Filmmor, bir açıklama yayınlayarak kapanma kararı aldığını duyurdu. Yapılan açıklamada “10 Şubat’tan beri dayatılan söz söyleme mecburiyetini de dijital “cadı mahkemelerini” de reddediyoruz. Çünkü feminist hukuk ve kooperatif dahilinde herhangi bir gündem, itiraz, talep, mekanizma söz konusu olmaksızın sanal ortamda örgütlenen bu “kavga” bizim kavgamız değil” ifadeleri kullanıldı
Filmmor, geçtiğimiz günlerde Filmmor Kadın Filmleri Festivali’ni düzenleyen Filmmor Kadın Kooperatifi’nde 2016-2020 yılları arasında çalışmış olan on üç kadın+’ın, bir metin kaleme alarak ayrımcılık ve şiddete maruz kaldıklarını açıklamasının ardından bir metin yayınlayarak kapanma kararı aldığını duyurdu.
Filmmor’dan yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Filmmor’dan veda,
10 Şubat’tan beri dayatılan söz söyleme mecburiyetini de dijital “cadı mahkemelerini” de reddediyoruz. Çünkü feminist hukuk ve kooperatif dahilinde herhangi bir gündem, itiraz, talep, mekanizma söz konusu olmaksızın sanal ortamda örgütlenen bu “kavga” bizim kavgamız değil.
Bu nefret ikliminin parçası olmamak için Filmmor’u kapatma kararı aldık. Kooperatifin tüm mali ve idari belgelerini açık hale getireceğimiz tasfiye işlemleri ile birlikte, kişisel hak arama sürecini resmi mahkemelerde devam ettireceğiz.
19 yıl süren bu yolculuğu mümkün kılan yol arkadaşlarımıza böyle veda etmek istemezdik ama kurumlar, kişiler gelir geçer, düş sürer.
Yeter ki iyilik, sağlık, esenlik olsun.”
Ne olmuştu?
Filmmor Kadın Filmleri Festivali’ni düzenleyen Filmmor Kadın Kooperatifi’nde 2016-2020 yılları arasında çalışmış olan on üç kişi, bir metin kaleme alarak ayrımcılık ve şiddete maruz kaldıklarını açıkladı. Açıklamada “Filmmor başta olmak üzere tüm kurumları, Türkiye’deki feminist ve LGBTİ+ hareketi kişisel çıkarlar uğruna istismar etme, hem kurumsal hem kişisel kulis yoluyla zarar verme eylemlerine son vermeye davet ediyoruz” denildi.
2016-2020 yılları arasında çeşitli dönemlerde Filmmor Kadın Kooperatifi’nde çalışan ve gönüllü emek veren 13 kadın+, Filmmor’dan Ayrılan Kadın+lar adı altında bir araya gelerek, Filmmor’un koordinasyonunu yürüten Melek (Özman) Elhan, Ülkü Songül Özman ve Hülya Uğur Tanrıöver tarafından maruz bırakıldıkları süreci “Ayrımcılık” ve “İş Ortamında İhlal Edilen İnsan Hakları ve Sistematik Şiddet” başlıklı iki bölüme ayırarak kaleme aldı.
2016-2020 yılları arasında çeşitli dönemlerde Filmmor Kadın Kooperatifi’ne çalışan ya da gönüllü olarak emek veren, ayrımcılık ve şiddete maruz kalan 13 kadın+ olarak açıklamamızdır.https://t.co/bi0JRkWXXP pic.twitter.com/PHl3mCUI5S
— W Kuşağı (@wkusagi) February 10, 2021
Filmmor’dan Ayrılan Kadın+lar’ın açıklaması şöyle:
“2016-2020 yılları arasında çeşitli dönemlerde Filmmor Kadın Kooperatifi’ne çalışan ya da gönüllü olarak emek veren, ayrımcılık ve şiddete maruz kalan 13 kadın+ olarak, hem şiddet ve ayrımcılık içeren söylem ve eylemlerin devam etmesi sebebiyle hem de kurum içinde yıllardır süregelen sömürü ve şiddet örüntüsünün gelecekte yeni çalışanlar ve gönüllülere uygulanabileceği ihtimali karşısında dayanışma amacıyla bu metni kaleme alıyoruz.
2015 yılında çeşitli zamanlarda Filmmor’dan ayrıldığını belirten 14 kişinin paylaştığı metinde belirtilen durumun bir örüntü halinde günümüze kadar geldiğini gördük. Filmmor’da bulunduğumuz süreçte çoğumuz bu metinden haberdar olsak da iyileşmeye olan inancımızdan ötürü önyargılı davranmadık. Fakat yaşadığımız süreci değerlendirerek kamuoyuyla paylaşmaya karar verdik. Filmmor’un koordinasyonunu yürüten Melek (Özman) Elhan, Ülkü Songül Özman ve Hülya Uğur Tanrıöver tarafından maruz bırakıldığımız sürecin bir kısmını iki kategoriye ayırarak kamuoyu ile paylaşıyoruz:
Ayrımcılık:
Kadın düşmanlığı, transfobi, ırkçılık, yabancı karşıtlığı, İslamofobi, yaşçılık, sağlamcılık, beden ayıplama, Filmmor’un yansıttığı kimlikle tamamen çelişir biçimde, yaygın olarak uygulanmaktadır. Gündelik iş yaşamındaki diyaloglarda ve yazışmalarda, işe alım süreçlerinde, yapılan toplantılarda, atölyelerde, işlerle ilgili verilen geri bildirimlerde ayrımcılık içeren eylem, söylem ve tutumlar sıradanlaştırılarak, iş ortamında olmaması gereken bir iletişim ve ilişki biçimi ardına saklanarak sürdürülmektedir. Emek sömürüsü, feminist dayanışma adına verilmesi gereken olağan tavizler gibi dayatılıp sürdürülürken, hem Filmmor içinde hem de dışarıya karşı örgütün networkü kullanılarak kadınları itibarsızlaştırılmakta, kadın düşmanlığı, cinsiyetçilik yapılmaktadır.
İşe alınanlar tesadüfen ilk iş tecrübesi olacak olan, deneyimi başka alanlarda olan, eğitimi devam eden veya yeni mezun kişilerden seçilir. Çalışanların iş bilmedikleri, yetersiz oldukları, jenerasyonla ilgili genel sorunlar olduğu devamlı vurgulanır; bu söylemler bir otorite sağlama aracı olarak kullanılır. Buna karşın, ait oldukları jenerasyonun hakim görüşünün karşısındaki her düşünce küçümsenir, aşağılanır ve alanda otorite ya da fikrî denetim mekanizmasıymış gibi davranılır.
Filmmor, iş ilişkisi kurduğu özellikle genç yaşta, idealist ve fazlasıyla kalifiye kadınların tüm vasıflarını görmezden gelerek yalnızca dayanışma için işe alındığını belirtir. İşe aldıkları göçmen, azınlık veya şiddete maruz kaldığını bildikleri kadınların kimlikleri siyasi rant ve çevre elde etmek için sürekli kamusal olarak dillendirir, güvenliklerini tehlikeye atan ve özel hayatlarının gizliliğini ihlal eden bilgileri 3. kişilerle onayları ve haberleri olmadan paylaşır. Bu çalışanlara sık sık toplu e-maillerde ‘had bildirici’ söylemlerde bulunulur; kendileri egemen ve üstenci dilleri konusunda uyarıldığı takdirde siyasi ayrıcalıklarını sorgulamaksızın ürettikleri ‘içindeki beyaz adam’ gibi karşı söylemlerle, hem ırkçılığı uyarıda bulunana yükler hem kadın dayanışmasını bilmemeyle itham eder ve ‘T.C. mahkemelerinde hesaplaşmaya’ davet ederler.
Cinsiyetçi, etnik, ekonomik şiddet vb. yollarla şiddete uğrayan, bununla ilgili soruşturma süreci yaşamış ve/veya yaşadıklarını kamusal alanda ifşa etmiş kadınlar, işe alınmadan önce ‘Psikolojilerinin bozuk olduğunu, bu sebeple iş görmeyecek durumda oldukları’ iddia edildikten sonra işe alınır ve iş süresince sistematik bir şekilde akıl sağlıklarının yerinde olmadığı imasıyla ve hakaretlerle akıl sağlığı stigmatizasyonu yapılır.
Filmmor’da örtülü transfobik söylemlerde de bulunulur. Sadece klitorisi olanların kadın olduğunu, trans bir kadına, trans kadınların ‘biyolojik erkek’ olduğunu ima eden ‘Erkek olduğun zamanı biliyorum,’ şeklinde söylemde bulunulmuştur. Trans bir kadın yönetmenin filminin festival programından çıkarılması talep edilmiştir.
Başörtülü bir adayı pozisyon için kalifiye olmasına rağmen başörtüsü sebebiyle iş ortamına uyum sağlayamayacağını iddia ederek iş görüşmesi aşamasına dahi gelmeden elenmiştir. Sırf erkek alanları değiştirmek için kapsayıcılık ilkesine dayanarak oluşturduklarını iddia ettikleri Cendır Beşlisi’ne başörtülü bir karakter eklenmesi talebi, ‘bizi temsil etmiyor’ diyerek reddedilmiştir.
Beden ayıplama, örneğin, saç boyatan çalışanlara slut-shaming ve genel ahlakçılık yöneltmek, beden tüyleri gibi birçok konuda aşağılama ve zorbalığı iş ortamındaki gündelik ve makul şakalaşmalarmış gibi sürdürmek, Filmmor’un ayrımcılık pratiklerindendir.
İş Ortamında İhlal Edilen İnsan Hakları ve Sistematik Şiddet:
Sistematik mobbing ve gaslighting, itibarsızlaştırma, yalnızlaştırma, taciz, emek sömürüsü, çalışanlara ait en temel hakların ihlali, Filmmor’un adeta çalışma, iş yaptırma biçimi haline gelmiştir. Öyle olmadığı ve var olanların da kötü yönetilmesine rağmen kısıtlı kaynaklara sahip olunduğu bahane edilerek iş yaşamına ait en temel hak ve gereksinimler hiçe sayılmaktadır. İş tanımları, başvuran kişinin deneyimi ve çalışma alanı gözetilmeden, tamamen keyfi bir atamayla yapılmakta ve işe alınan kişi hiçbir oryantasyon sürecinden geçmeden, işleyişe dair bilgilendirilmeden ve hatta bunları ‘düzeltmesi’ gerektiği empoze edilerek çalıştırılır. Mesai gün ve saatlerinin belirli olmaması, bunlarla ilgili esnekliğin koordinasyon ekibinin takdirinde olması, çok kısa süre kalmış deadlineların sistematik geç bildirimi ve bu yüzden mobbing, gaslighting ve şiddetin iş yetiştirme kaygısı yüklenerek ve bunların arkasına gizlenerek her çalışana veya gönüllüye yansıtılması söz konusudur. Gece 11, 12, sabaha karşı saatlerde çalışanlarına mesaj ve e-mail göndermek, herhangi bir konuşma sürmüyorken ‘Uyudun mu?’, ‘Beni seviyor musun?’ gibi mesajlar göndermek, yanıt almakta ısrarcılık, buna benzer davranışlarla beraber, çalışanların özel hayatına ve çalışma biçimine dair bilgileri izinleri alınmadan üçüncü taraflarla, çeşitli irtibatlarda paylaşmak, dedikodu yapmak, iftirada bulunmak, çalışanların özel durumlarını onlara karşı kullanmak, çalışma ortamında çalışma arkadaşları veya iş yapılan kimseler ile çalışan arasında güvensizlik yaratacak şekilde çalışanın yetkinliğini ve emeğini azımsayan ve görünmez kılan söylemlerde bulunmak da Filmmor’da gerçekleşmiştir.
Yukarıdaki bilgilerin ışığında, Filmmor’daki dikey ayrımcılık ve şiddet örüntüsü barındıran iş ortamında çalıştırılan ve devamlı olarak çeşitli yollarla itibarsızlaştırılan ve hukuki destek alan kişiler olarak Filmmor’da deneyimlediğimiz süreci kamuoyu ile paylaşıyoruz. Elimizdeki tüm ispat araçları ve tanıklıklarla hukuki yollara başvurma hakkımızın saklı olduğunu belirtmek isteriz.
Bu vesileyle, Filmmor başta olmak üzere tüm kurumları, Türkiye’deki feminist ve LGBTİ+ hareketi kişisel çıkarlar uğruna istismar etme, hem kurumsal hem kişisel kulis yoluyla zarar verme eylemlerine son vermeye davet ediyoruz. Bunun yanında, Türkiye’deki kadın+ların yaşadığı cinsiyet, yönelim, etnisite, yaş, sınıf kaynaklı zorlukları sebep göstererek kişileri “dayanışma” adı altında işe aldıktan sonra aynı zorlukları araçsallaştırarak onları ayrımcılığa ve şiddete maruz bırakmaya son vermelerini; her tür sömürüye (emek sömürüsü, kimlik sömürüsü, duygusal sömürü) ve sistematik şiddete son vermelerini talep ediyoruz.
Türkiye’de giderek daraltılan sivil toplum, medya ve film alanlarında hak temelli değerlerin bilhassa finansal ve politik yollarla suistimal edilerek kişisel çıkarlara hizmet etmek uğruna kullanılmasını endişe ve öfkeyle izliyoruz. Filmmor çalışanlarının ve tüm emekçi kadın+ ve LGBTİ+ların; patronların tüm yalnızlaştırma çabalarına rağmen birbirleriyle iletişim halinde olduğunun ve dayanıştığının; kişilerin maruz bırakıldığı şiddetin hiçbir şekilde kişisel olmadığının, bunun bir örüntü ve politik mesele olduğunun kavranmasını talep ediyoruz. Feminist ve LGBTİ+ hareketi içindeki herkesi, kendi imtiyazlarını sorgulamaya, hareket içindeki ve dışındaki şiddet örüntüsüne son vermek adına yapılan ifşaları dikkate almaya davet ediyoruz. Whistleblowing (bilgi uçurma) kapsamında yaptığımız bu açıklamaların tekrar itibarsızlaştırılmamıza ve ikincil mağduriyetlere uğramamıza sebep olmaması adına, hayatta kalanın unutulma hakkını da kullanarak isimlerimizin yalnızca baş harflerini paylaşıyor, buna ayrıca saygı gösterilmesini bekliyoruz. Feminist ve LGBTİ+ hareket içindeki dikey, şiddet içeren ve hiyerarşik yapılanmaların patriyarkaya karşı olan mücadelemize ciddi hasar verdiğini düşünüyoruz ve kesişimsel, kapsayıcı feminizmin Türkiye’de birtakım ayrıcalıklı ve ayrımcı kişi ve kurumlara rağmen giderek yayılarak ve güçlenerek devam edeceğine de inancımız tam.
2016-2020 arası Filmmor’da emek verenlerden:
C.K. • E.T. • E.K. • F.O. • G.D. • İ.A. • M.K. • N.K. • Ö.K. • Ö.T. • S.H. • R.D. • V.B.”
Yapılan açıklamanın ardından açıklamada söz konusu davranışları sergileyenler arasında gösterilen Hülya Uğur Tanrıöver, ‘Suçlamalara Yanıt’ başlıklı bir metin yayınladı. Filmmor Kadın Kooperatifi’nin kuruluşundan bu yana gönüllü ve proje bazlı çalışmalarda bulunduğunu aktaran Tanrıöver, “Filmmor’da çalıştığım süre boyunca metinde isnat edilen suçların hiçbirini işlemediğini” dile getirerek, Filmmor’un çalışma alanlarında söz konusu suçların işlendiğine tanık olmadığını belirtti.
— hülya uğur tanrıöver (@hulyatanriover) February 10, 2021
Filmmor’a 2016-2020 yılları arasında emek verenlerin yaptıkları açıklamanın ardından, Filmmor’da çalıştıkları ya da festivalde görev aldıkları süre içerisinde benzer davranışlara maruz kaldıklarını sosyal medya hesaplarından açıklayanlar da oldu. Sinema sektöründe çalışan Ege Başaran, kişisel hesabından yaptığı açıklamada, 2019 yılında Filmmor’da çalıştığı iki buçuk aylık süreçte şiddete maruz kaldığını dile getirirken 2017’de Filmmor Kadın Filmleri Festivali’nin basın danışmanlığı yapan Benan Tüfekçi de metinde yazılanlar altına kendisinin de imza atttığını belirtti.
