İlk oturumun sonuç bildirgesinde Ukrayna üzerinde süren NATO ve Rusya savaşına taraf olma dayatması çıktı. Ukrayna’da süren vekalet savaşıyla ilgili “Tüm devletler BM sözleşmesine uygun hareket etmeli” kararı çıkartıldı.
Hindistan’ın ev sahipliğinde bu yıl “Tek Yeryüzü, Tek Aile, Tek Gelecek” ana temasıyla yapılıyor.
Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de düzenlenen zirve, Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin liderleri karşıladığı resmi törenle başladı. Başbakan Narendra Modi toplantının açılışında üyelere “küresel güven eksikliğini” sona erdirme çağrısında bulundu ve blokun daha temsili bir yapıya kavuşturulması amacıyla Afrika Birliğine daimi üyelik verileceğini duyurdu. Modi, konuşmasının ardından AfB Dönem Başkanı Azali Assoumani ile el sıkıştı.
Putin ve Şi zirveye katılmadı
Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin zirveye katılmayacak, Çin’i Başbakan Li Çiang, Rusya’yı ise Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov temsil edecek. Avrupa Birliği ile Arjantin, Avustralya, Brezilya, Kanada, Çin, Fransa, Almanya, Hindistan, Endonezya, İtalya, Japonya, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Güney Kore, Türkiye, İngiltere ve ABD’nin yer aldığı 19 ülkeden oluşan G20’ye bu yıl, dünyanın ilk 20 ekonomisi arasında olmasına rağmen G20’de yer almayan İspanya da misafir olarak davet edildi. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez’in kovid-19 testinin pozitif çıkması dolayısıyla zirveye katılamayacağı açıklandı.
İlk oturum “tek dünya” temasıyla gerçekleştirildi. G20’nin ilk gününde sonuç bildirgesi de yayımlandı. G20 liderlerinin anlaştığı sonuç bildirgesinde Ukrayna savaşı konusunda taraf dayatması sonucu çıktı.
Bildirgenin maddeleri şöyle:
- Ukrayna savaşı konusunda tüm devletler BM sözleşmesinin ilke ve amaçlarına uygun hareket etmeli.
- Ukrayna’da ek toprak kazanımı için güç kullanımı ya da tehdit dili kullanılmasından uzak durulmalı.
- Nükleer silahların kullanılması veya kullanmakla tehdit edilmesi kabul edilemez.
- Ukrayna konusunda farklı görüşler ve değerlendirmeler mevcut.
- 2050 yılına kadar net sıfır karbon salımı için temiz enerji konusunda yılda 4 trilyon dolar gerekiyor.
- Rusya ve Ukrayna’ya tahıl, gıda maddeleri ve gübrenin derhal ve engellenmeden Rusya ve Ukrayna’dan teslimatının sağlanması çağrısı yapıyoruz.
- Çatışmaların barışçıl çözümü ile diyalog ve diplomasi yoluyla krizlerin çözülmesi çabaları kritik öneme sahip.
Üzerinde anlaşmaya varılan bildiride Rusya’nın Ukrayna savaşındaki rolüne ilişkin kullanılan dilde geçen yıla kıyasla gözle görülür bir yumuşama olduğu dikkat çekti.
Geçen yıl Bali’deki G20 zirvesinde yapılan ortak açıklamada yer alan Rusya saldırısı ve Rusya’nın Ukrayna’dan çekilmesi gibi atıflar çıkarıldı.
Bunun yerine bildiride devletlerin “toprak elde etmek amacıyla güç kullanma tehdidi ya da kullanımından kaçınmaları” gerektiği ve “nükleer silah kullanımı ya da kullanım tehdidinin kabul edilemez olduğu” vurgulandı.
Hindistan’ın G20 temsilcisi Amitabh Kant, bildirgede yer alan 83 paragrafın tamamı üzerinde “tüm ülkelerin yüzde 100 fikir birliği” içinde olduğunu söyledi.
Kant, Rusya’nın bildirgedeki dili kabul etmesinde Endonezya, Türkiye ve Meksika’nın yanı sıra, G20’nin bir sonraki iki başkanı olan Brezilya ve Güney Afrika’nın da kilit rol oynadığını kaydetti.
ABD bildiriyi olumlu karşılarken, Ukrayna hoşnutsuzluğunu ifade etti.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Delhi ortak bildirisini “Hindistan’ın dönem başkanlığı için önemli bir dönüm noktası ve G20’nin bir dizi acil konuyu ele almak üzere bir araya gelebileceğine dair bir güven oyu” olarak nitelendirdi.
Ukrayna ise G20 deklarasyonunda savaşa ilişkin üslubunun yarattığı hayal kırıklığını ifade etti.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Oleg Nikolenko, G20’nin “gurur duyulacak bir yanı olmadığını” söylerken, “metne güçlü ifadeler eklemeye çalışanlara” teşekkür etti.
Rusya ve Çin daha önceki toplantılarda Ukrayna savaşı, iklim ve enerji konularındaki tartışmalarda uzlaşmaz tutum takınmışlardı.
Cuma gecesine kadar ortak bildiride Ukrayna savaşına nasıl atıfta bulunulacağına dair bir anlaşma sağlanamamış ve taslak belgede “jeopolitik durum” ile ilgili bölüm boş kalmıştı.
Avrupa ülkeleri Rusya’nın işgalini kınamak için güçlü bir dil kullanmak isterken, Rusya ve Çin savaşa herhangi bir atıfta bulunulmasına karşı çıkmıştı.
Çin delegasyonu ayrıca ABD’nin 2026’da G20 başkanlığını üstlenmesine atıfta bulunulmasına da itiraz etmiş, ancak başarısız olmuştu.
‘Tarihi’ yeni demiryolları ve liman koridoru anlaşması
ABD Başkanı Biden, Hindistan, Orta Doğu ve Avrupa’yı birbirine bağlayacak demiryolu ve limanlardan oluşan “tarihi” yeni bir ekonomik koridor duyurdu.
Analistler G20 toplantıları çerçevesinde yapılan bu açıklamayı, Çin’in benzer hedeflere sahip Kuşak ve Yol girişimine karşı bir hamle olarak değerlendiriyor.
Biden önerilen ağı “oyunun kurallarını değiştiren bölgesel bir yatırım” olarak tanımladı.
Koridor, Orta Doğu’daki ülkeleri demiryolu ile birbirine bağlamayı ve onları liman yoluyla Hindistan’a bağlamayı amaçlıyor.
Nakliye süresini, maliyetleri ve yakıt tüketimini azaltması planlanan bu girişimin, enerji kaynaklarının ve ticaretin Körfez ülkelerinden Avrupa’ya taşınmasını büyük ölçüde kolaylaştırması bekleniyor.
Afrika Birliği daimi üye, fosil yakıtta ‘aşamalı azaltma’
Bildiride ayrıca Hindistan’ın dönem başkanlığı sırasında davet ettiği Afrika Birliği’nin G20’ye resmen katılması da onaylandı.
Böylece Afrika Birliği, Avrupa Birliği ile aynı statüye kavuştu.
İklim değişikliğine karşı önlemler ve yenilenebilir enerji konularında ise G20’nin fosil yakıtlardan uzaklaşma çabalarına ilişkin yeni bir vaat yer almadı.
Üye ülkeler sadece kömürün “aşamalı olarak azaltılması” taahhüdünde bulundu.
G20 ülkeleri dünyada kömürle çalışan faal termik santrallerin yüzde 93’ünü barındırıyor.
Hindistan temsilcisi Kant ise, 2030 yılına kadar yenilenebilir enerji kapasitesini üç katına çıkarma taahhüdü ve gelişmekte olan ülkelerin iklim hedeflerine ulaşabilmeleri için 5,9 milyon dolar finansmana ihtiyaç duyacaklarının belirtilmesiyle bildirgenin şimdiye kadar iklim eylemi konusunda hazırlanan “en iddialı belge” olduğunu söyledi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, G20 Liderler Zirvesi’nin dünya ekonomik çıkarlar dengesinin sağlanmasına yönelik yönergeler açısından dönüm noktası olduğunu söyledi.
Lavrov, Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de G20 Liderler Zirvesi’nin kapanışından sonra basın toplantısı düzenledi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, G20 Liderler Zirvesi’nin dünya ekonomik çıkarlar dengesinin sağlanmasına yönelik yönergeler açısından dönüm noktası olduğunu söyledi.
Zirve deklarasyonunda, Rusya’nın tutumuna uygun olarak gıda güvenliği alanında nasıl ilerleneceğine dair önemli anlaşmalar bulunduğunu belirten Lavrov, Batı’nın pozisyonunda değişiklikler yapmak zorunda kaldığını söyledi. Lavrov, “Batı, kritik altyapı, enerji ve tarımla ilgili altyapıya yönelik saldırıların ve yıkımların durdurulması çağrısını kabul etti. Doğrudan bahsedilmiyor ama herkes bunun Kuzey Akım hatlarına yönelik terör saldırıları, Tolyatti-Odessa amonyak boru hattı ve Kahovka Hidroelektrik Santrali’ne terör saldırıları ile Zaporijya Nükleer Santrali’ne sürekli insansız hava araçlarıyla saldırıları kapsadığını biliyor” ifadesini kullandı.
G20 üye ülkeleri arasında Ukrayna’da neler olup bittiğine dair doğru bir anlayış olduğunu dile getiren Lavrov, “Kiev rejimi, tek başına ülkesinin toprak bütünlüğünü yok etti ve Birleşmiş Milletler (BM) Şartı ve uluslararası hukuka tam uygun olarak halkların kendi kaderini tayin etme ilkesi yürürlüğe girdi. Bunu bir kez daha çok net ve doğru bir şekilde anlattık” diye konuştu.
“Deklerasyonun, Rusya’ya ültimatom olduğu ‘iddiaları saçma”
“G20 deklarasyonunun, Rusya’ya ültimatom olduğu” iddialarını “saçma” olarak nitelendiren Lavrov, metinde, Rusya’dan hiç bahsedilmediğini belirtti.
G20 Liderler Zirvesi’nin küresel ekonomik çıkarlar dengesinin sağlanmasına yönelik yönergeler açısından bir dönüm noktası olduğunu söyleyen Lavrov, “Deklarasyon, dünya ekonomisinde çıkarlar dengesinin sağlanması için uzun süredir verilen vaatler doğrultusunda hayata geçirilmesi gereken her şeyi hatırlatıyor. Yol kısa değil ama yine de mevcut zirve, bu tür görevlere net şekilde odaklanma açısından bir dereceye kadar dönüm noktası oldu.” dedi.
Lavrov, deklarasyonun özellikle Uluslararası Para Fonu ve Dünya Ticaret Örgütünün reform görevlerini formüle ettiğini ve Batı’nın Küresel Güney ülkelerine teknoloji transferi konusunda verdiği sözleri yerine getirmesi gerektiğini vurguladığını kaydetti.
Ermenistan’ın ABD ile ortak tatbikatı
Ermenistan’ın ABD ile gelecek hafta askeri tatbikat yapacak olmasına ilişkin değerlendirmelerde bulunan Lavrov, “Ermeni yönetiminin eylemlerinden üzüntü duyuyoruz. Elbette saldırgan bir NATO ülkesinin Güney Kafkasya’ya girmeye çalışmasını iyi bir şey olarak görmüyoruz. Bunun Ermenistan dahil hiç kimse için iyi olduğunu düşünmüyorum. Amerikalılar nerede ortaya çıkarsa çıksın, dünyanın her yerinde yüzlerce üsleri var, bu hiçbir yerde iyi bir sonuca yol açmıyor.” dedi.
