risk nedeniyle dört yaşın altındaki çocukların ilave şeker içeren gıdalardan kaçınması tavsiyesi yürürlükte. ABD hükümeti de, iki yaşından küçük çocukların ilave şeker içeren yiyecek ve içeceklerden kaçınmasını öneriyor.
