İsrail Parlamentosunda (Knesset) Hadash Halk Bloku Milletvekili ve aynı zamanda İsrail Komünist Partisi üyesi Aida Touma-Suleiman ile röportaj yapan Evrensel muhabiri Ekim Kılıç, Filistin-Siyonist İsrail savaşına dair İsrail’deki durumu Suleiman’ın yanıtları ile aktarıyor.
Son olanlar hakkında genel analiziniz nedir?
Öncelikle beni ağırladığınız için teşekkür etmeme izin verin. Bugünlerde tüm seslerimizin dünyada duyulması ve aynı zamanda dünyaya müdahale etmesi ve 7 Ekim’den bu yana gördüğümüz bu çılgın savaşı durdurmaya çalışması için bir çağrı göndermemizin çok önemli olduğunu düşünüyorum. Öncelikle 7 Ekim’de olanların çok sarsıcı olduğunu söyleyerek başlayayım. Diğer pek çok İsrail vatandaşı ve Filistinli gibi biz de bu kadar çok sivilin öldürülmesini beklemiyorduk. İsrailli siviller için üzülüyoruz. Ve sevdiklerini kaybeden, öldürülen ya da Gazze’ye kaçırılan, onlara ne olduğunu bilmeyen İsraillilerin acısını hissediyoruz. Ancak uzun zamandır böyle kaotik bir durumda yaşadığımızı anlamamız gerekiyor. İsrail işgali Filistin halkına baskı yapmaya devam ettiği sürece, her iki taraf için de bir güvenlik hissi olmayacak.
Şimdi sadece bir İsrail vatandaşı olarak konuşmuyorum, ama ben kendim Filistinliyim. Ve halkımın son 75 yılda ve özellikle de siyasi bir çözüm umudunun çökmesinden ve her iki taraf arasındaki siyasi diplomatik anlaşmayla işgalin sona erdirilmesinden sonraki son birkaç yılda çektiği acıları hissediyorum. Durumun karmaşık bir hal alacağını anlamıştık.
Filistin tarafındaki umutsuzluk, İsrail hükümetinin son bir yıl içinde faşist partiler ve üyeler de dahil olmak üzere çok sağcı bir hükümet olarak kurulmasıyla daha da arttı. Bu hükümetin ne işgali sona erdirmeye ne de herhangi bir siyasi süreç başlatmaya niyeti vardı. Aksine, bu hükümet öyle bir politika yürütüyordu ki, öldürülen Filistinlilerin sayısını gördük. Yılın başından itibaren, uzun yıllardır görmediğimiz sayıda olay yaşandı. Yerleşimcilerin Filistinli sivillere yönelik saldırılarının sayısı, Hawara’nın yakılması ya da Mescid-i Aksa’ya yönelik saldırılar, Aksa’nın bölünmesini meşrulaştırmaya çalışarak Yahudilerin ya da yerleşimcilerin dua edebileceği bir yer haline getirilmesi… Tüm bunlar durumu tırmandırdı. Elbette hiç kimse herhangi bir nedenle sivillerin öldürülmesini düşünmez ya da meşrulaştırmaz.
Ancak 7 Ekim’de yaşananların hangi bağlamda gerçekleştiğini anlamak zorundasınız. Bu hiçbir şekilde bizi meşrulaştırmıyor, aslında İsrail’de sivilleri her zaman kan denkleminin dışında tutmakta ısrar eden tek güç bizdik. Ve genellikle işgalin devamı ya da Filistin’in durumu için askeri bir çözüm olmadığı konusunda ısrar ettik. Her zaman gerçek bir müzakerenin başlatılması gerektiğine inandık. Dünyadaki diğer tüm insanlar gibi Filistinlilerin de kendi devletlerini kurma, işgali durdurma, işgalden kurtulma ve Filistin toplumuna karşı uygulanan şiddeti durdurma hakkına sahip olma haklarının tesis edilmesi gerektiğine inandık.
7 Ekim’den ve gördüğümüz korkunç sahnelerden bu yana, sadece İsrail hükümetinden ve toplumdaki çoğunluktan intikam isteyen sesler duyabiliyoruz. Görünüşe göre mantık ve beyin bir tatile girmiş. Tek içgüdü öfke ya da derin üzüntü ama hepsi intikama dönüşmüş durumda. Bence mevcut İsrail hükümeti bu meşru öfke ve üzüntü duygularını ve güvenlik eksikliğini, stratejik olarak zaten bu hükümetin başından beri Filistin meselesini tasfiye etmek, işgali sona erdirmek için herhangi bir olasılığı durdurmak için yaptığı planları gerçekleştirmek için bir savaş başlatmak için kullanıyor. Ve tüm bölgeyi yeni bir düzene sokmak istiyor gibi görünüyor.
ABD’nin ilk andan itibaren Netanyahu Hükümetine destek olmayı reddetme pozisyonunu aniden 180 derece değiştirerek bu hükümeti kucaklamaya ve askeri ve mali açıdan desteklemeye başlaması da bunun bir göstergesi. Uçak gemilerini Ortadoğu’ya taşıma kararları, ABD’nin planladığı askeri desteğin miktarını görebiliyoruz, bunların hepsi planların büyük bir olay, büyük bir savaş için olduğunu gösteriyor. Çünkü ABD, dünyadaki beşinci askeri gücün Hamas’la yüzleşemeyeceğinden korkuyor. Bunun bölgesel bir savaşa yol açabileceğinden korkuyoruz. Bu herkes için felaket olabilir.
Bu nedenle ilk günden itibaren savaşı durdurma çağrısında bulunuyoruz. Savaşı derhal durdurmak istiyoruz. Kaçırılan tüm çocukların ve kadınların serbest bırakılması ya da en azından insani bir şekilde serbest bırakılması için bir anlaşma yapılması çağrısında bulunuyoruz. Dünyayı derhal bir insani koridor başlatmaya çağırıyoruz. Feci bir durumla karşı karşıya olan Gazze’ye insani yardım ulaştırmalıyız. Ayrıca Kuzey Gazze’nin boşaltılması, etnik temizliğe tabi tutulması, insanların güneye ya da başlangıçta ilan edildiği gibi Sina’ya itilmesi planlarının bir suç olduğu konusunda uyarıyoruz. Bu kabul edilemez bir suçtur. Dünyanın uyanması ve bu çılgın savaşı durdurmaya çalışması için bu uyarıları yapmalıyız.
“KAÇIRILAN İSRAİLLİLER MESELESİ KRİTİK”
Bu savaşın sonunu görebiliyor musunuz?
Keşke sorunuza net ve kesin bir yanıtım olsaydı. En azından nasıl biteceğini bilmek bizi rahatlatırdı. Bazen küçük eylemler savaş boyunca devam eder ve durumu korkunç bir hale getirir. İşte bizim gerçekten korktuğumuz şey de bu. Kuzeyde pek çok provokasyon olmasına rağmen Hizbullah’ın bu savaşa gerçekten dahil olmaması bizi en azından rahatlatıyor. Ve üzülerek söylüyorum ki İsrail’in neden Şam Havalimanına ya da Halep Havalimanına saldırdığını anlayamıyorum. Kimse bunun sanki Hizbullah’ın bu savaşa daha büyük bir şekilde dahil olması için bir çağrı olduğunu anlamıyor.
Ama bence kaçırılan insanlar meselesi, henüz değil ama İsrail ordusunun bundan sonraki hareketlerini yönlendirmeli çünkü 200’den fazla insan var. Gazze’de bulunan akrabalarına ne olduğunu bilmek isteyen ailelerin baskısı daha da artıyor. Bu savaşın ilanının Gazze’yi silmek olduğu gerçeği beni gerçekten korkutuyor. Dünya bu konuda sessizliğini koruyor. Çünkü Gazze’yi silmekten bahsettiğinizde, kitlesel ölümlerden bahsediyorsunuz; siviller ölüyor. Beraberinde etnik temizlik, kitlesel yıkım ve bir nüfusun transferinden bahsediyorsunuz. Gazze’yi silmek ne anlama geliyor? Orada 2 milyondan fazla insan var. Gazze’yi sileceğinizi söylediğinizde, bu tanım gereği savaş suçu işlemek anlamına gelir. Transfer, etnik temizlik, kitlesel katliam, sivillerin öldürülmesi, çocukların öldürülmesi, ekonominin yok edilmesi, her şey. Ve hastanelerin bombalandığını, kiliselerin bombalandığını, camilerin bombalandığını gördük. Dünya derken insanlardan bahsetmiyorum. Aslında dünya halkları gösteri yapıyor, ve bu savaşı durdurmak istiyor. Ama ben hükümetlerden bahsediyorum.
ABD ve İngiltere’nin ağırlığı nedeniyle Güvenlik Konseyi ateşkes kararı alamayan Birleşmiş Milletlerden bahsediyorum. Yani, demek istediğim… bunu çok acı çekerek söylüyorum, bu savaşı ne durdurabilir? Filistinlilerin kanı değil. Görünüşe göre kimse bunu umursamıyor. Bu savaşı durdurabilecek olan şey, kaçırılan İsraillilerin kurtarılması girişimidir.
“İSRAİL HALKI DA TRAVMA YAŞIYOR”
İsrail halkının tepkileri ne yönde?
İsrail halkının travma altında olduğunu anlamalıyız. Onlarca yıldır ilk defa çok ağır bir travma yaşıyorlar. İlk defa kendi devletlerinde güvende olmadıklarını hissediyorlar. İlk defa öldürülen insanların sayısıyla yüzleşiyorlar. Yahudi İsrail toplumundaki neredeyse her aile bir şekilde öldürülen ya da kaçırılan bir ya da daha fazla kişiyle bağlantılı. Bu güvenlik duygusu tamamen zedelenmiş durumda. İsrail güvenlik güçlerinin büyük efsanesine duyulan güven duygusu da zedelenmiş durumda.
İnsanlar korkmuş ve öfkeli ama aynı zamanda öfkeli oldukları ve intikam almak istedikleri için hükümetin ve ordunun kendilerine ihanet ettiğini, onları korumadığını, özellikle hükümetin ve özellikle de Benyamin Netanyahu’nun bekleneni yapmadığını anlıyorlar. Hükümete yönelik çok fazla öfke var. Hükümet sadece 7 Ekim’de başarısız olmakla kalmadı. Aynı zamanda aileleri destekleme, evlerinden tahliye edilen ve otellerde ve diğer yerlerde kalanlara insani yardım ulaştırma konusunda da başarısız olmaya devam ediyor.
İnsanlar öfkeli ve pek çok soru soruyorlar. Kimin suçlu olduğu ve İsrail toplumunun bu noktaya nasıl geldiği ile ilgili tüm tartışmalar ve sorumluların cezalandırılması ise savaşın ertesi gününe erteleniyor. Bence Netanyahu’nun ödeyeceği bedel, siyasi bedel çok büyük olacak. Bu nedenle siyasi hayatının ya da başbakanlık muhalefetinin savaş devam ettiği sürece devam edeceğini biliyor. Ve bu korkutucu bir fikir.
“İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM HÂLÂ EN GEÇERLİ ÇÖZÜMDÜR”
Filistin sorununa ilişkin partinizin ve Hadash’ın tutumu nedir?
Aslında iki devletli çözüm, ilk olarak İsrail’deki Komünist Parti tarafından önerilen bir çözüm. Bunu ilk gündeme getiren bizdik ancak o noktada İsrailliler ve Filistinliler tarafından saldırıya uğradık. Ve bugün birkaç yıl öncesine kadar herkesin konuştuğu tek umut verici çözüm gibiydi. Son birkaç yılda dediğim gibi, sahadaki durum tırmandıkça ve İsrail hükümeti Batı Şeria’da yerleşimciler veya işgal yerine giderek daha fazla sömürge rejimi kurmaya devam ettikçe… Biliyorsunuz, işgal geçici bir durum olması gereken bir statüdür. İsrail hükümeti, özellikle de son hükümet, bu durumun geçici bir durum olmadığına karar verdi. Bunu sömürgeci bir duruma taşımak istiyorlar. Büyük İsrail devletini kurmak istiyorlar. Filistinlilerin vatandaş bile değil, sadece birkaç hakka sahip olan sakinler olmasını istiyorlar. Bu aslında bir apartheid rejimidir. Apartheid rejimi Batı Şeria’da birkaç yıldır var. Ve bunu İsrail içinde de giderek daha fazla yerleştirmeye çalışıyorlar. Diplomatik çözüm istemediklerini açıkça söyleyen sesler giderek artıyor.
Bilmeyenler için Hadash, temelde Komünist Parti ve ittifakı üzerine kurulmuş büyük bir koalisyondur. Yani aslında sunduğumuz çözümler, özellikle Filistin meselesinde üzerinde mutabık kaldığımız çözümler. İşgal altında olan her halkın işgale karşı direnme, işgalden kurtulma hakkı olduğuna inanıyoruz. Halkın karar vereceği direniş yollarının ne olacağına biz karar vermeyiz. Her türlü direnişin sivilleri dışarıda bırakacağını umuyoruz. Ancak Filistin halkının nasıl direneceğine karar verecek olan biz değiliz. Baskı olduğu sürece, daha fazla baskı olacak, daha fazla direniş olacaktır. Durumun doğası böyle. Biz hâlâ tek devletli bir çözümden bahseden sesler olduğunu, tek devletli bir çözümün var olduğunu biliyoruz. Bu bir apartheiddir. Çünkü bir devletten, tek devletten bahsettiğinizde, dünya işgalden bahseden tüm insan hakları ve uluslararası yasalar kapsamında Filistinlilerin güvenliğini garanti edemez.
Filistin halkının kendi kaderini tayin etme hakkına sahip olduğuna inanıyoruz. Filistin halkı da kendine ait bir devlet istediğine karar verdi. 1967 sınırlarında bir devlet üzerinde anlaştı. Başkenti Kudüs’tür. Birleşmiş Milletlerin mültecilerle ilgili kararlarını uygulamaktadır. Dolayısıyla biz bunu destekliyoruz. Her ne kadar çözüm ortadan kalkıyor gibi görünse de, hâlâ diğer tüm çözümlerden daha geçerli olduğuna inanıyoruz.
İSRAİLLİ ANNE: ACIMIZI DAHA FAZLA KAN DÖKMEK İÇİN KULLANMAYIN
Saldırıları durdurmak için ne yapıyorsunuz? Bir süre önce Knesset üyesi, yoldaşınız Ofer Cassif, İsrail’in Gazze saldırısını eleştirdiği için görevden uzaklaştırılmıştı.
Öncelikle parlamentoda çok garip bir ses olduğumuzu biliyorsunuz. Çok izole edilmiş durumdayız. Hükümeti genişletme ve hükümete silah sokma kararı da dahil olmak üzere savaş kararına karşı oy kullanan tek biziz. Böyle bir hükümete karşı oy kullanan tek bizdik. Diğerleri destekledi ya da oy kullanmadı. Savaşı durdurmak ve Gazze’de çocukların ve kadınların öldürülmesini durdurmak isteyen tutumumuz nedeniyle her gün saldırıya uğruyoruz. Knesset’te yaptığım konuşmada Gazze’nin çevresindeki yerleşim yerlerindeki çocukların ve Gazze’deki çocukların yaşamak istediğini söyledim. Knesset üyeleri bana bağırıyordu: ‘Gazze’deki çocuklarla bizim çocuklarımızı nasıl eşitlersin! Bizim çocuklarımız bir partideydi ve öldürüldüler. Gazze’deki çocuklar bunu kendi başlarına getirdiler’ diye. Ve biz çocuklar hakkında konuşuyoruz.
Üzüntümüz şu ki, ifade hakkına yönelik büyük bir saldırı var. Özellikle de bu saldırı İsrail’in Filistinli vatandaşlarından ya da Yahudi toplumunun demokratik güçlerinden geliyorsa. Bu yüzden örneğin Ofer Cassif tehdit altında. Aslında hepimiz tehdit altındayız. Ofer daha fazla çünkü onun bir Yahudi olduğu gerçeğine tahammül edemiyorlar. Ve o hâlâ savaşa karşı konuşuyor. Ve büyük bir saldırı var. Her şeyden önce, savaş ve acil durum ihtiyaçları kılıfı altında antidemokratik, yarı-faşist yasaları teşvik etmeye çalıştıklarını görebilirsiniz. Bunu böyle adlandırıyorlar. Yani kamusal alanda silah taşımaya izin verdiklerini görebilirsiniz. Dondurma dağıtır gibi silah dağıtıyorlar. Özellikle benim şehrim gibi Yahudilerin ve Arapların aynı şehirde birlikte yaşadığı karma şehirlerde silahları bu şekilde dağıtıyorlar. Sosyal medyada takip edilen 170’ten fazla kişi tutuklandı. Eğer Facebook geçmişlerinde bir kez Filistin bayrağı taşıyorlarsa ya da bugünlerde Gazze’deki çocuklar hakkında bir şey söylüyorlarsa ya da savaşı durdurun diyorlarsa tutuklanıyorlar. Her gece köylerimizde ve kasabalarımızda yeni tutuklamalar oluyor.
Parti ve Hadash halihazırda pozisyonlarını ve durum analizlerini yayımladı ve savaşa karşı pozisyonunu ilan etti. Halkımızı bu açıklamaları kullanmaya ve paylaşmaya çağırıyoruz. Böylece savaşa karşı seslerini yükseltebilirler.
Ana hedef, savaşa karşı konuşan İsrailli Yahudilere ulaşmak ve bazıları kendi insanlarını gömerken -oğulları ya da kardeşlerini- cenazelerde savaşa karşı konuştu. Bir anne, çocuğunu kaybeden cesur bir anne, Gazze’ye giden füzelerden birinin üzerinde savaşta öldürülen oğlunun adının yazılı olduğunu gördü. Ve dışarı çıkıp şöyle dedi: “Acımızı ya da oğlumun adını başka çocukları bombalamak ve daha fazla kan dökmek için kullanmayın.” Bu yüzden onlara ulaşmak istiyoruz, bununla yüzleşmek için bir tür Yahudi-Arap Demokratik Cephesi inşa etmenin zamanı geldi.
“SAVAŞA KARŞI CESUR KADIN SESLERİ VAR”
Arap feminist grup ‘Şiddete Karşı Kadınlar’ın kurucususunuz. İşgalin kadınlar üzerindeki etkileri nelerdir?
Bence pek çok faktör var ama kesinlikle toplumun militarizasyonu ve işgal, kadınların siyasi meselelerle başa çıkmak için feminist bir yaklaşımı teşvik etmelerinin önünde büyük bir engel teşkil eden iki şey. Bunu söylerken uzun zamandır İsrail feminist hareketi ile tartışıyordum. Sekiz yıl boyunca Parlamento Kadın, Kadının Statüsü ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Komisyonu Başkanı olarak görev yaptım. Sekiz yıl boyunca bu komiteye başkanlık ettim. İsrail feminist hareketinin, kadınların eşitlik hakları için yürütülmesi gereken mücadelenin bir parçasının da kadınların orduda savaşçı birimlerde görev yapma ve pilot olma hakkını talep etmek olduğunu düşündüğü pek çok tartışma vardı. Ben her zaman ordunun ve ordunun bir parçası olmanın insanları farklı sınıflara ayırdığı bir toplumda yaşadığımızı söylüyordum. Orduda nerede görev yaptığınız ve orduda ne yaptığınız, aslında hayatınız boyunca ne kadar güce sahip olacağınıza ve hayatınız boyunca İsrail’deki hangi konumlara terfi edeceğinize karar veriyor.
Feminist hareket, ordunun hayatın her alanını kontrol etmesi gerektiğine dair bu düşünce biçimini ortadan kaldırmaktan bahsetmek yerine, ordu denen bu baskı makinesinin bir parçası olmak için mücadele etmeyi seçti. Ben de her zaman kadınların diğer insanları bombalamanın ya da diğer insanları bombalayan ya da yakan yerleşimcileri korumanın bir parçası olmak yerine siyasi çözümlere katkıda bulunmak ve karar alma süreçlerinin bir parçası olmak için mücadele etmelerini istediğimi söylüyordum. Kadınlarla ilgili pek çok konunun “Bu konuyla ilgilenmenin zamanı değil, çok büyük sorunlarımız var” denilerek ertelendiğini düşünüyorum. Bir savaş durumundayız. Bu yüzden kimse kadınları karar alma süreçlerine dahil etmekten bahsetmek istemiyor.
Filistin tarafında işgal altındayız. Herkes tarafından kabul edilmeyen kadın hakları ile ilgili konuları gündeme getirmenin zamanı değil. Siz sadece Filistin toplumu içindeki sorunları gündeme getiriyorsunuz. Bana göre tüm bu iddialar, öncelikle toplumun yüzde 50’sini etkisiz hale getirmek ve patriarkanın karar verdiği her şey için bir rezerv haline getirmek için yıllar içinde geliştirilmiş baskı araçlarıdır. İkincisi ise feminist vizyonla çelişen değerlere ve konulara hizmet etmektir: Tüm insanların eşit olması, tüm insanların haklarına ulaşması. İşgal makinesinin ya da yerleşimci operasyonunun bir parçası olabileceğinize karar verdiğiniz anda, Filistinlilerin ve Filistinli kadınların eşit olma haklarını inkar etmiş olursunuz. Dolayısıyla bence bugünlerde savaşa karşı aktif bir harekete öncülük etmek isteyen kadınların olup olmadığını kontrol etmenin ve görmenin zamanı geldi.
Son üç gündür yapmaya çalıştığım şey de esasen buydu. Çünkü cesur kadın sesleri vardı, elbette çoğunluk değil ama cesur kadınlar var. Ve bence tüm kadınlar, politik olarak doğru tarafta olmasalar bile, oğullarının bu savaşta öldürülmesinden korkmak istemiyorlar.
“ULUSLARARASI DAYANIŞMA EYLEMLERİ ARTMALI”
Eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Diğer ulusların ve gösteri yapan insanların dayanışmasını görmek, bu savaşa müdahil olmaları ve savaşı durdurmaları için hükümetlerine baskı yapmalarını sağlamak çok önemli. Son iki ya da üç yıldır Ukrayna’da ve ondan önce de dünyanın diğer bölgelerinde yaşananlar nedeniyle Filistin meselesi uluslararası toplumun gündeminden çıkmıştı. Şimdi geri getirildi.
Her şeyden önce, savaşı durdurma çağrısını yükseltmeye çalışan Filistinliler ve demokratik Yahudi güçleri olarak bizimle de dayanışma içinde olan tüm eylemleri görmek istiyoruz. Ortadoğu’da Filistin meselesinden kaçmanın mümkün olmadığına dair her zaman inandığımız şey, son iki haftada her zamankinden daha fazla kanıtlandı.
