Kadın hareketi, tüm mücadele alanlarında olduğu gibi, inişli çıkışlı bir seyir izliyor. Bu değişkenlik, kimi zaman kadın hareketine yönelik bakışı ve örgütlenme ısrarını etkileyebiliyor. Bu noktada, kadınların sistem içindeki yapısal konumunu hatırlamak, mücadelenin sürekliliğini anlamak açısından önemli bir referans sunuyor. Sibel Özbudun’un “Kapitalizm ve Ataerki Üzerine Notlar” yazısında belirttiği gibi, “ataerki, bir yandan kadınların emeğinin ve bedeninin küresel ölçekte değersizleşmesini getirir, bir yandan onları örgütsüz ve desteksiz bırakırken, bir yandan da bölgesel kaynaklar üzerine emperyalist rekabetin tetiklediği küresel şiddet ortamında, onları hızla tırmanan bir eril şiddetle karşı karşıya bırakmaktadır.” Bu tespit, kadınların hem kapitalist-emperyalist sistem hem de ataerki tarafından sürekli bir saldırı ve şiddet altında olduğunu açıkça ortaya koyuyor.
Ancak kadınlar, bu çifte baskıya karşı sessiz kalmıyorlar. Ekonomik eşitsizliklere, bedenlerine, kimliklerine ve emekleri üzerindeki denetime karşı kimi zaman açıkça görünür, kimi zaman da daha derinden ilerleyen bir direniş geliştiriyorlar. Dolayısıyla, eğer kadınların kapitalist-emperyalizmdeki pozisyonunun “kendiliğinden” değişeceğini düşünmüyorsak, erkek egemen düzene ve kapitalist-emperyalizme karşı yapısal bir karşıtlık geliştirmek kaçınılmaz hâle geliyor. Bu karşıtlık, kadınların mücadelesine dair bakışı sürekli kılmayı ve gündemleriyle farklı biçimlerde ilişkili kalmayı gerektiriyor. Kadınların gündemlerinin görünürlüğü ve eylemlerinin biçimleri dönemsel farklılıklar gösterse de, kadınlar her daim mücadelenin ana ekseninde kendini var etmeye devam ediyorlar. Bu nedenle, kadın hareketinin birliktelik gücündeki dalgalanmalara takılmadan, mücadelenin sürekliliğini sağlamak ve örgütlülüğünü güçlendirmek, hareketin geleceği açısından kritik bir öneme sahip.
Bugün kadın hareketini örgütleyenler olarak önümüzde iki ana konu duruyor: mücadelenin sürekliliğini sağlamak ve kadın hareketinin birliğini örgütlemek.
Ekonomik kriz, aile baskısı, erkek şiddeti ve güvencesiz çalışma gibi etkenler, kadınların harekete katılımını zorlaştırıyor. Bu nedenle, mücadele yöntemlerini geliştirmek ve somut talepleri gözeten şekilde politikalar örgütlemek büyük önem taşıyor. Kadın hareketinin kitleselleşmesi ve etkisini artırmak için, kadınların bir araya gelebileceği alanları çoğaltmak, eylem biçimlerini çeşitlendirmek ve kadınların siyasallaşmasını sağlayacak araçlar denemek gerekiyor. Söyleme dayalı bir siyaset yürütmek yerine, yaşama dokunan biçimde pozisyon almak, bugünkü kitleselleşmede önemli bir rol oynuyor.
Örneğin, ekonomik krizle derinleşen yoksulluk ve güvencesizleşme, kadınların en fazla maruz kaldığı baskılardan biri. “Aile Yılı” gibi politikalar, kadınları ev içine hapsetmeye yönelik bir baskı yaratıyor. Kadın hareketi, bu baskıya karşı yalnızca teşhir politikasıyla yetinmek yerine, alternatif yaşam alanlarını tartışmalı. Örneğin, ortak yemekhaneler, dayanışma ekonomileri ve üretim kooperatifleri gibi somut projeler, kadınların ekonomik bağımsızlığını güçlendirebilir.
Kadın sağlığı kriz dönemlerinde en fazla ihmal edilen alanlardan biri olduğu için, sağlık taramaları, HPV aşısı kampanyaları ve hijyen malzemelerine erişim gibi somut taleplerle mücadele alanı açılabilir.
Hukukî destek hatları oluşturmak, boşanma süreçlerinde ekonomik ve psikolojik destek sağlamak da mücadeleyi güçlendirecektir.
Kadınların gündemleri, kriz, şiddet, aile politikaları, sağlık hakkı, güvenlik, bakım emeği, ev içi emek, cezasızlık politikaları, işyeri koşulları, güvencesiz çalışma, medenî kanun, kamusal alanlarda var olma biçimleri ve özgürlük istemi gibi pek çok temada örgütlenmeye açık. Ancak bu konulara dair somut politikalara yönelik üretim ve dert edinme, maalesef oldukça zayıf. Oysa, birazcık çaba ile hızlıca yol alınabilecek birçok biçim var. Örneğin:
– Kadın işçilerin güvencesiz çalışmaya karşı sendikalaşmasını teşvik edecek dayanışma ağları kurmak,
– Bakım emeğinin toplumsallaşması için ücretsiz kreş ve yaşlı bakım hizmetleri gibi talepler etrafında örgütlenmek,
– Şiddete uğrayan kadınların destek alabileceği güvenli merkezler oluşturmak,
– Kadınların sağlık haklarına erişimini kolaylaştırmak için ücretsiz sağlık taramaları düzenlemek.
Bu konularda nasıl örgütlenebileceğini düşünenler, hem güncel hem de tarihten birçok örnek bulabilir. İKD’nin gazete deneyimi, kadın sığınaklarının belediyelere dayatıldığı kampanyalar, kurulmuş kadın kooperatifleri, HPV davaları, İstanbul Sözleşmesi kampanya süreci gibi hem yerel hem de merkezî birçok örnek mevcut. Sadece ihtiyacı belirleyerek bütün muhatapları düşünmek, bütün olanakları zorlamak ve sadece kendi imkânlarının ötesinde muhtemel imkânları da hesaba katarak biçimler üretmek, ön açıcı olacaktır.
Bugün karşılaştığımız bir diğer sorun ise ortak hareket zeminlerine ilişkin. Kadın hareketinin öncüleri, ortak bir kadın hareketini nasıl örgütleyeceği sorunsalıyla da karşı karşıya. Sınıf eksenli bir kadın hareketinin ihtiyacı açıkça görünür olsa da, bugün kadın hareketinin birlikte ve ortak hareket edeceği mekanizmalara yaklaşımı ve emeği büyük bir sorun teşkil ediyor. Hareketin genişleyebilmesi ve kitleselleşmesi için ortak bir güç göstermek önemli. Bunun için de kolektif bir emek harcamak, bütün kadın hareketini büyütecek şekilde pozisyon almak gerekiyor.
Kadın mücadelesi ve kadınların yaşama dâhil olmasını bir bütün olarak örgütlemek, ortak zeminlere, kolektif bir tutuma emek harcamak, bu alanları güçlendirmek, kadın hareketini büyütürken birbirinden güç almak önemli. Sadece kendi kurumunu büyütme kaygısıyla hareket etmekten ziyade, farklı dertlere dokunan kadınları bir araya getirmek, birbirinden öğrenen bir şekilde pozisyonlamak ve kadınların sözünü söylemesi için alanları genişletmek, hareketin geleceği açısından hayatî bir öneme sahip.
