DİSK-AR, ‘İşsizlik sigortası fonu salgında da işverenlere çalıştı’ başlıklı bir rapor yayımladı
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), Coronavirus salgınında İşsizlik Sigorta Fonu’nun kullanımına ilişkin hazırladığı raporu kamuoyuna sundu. İşverenlerin sık sık kendileri için kullanılmasını istediği fonun salgında da çalışarak fonu güçlendirenlerin değil sermayenin ihtiyaçları için kullanıldığı ortaya çıktı.
İŞKUR’un Aralık 2020 verilerinden yararlanan DİSK-AR, salgında yürürlüğe giren işten çıkarma yasağı nedeniyle ücretsiz izne çıkarma yönteminden kaynaklı İşsizlik Fonu’ndan yapılan işsizlik ödeneği uygulamasının sınırlı düzeyde kaldığını fakat fondan kısa çalışma ödeneği ve nakdi ücret desteği yapıldığını söyledi.
DİSK-AR ücretsiz izne çıkarılan 2,3 milyon işçite 6,5 milyar TL ödeme yapılırken, sermayeye 18 milyar TL tutarında destek ve teşvik yapıldığını hatırlattı.
İşsizlik Fonu’nun, ‘işveren destek fonu’na dönüştüğünü belirten DİSK-AR yıllar içerisinde işsizlere ödenen payın azaldığını ve salgın döneminde işverenlerin kullanımına daha fazla sunulduğunu vurguladı.
DİSK-AR, İşsizlik Fonu’na ilişkin, “2020 yılında Fon’un toplam gelirleri bir önceki yıla göre 2,1 milyar TL azalarak 40,4 milyar TL’den 38,3 milyar TL’ye geriledi. İşsizlik sigortası fonuna işçilerden yüzde 1 ve işverenlerden işçiler adına yüzde 2 prim kesintisi yapılmaktadır. 2019 yılında işveren primlerinin toplamı 11 milyar TL’nin üzerinde iken 2020 yılında işveren primleri miktarı 10,8 milyar TL’ye geriledi” bilgisini paylaştı.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlananların sayısının arttığını ve nakdi derstek sağlananların da fondan yararlandığı için gözle görülür bir artış olduğunu kaydeden DİSK-AR; “2020 yılında İşsizlik Sigortası Fonu’ndan işçilere 27,4 milyar TL kısa çalışma ödeneği ve 6,5 milyar TL ise nakdi ücret desteği sağlandı” dedi ve bu ödemelerden 5 milyon 799 bin 77 işçinin yararlandığını söyledi.
İşverenlere nakldi ücret desteğinin 3 katı ödeme yapıldı
Öte yandan işverenlerin fona yaptığı ödemelerin işverenlere teşvik olarak geri döndüğünü kaydeden DİSK-AR, “İşsizlik Sigortası Fonu’ndan salgın döneminde de işverenlere büyük destek sağlanmaya devam etti. Oysa İSF’nin işverenlere destek sağlamak gibi bir işlevi yoktur. İşverenlerin İSF’ye ödedikleri primlerin onlara teşvik ödenmesi işsizlik sigortasının temel felsefesine aykırıdır. Çünkü İSF bir işveren destek fonu değildir, işçiye ait bir fondur.
Buna rağmen 2020 yılında işverenlerce İSF’ye yapılan işveren prim ödemeleri 11 milyar TL civarında iken işverenlere yapılan teşvik ve destek ödemeleri 18 milyar TL’yi aşmıştır. İşveren teşviklerinin işveren prim ödemelerine oranı 2019 yılında yüzde 145,6 iken 2020 yılında bu oran yüzde 167,2’ye yükseldi Böylece pandemi döneminde de işverenlere İSF’den devasa bir destek sağlanmış oldu” ifadelerini kullandı.
İşverenlere verilmeseydi nakdi ücret 3 katı olacaktı
Rapora göre salgın döneminde işsizlik sigortası fonu işveren teşvik ve desteklerine daha çok kullanıldı. 2020’de işveren teşvik ve destek ödemelerine İSF’den ayrılan kaynak 18 milyar TL iken nakdi ücret desteğine ayrılan miktar 6 milyar TL.
DİSK-AR, “Fonun işçi lehine kullanılması durumunda salgın boyunca işçilere yapılan toplam nakdi ücret desteğinin miktarı işçi başına 2.852 TL değil; 5.041 TL daha fazla, 7.893 TL olacaktı. Böylece işçilere ayda1.168 TL değil bunun iki veya üç katı nakdi ücret desteği yapılabilecekti” şeklinde hesaplama yaptı.
İşçilerin yüzde 94’ü fondan yararlanamıyor
İşçilerin ezici çoğunluğu bir bölümü fondan yararlanamadığını belirten DİS-AR. “Fon salgın döneminde işsizlerin derdine derman olmadı, giderek daha az oranda işçi işsizlik ödeneği almaya başladı. Salgın öncesinde Şubat 2020’de 4 milyon 228 bin işsizin 592 bini (yüzde 14) işsizlik ödeneği alırken, salgın dönemini kapsayan Ekim 2020’de 4 milyon 5 bin işsizin 255 bini (yüzde 6’sı) işsizlik ödeneği almıştır.
Ekim 2020 itibarıyla işsizlik sigortasından yararlanan işsizlerin sayısı yalnızca 255 bin 424 kişidir. Aynı dönemde TÜİK’in açıkladığı dar tanımlı (resmi) işsiz sayısı ise 4 milyon 5 bindir (Grafik 3). İşsizlerin yalnızca yüzde 6’sı İSF’den yararlanabilir iken yüzde 94’ü yararlanamıyor” dedi.
