İHD Merkezi Hapishaneler Komisyonu, deprem sonrası hapishaneler üzerine yazılı açıklama yaptı.
Açıklamada mahpus yakınlarına deprem sürecinde mahpusları arayabileceği söylendiği, lakin bunun karşılık bulmadığı ifade edilerek şunlar belirtildi:
“Mahpus aileleri ile yapılan görüşmelerde özellikle Malatya ilinde bulunan hapishanelerde bulunan mahpuslarla iletişimin sağlanamadığı ve mahpusların yaşamlarından endişe edildiği tarafımıza aktarılmıştır. Yine aynı tarihte Maraş Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesi’nde bulunan mahpus aileleri tarafından bu hapishanede depremden kaynaklı gaz kaçağı olduğu, mahpuslara maske dağıtıldığı ve bazı mahpusların gazdan etkilendiği bilgisi verilmiştir.”
Açıklamanın devamında şu bilgiler sıralandı:
“-7 Şubat 2023 tarihinde sosyal medyada yayınlanan haber ve görüntülerde ise Malatya Hapishanesinde isyan çıktığı, jandarma tarafından ateş açıldığı, ölülerin ve yaralıların olduğu yönünde haberler yayılmıştır. Bu haberler üzerine aynı günün sabahı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü personeli ile görüşülmüş ancak telefon ile bilgi veremeyecekleri ve bahsedilen konuya dair de bilgilerinin olmadığı söylenmiştir. Bunun üzerine bölgede görev alan milletvekillerine ulaşılmış ve bu söylentileri teyit etmeleri istenmiştir. Ancak sağlıklı bir bilgi alınamamıştır. Aynı gün Meclis İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Hapishane Alt Komisyonu tarafından ‘Olayın doğrulandığı, Malatya E Tipi Kapalı Hapishanesi’nde firar olayı olduğu, mahpusların isyan çıkardığı, yaralıların olduğu ancak ölüm olmadığı’ aktarılmış fakat yine resmi bir açıklama yapılmamıştır. Tüm gelen bilgi talepleri üzerine 7 Şubat 2023’te Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü ile TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’na acil bilgi talepli yazı yazılmış ve sosyal medya üzerinden de bilgi talep edilmiştir.
-7 Şubat’ta bir milletvekili, yetkililerin ‘Malatya cezaevinde isyan, firar girişiminin doğrulandığını, ölüm konusunda böyle bir bilgi yok denildiğini, cezaevindekilerin başka yerlere nakledildiğini, Elbistan ve Maraş cezaevlerinde de başka cezaevlerine nakiller yapıldığını, ısıtma vb. konularda sıkıntılar olduğunu kabul ettiklerini, genel olarak da cezaevlerinden aileleri aramaları için olanak sağlandığını söylediklerini’ aktarmıştır.
-8 Şubat 2023’te Maraş (Aksu) E Tipi Kapalı Hapishanesi’nde ‘Deprem dolayısıyla cezaevinin zarar gördüğü, duvarlarda büyük çatlaklar, dökülmeler meydana geldiği, özellikle Adana civarından gelen adli mahkumların ‘Biz burada öleceğiz acil tahliye edin dediklerini’, cezaevi yönetiminin ‘Bakanlıktan bilgi bekliyoruz biz karar veremeyiz’ dediklerini, mahpusların cezaevi savcısı ile görüşme talep ettiklerini, savcıdan da tahliye edilmelerini istediklerini, yoksa isyan çıkaracaklarını belirttiklerini, savcı tahliye talebini reddedince, isyanı başlattıklarını, Özel Harekat ekiplerinin geldiğini, yaklaşık 1000 mermi atışının yapıldığı, Suriye uyruklu bir mahkûmun öldürüldüğünü, daha sonra anlaşma sağlandığını ve başka cezaevlerine gönderildikleri’ iddia edilmiştir.
-8 Şubat 2023 tarihinde Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Mersin Şubesi’ne yapılan başvurular sonucunda avukatlar tarafından Maraş Türkoğlu L Tipi Kapalı Hapishanesi’ne ziyaret gerçekleştirilmiştir. Yapılan ziyarette yetkili kimse olmadığından ve hapishanenin kısmi barınma merkezi olarak kullanılmasından ötürü görüşme yaptırılamayacağı bilgisi verilmiş, ayrıca tüm hükümlü ve tutukluların sevk edileceği ifade edilmiştir.
-8 Şubat’ta Maraş Türkoğlu L Tipi’nde mahpusların çeşitli illere sevk edildiği bilgisi aileler tarafından verilmiştir.
-8 Şubat günü Hatay T Tipi Kapalı Hapishanesi’nden yaşanan olaylara dair sosyal medya hesaplarından görüntüler paylaşılmış ve ayrıca bir mahpusun ailesi ile yaptığı telefon görüşmesi de paylaşılmıştır. Görüşmede ‘Mahpuslara ateş açıldığı’ söylenmiştir. Paylaşılan video ve resimlerde binalardan dumanların çıktığı, mahpusların yaralı halde yerde yattığı, avluda yangın çıktığı ve mahpuslarla görevlilerin karşı karşıya geldiği görülmüştür.
-8 Şubat’ta ÖHD Mersin Şube avukatları Hatay T Tipi Kapalı Hapishanesi’ne ziyaret gerçekleştirmiştir. Yapılan açıklamada; ‘Hatay Hapishanesi’nde yaşandığı iddia edilen olaylar sonrası şubemiz üyeleri tarafından cezaevi ziyareti yapılmıştır. İsyan çıktığı ve müdahale edildiği ifade edilmiş olup; ölü ve yaralı konusunda bilgi paylaşımı yapılmamıştır. Tüm hükümlü ve tutukluların sevk edileceği bilgisi paylaşılmıştır’ şeklinde bilgilendirme yapılmıştır.”
Açıklamada, 9 Şubat’ta Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü’nün yaptığı açıklamalar aktarılarak şu talepler ifade edildi:
“Deprem bölgesindeki tüm mahpusların yaşam hakkının mutlak korunması sağlanmalıdır. Meydana gelen ölüm ve yaralanmalarda sorumluluğu olanlar hakkında mutlaka soruşturmalar açılmalı ve bu süreç şeffaf bir şekilde yürütülmelidir. Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü hapishanelerde meydana gelen tüm olaylarla ilgili kamuoyuna daha açık ve şeffaf olacak şekilde bilgi paylaşımında bulunmalıdır. Konuyla ilgili olarak Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı başta olmak üzere tüm ilgili kurum ve kuruluşların sorumluluk almalarını, sivil toplum kurumları ile bilgi paylaşım kanallarını açık tutmalarını ivedilikle talep ediyoruz.”
