Hollanda temyiz mahkemesi, 12 Şubat 2024 tarihinde aldığı bir kararla, Hollanda’nın Siyonist İsrail’e F-35 parçalarının ihracatını durdurma zorunluluğunu belirledi. Bu karar, insan hakları ve uluslararası hukuk açısından önemli bir adım olarak kabul ediliyor.
Mahkemenin bu kararı, Hollanda’nın İsrail’e F-35 parçaları ihracatına ilişkin politikasını ve uygulamalarını sorgulayan bir dava sonucunda alındı. Davayı açan sivil toplum kuruluşları arasında Oxfam Novib, Barış Hareketi PAX Hollanda ve Haklar Forumu bulunmaktadır. Bu kuruluşlar, İsrail’in Filistin topraklarında yürüttüğü askeri operasyonlarda kullanılan silahların Hollanda tarafından sağlanmasına karşı çıkmış ve bu konuda hukuki mücadele yürütmüşlerdir.
İşgalci İsrail’e yapılan bu ihracatın, İsrail’in Filistin topraklarında yürüttüğü askeri operasyonlarda kullanıldığı ve bu operasyonların sivilleri hedef aldığı iddialarıyla ilgili ciddi endişeler bulunuyordu. Mahkeme, verdiği kararda, Hollanda’nın uluslararası hukuka ve insan haklarına uygun davranması gerektiğini vurgulayarak, İsrail’in Filistin’deki eylemlerinin Hollanda’nın bu ihracat politikasını gözden geçirmesi gerektiğine işaret etti. Kararda ayrıca, F-35 parçalarının İsrail’e ihracatının durdurulmasıyla ilgili olarak uluslararası hukukun ve insan haklarının korunması gerekliliği üzerinde duruldu.
Mahkeme, İsrail’in F-35 savaş uçaklarının Gazze Şeridi’nde ciddi savaş hukuku ihlalleri yapılması riskinin açık olduğuna karar verdi. Mahkeme, verdiği kararda, Hollanda’nın uluslararası hukuka ve insan haklarına uygun davranması gerektiğini vurgulayarak, “İsrail, saldırılarını gerçekleştirirken sivil nüfusa yönelik sonuçları yeterince hesaba katmıyor” dedi. İsrail’in saldırıları aralarında binlerce çocuğun da bulunduğu orantısız sayıda sivil kaybına neden oldu. Hollanda’nın taraf olduğu çeşitli uluslararası düzenlemeler uyarınca, savaş insancıl hukukunun ciddi şekilde ihlal edilmesi riskinin açık olması durumunda Hollanda, askeri malların ihracatını yasaklamak zorundadır. Bu, Hollanda’dan İsrail’e F-35 parçaları ihracatının yapılamayacağı anlamına geliyor. Mahkeme, devletin F-35 parçalarının İsrail’e ihracatına 7 gün içinde son vermesine karar verdi.
Bu karar, Hollanda’nın İsrail’e silah ve askeri teçhizat ihracatı konusunda daha fazla dikkatli olması gerektiği yönünde bir sinyal olarak değerlendiriliyor. Özellikle, İsrail’in Filistin topraklarında yaptığı askeri operasyonlar ve bu operasyonların insan hakları ihlallerine yol açtığı göz önünde bulundurulduğunda, bu tür kararların uluslararası toplumda yankı bulması muhtemel.
Hollanda’nın bu karar sonrasında nasıl bir politika izleyeceği ve İsrail’e olan silah ihracatını nasıl yönlendireceği ise merak konusu olarak değerlendiriliyor. Ancak, Lahey Temyiz Mahkemesi’nin aldığı bu kararın, insan haklarının korunması ve uluslararası hukukun işlerliği açısından önemli bir adım olduğu bir gerçek olarak kabul ediliyor.
Kararın tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.
Emre Sarıyel – Hollanda
