Emek Çalışmaları Topluluğunun (ETÇ) yayımladığı 2022 işçi sınıfı eylemleri raporuna göre, 2015’ten beri, en yüksek sayıda işçi eyleminin gerçekleştiği ve iş yeri temelli eylemlere en fazla sayıda işçinin katıldığı yıl 2022 oldu.
Emek Çalışmaları Topluluğunun hazırladığı rapora göre, 1556 işçi ve kamu emekçisi eylemi tespit edildi. Bu Türkiye işçi sınıfının 2022’de her gün ortalama 4.3 eylem gerçekleştirdiği anlamına geliyor. İş yeri temelli yapılan eylemlere ise yaklaşık 155 bin kişi katıldı. 2022 yılının özellikle ilk iki ayı büyük bir fiili grev dalgasına şahitlik etti.
Eylemler daha çok iş yerlerinde yapıldı
İşçi eylemlerinde, katılımın yanı sıra, hangi sendikaların öncülük ettiğine, kadın-erkek katılımı oranına, genel eylemlerdeki işçi sayısına ve kazanımla sonuçlanıp sonuçlanmadığına da dikkat çekildi.
Raporda yer alan bilgilere göre, iş yeri temelli eylemlerin sayısı 600, işçilerin katıldığı genel eylemlerdeki sayı ise 257 olurken dayanışma eylemleri sayısı ise 18 oldu.
155 bin işçi eylemlere katıldı
2022’deki gerçekleşen eylemlere yaklaşık 155 bin işçi katıldı. Son yılların büyük fiili eylemlerinden; 2015 yılında gerçekleşen Metal Fırtına’ya katılan işçi sayısı 119 bindi. Raporda, “Bu fark, 2022 yılında yaşanan eylemliliğin büyüklüğünü ortaya koyan en net göstergedir” denildi.
Pandeminin ardından 2020 yılında eylemlerin yüzde 26’sında hak geliştirme niteliği tespit ettiklerini hatırlatan EÇT, 2021’de bu oranın yüzde 65’e çıktığını, 2022’de bu oranın daha da yükselerek yüzde 72’ye çıktığını vurguladı.
Eylemlerin nedeni düşük ücret
2022’de eylemlere enflasyon sebebiyle düşen ücretlerin yükseltilmesi talebinin damga vurduğu belirtilen raporda, “İş yeri temelli eylem vakaları için düşük ücret nedenli eylemlerin oranı 2015-21 yılları arasında ortalama yüzde 14 iken, 2022’de bu oran yüzde 36 gibi çok yüksek bir orana çıkmıştır” denildi.
2021’de fiili grev yapılan iş yeri oranının yüzde 18 olduğu belirtilen çalışmada bu oranın 2022’de yüzde 30’a çıktığı vurgulandı. Eylemlerin yüzde 52’si özel sektörde kadrolu/düzenli çalışanlar (taşeron ya da düzensiz işçi olmayan özel sektör çalışanları) tarafından gerçekleştirilirken, yüzde 19’u memurlar, yüzde 9’u ise özel sektör taşeronu şirketlerin çalışanları tarafından gerçekleştirildi.
Yüzde 30’u fiili grev
2022’deki eylemlerin çoğunluğu basın açıklaması şeklinde gerçekleşmiş. Rapora göre, yüzde 44’ünde basın açıklaması, yüzde 30’unda fiili grev, yüzde 10’unda ise kalıcı direniş gerçekleştirildi. Eylemlerin yüzde 36’sı düşük bulunan ücretleri arttırma hedefiyle yapıldı. Yüzde 19’unda işten atma, yüzde 16’sında ise sendikalaşma nedenleri rol oynadı. Toplu iş sözleşmesi bağlamında yapılan eylemler ise tüm işçi eylemlerinin yüzde 11’ini oluşturdu. 600 iş yeri temelli eylemlerin süresi ise 13 gün oldu. Öte yandan eylemlerin 386’sı bir gün içerisinde gerçekleşip sonlandı. Yüzde 35’inde üretim aksadı.
İşten atmalar arttı
Eylemlerin yüzde 72’si hak geliştirme niteliğine sahipken, kalanı ise savunma niteliği taşıdı. Raporda derlenen verilere göre protesto eylemi gerçekleştirilen iş yeri mücadelelerinde, hakkını aradığı için en az 2 bin 699 işçinin işten atıldığı tespit edildi. Bu sayı 2017’den beri kaydedilen en yüksek sayı oldu. Bunlardan 1533’ü iş yerinde sendikalaşmaya çalışırken işten atıldı.
Eylemlerin yüzde 14’ü tekstilde, yüzde 13’ü metal iş kolunda, yüzde 9’u da sağlık ve sosyal hizmet iş kolunda gerçekleşti. İş yeri temelli eylemlerin yüzde 48’i bir işçi sendikası, yüzde 16’sı bir memur sendikası tarafından yapılırken, eylemlerin yüzde 28’i sendikasız işçiler tarafından gerçekleşti.
İşçilere genel çağrı yapılan eylemlere katılan işçi sayısı 53 bin oldu. Genel eylemlerde birinci sırada katılım 1 Mayıs’ta yüzde 43 oranında gerçekleşti. Bunun ardından yüzde 18 ile zamlar/enflasyon, yüzde 13 ile işçi sağlığı ve iş güvenliği geldi.
İş yeri temelli eylemlerde kadınların sayısının erkeklere eşit ya da erkeklerden fazla olduğu oran 2017-19 arasında yüzde 26 ile 29 arasında seyrederken 2020’de hafif bir yükseliş ile yüzde 33’e çıkmış, 2021’de ise yüzde 28 bandına geri dönmüştü. 2022’de ise bu oran daha da azalarak yüzde 21’e indi. EÇT, “Eylemlerdeki erkek ağırlığı, öncelikle istihdamda erkek oranının kadın oranından çok fazla olmasıyla alakalıdır. Bunun yanında eylem sayısının özellikle yüksek olduğu metal, genel işler ve inşaat iş kolları erkek yoğunluklu iş kollarıdır” dedi.
Raporun tamamı için tıklayınız.
