İhtiyat akçesinin güncel büyüklüğü ile ilgili tablo paylaşan ekonomist Uğur Gürses, iktidarın toplamda 94 milyar liralık bir rezervi kullanıma açacağı ve bunu da para bastırma yoluyla yapacağını ifade etti.
İktidar, Merkez Bankası’nın 94 milyar lirasına el koymayı planlıyor
AKP iktidarının, Merkez Bankası’nın bilançosunda geçmiş yılların kârından ayrılan ve “ihtiyat akçesi” olarak duran 46 milyar TL’lik rezervi kullanıma açacak düzenleme yapacağı Reuters tarafından duyuruldu. Ekonomist Uğur Gürses iktidarın ihtiyat akçesini kullanmaya yönelik girişimini “Bütçe açığına banknot matbaası çözümü” başlıklı yazısında değerlendirdi. Gürse iktidarın bu yola girmesini ve sonuçlarını şöyle değerlendirdi:
Beş ayda yıllık hedefe yaklaşan bütçe açığını kapatmak, daha da fazla harcayabilmek için. Peki bütçe açığını Merkez Bankası kaynaklarıyla, daha doğrusu Merkez Bankası’nın bastığı parayla kapatmak bizi nereye götürecek? Basamak basamak ilerlediğimiz gibi: Enflasyon-devalüasyon döngülü 90’lı yıllara.
Merkez Bankası bir devlet kurumu değil, özel hukuk tüzel kişiliği olan bir kurum olduğunu hatırlatan Gürses, ihtiyat akçesinin Merkez Bankası yasasına göre yıllık kârından ayrıldığını; brüt kârın yüzde 20’si “ihtiyat akçesi”, vergi karşılığı ayrıldıktan sonra kalan miktar üzerinden de yüzde 10 “fevkalade ihtiyat akçesi” olarak ayrıldığını belirtti.
İhtiyat akçesinin güncel büyüklüğü ile ilgili tablo paylaşan Gürses, iktidarın toplamda 94 milyar liralık bir rezervi kullanıma açacağı ve bunu da para bastırma yoluyla yapacağını ifade etti. Gürses’in yazısında öne çıkan kısımlar şöyle:
İktidarlar Merkez Bankası kaynaklarına el atıyorsa para basılıyor demektir. Bu da aslında şirketlere zarar ve bireylere yoksullaşma getirir; banka, bir nevi ekonomik birimlere “kefen dikiyor” demektir.
Daha önce bu satırlarda aktarmıştım: banka 2018’de brüt 66.8 milyar TL kâr elde etmiş, bundan 10.6 milyar TL vergi karşılığı ayrılmış, 13.3 milyar TL “ihtiyat akçesi”, 5.3 milyar TL de “fevkalade ihtiyat akçesi” olmak üzere toplam 18.7 milyar TL karşılık ayrılmıştı.
Bütçe açığının tamamı
Bu ayrılan 18.7 milyar TL’lik karşılık; 15 mart tarihinde, bankanın bilançosunda geçmiş yıllardan biriken 27.5 milyar TL’ye ilave edildiğinde toplam karşılık 46.2 milyar TL’ye çıkmıştı.
Geçen yıl bütçeye gelir kaydedilen kamu bankaları ve Merkez Bankası’ndan elde edilen temettü gelirlerinin toplamı 12.4 milyar TL idi. Bunun bütçe gelirlerini içindeki payı yüzde 1.65’i idi.
Bu yıl kamu bankalarından bütçeye aktarılan bir kâr yok. Merkez Bankası’ndan aktarılan tutar 38.1 milyar TL. Bunun, 2019 boyunca “beklenen” bütçe gelirlerine (880 milyar TL) oranı yüzde 4.3 şimdiden. Bütçe gelirlerinin de 880 milyar TL’yi bulacağı şüpheli.
Şimdi gelelim, 46 milyar TL’lik ihtiyat akçesinin de bütçeye gelir olarak aktarılması halinde ne görüneceğine; bu durumda beklenen bütçe gelirlerine oranı yüzde 9.5 olacak.
2019 yılında 84 milyar TL’si temettü ve ihtiyat akçesi olmak üzere, ayrıca 10.2 milyar TL de kurumlar vergisi olarak ödeyen Merkez Bankası toplamda 94 milyar TL’lik bir nakdi Hazine’ye aktarmış olacak.
Ekim ayında Cumhurbaşkanı’nın damadı olan Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak tarafından hazırlanan Yeni Ekonomik Program’ın (YEP) parçası olarak 2019 bütçesinde öngörülen 80.6 milyar TL’lik yıllık bütçe açığını 94 milyar TL’lik Merkez Bankası’nın bastığı para ile kapatılmış olacak.
Para basarak bütçe açığının kapatılmasının hiçbir ülkeye fayda getirmediği, tersine zarar getirdiği geçmiş deneyimlerle de bilinmesine rağmen.
Kaynak :Sendika org
