Danıştay 10 Ekim Katliamı’nda devlette kusur bulmadı

IŞİD’in 10 Ekim 2015 tarihinde Ankara Garı’nda gerçekleştirdiği katliamda hayatını kaybeden 104 kişi arasında bulunan İsmail Kızılçay için tazminat ödenmesine ilişkin mahkeme kararı, Danıştay’dan döndü.

Katliamda yaşamını yitiren İsmail Kızılçay’ın yakınları “hizmet kusuru” bulunduğu iddiasıyla Avukat Kazım Bayraktar aracılığıyla İçişleri Bakanlığı ve Ankara Valiliği aleyhine 1 milyon 325 bin TL’lik tazminat talebiyle Ankara 5’inci İdare Mahkemesi’ne dava açtı. İdare mahkemesi, “Davalı idare tarafından olayın bir terör saldırısı olduğunun belirtildiği, canlı bomba ile gerçekleştirilen patlama olaylarının çok sayıda vatandaşın ölümüne ve yaralanmasına sebep olduğu göz önüne alındığında, olay nedeniyle yakınlarını kaybeden davacıların maddi ve manevi zararlarının sosyal risk ilkesi uyarınca davalı idarece tazmin edilmesi gerektiği” tespitini yaparak, aileye toplamda 218 bin 935 TL maddi, 300 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verdi.

Temyiz incelemesini yapan Danıştay 10. Dairesi ise verdiği kararda, “idarenin hizmet kusurundan söz edilmeyeceğini” ileri sürerek tazminatın da sosyal risk ilkesinin kanunlaşmış hali olan 5233 sayılı “Terör Ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun” kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine hükmetti. Danıştay, idarenin hizmet kusurundan söz edilmeyeceğine yönelik kararı kesin olduğunu belirtirken, tazminatın yeniden belirlenmesi için idare mahkemesinin kararını bozdu.

Danıştay kararında, tetkik hakimin değerlendirmesine de yer verildi. Hakim kararında, canlı bomba eyleminin, aynı olaya ilişkin dosyaların, Müfettiş Raporlarının ve Emniyet’in ilgili birimlerince dosyalara sunulan ara karar cevaplarının birlikte değerlendirildiğini belirterek, katliamda istihbari bilgi, belge veya ihbarın bulunmadığını savundu. Yaşanan katliamı “terör olayı” olarak değerlendiren hakim, idarenin hizmet kusuru ve kusursuz sorumluluk halinin bulunmadığını ileri sürdü. Hakim, saydığı gerekçeler üzerinden davanın sosyal riskten incelenmesinin hukuka uygun olduğunu belirtti.

Danıştay kararının hukuki değerlendirme kısmında da katliama dair bir ihbarın bulunmadığı savunuldu. Ankara 12’inci İdare Mahkemesi’nin bir kısım kararlarında; TEM Daire Başkanlığı’nın 14 Eylül 2015 tarihli Ankara ve 47 İl Emniyet Müdürlüğü TEM Şube Müdürlüklerine gönderildikleri anlaşılan IŞİD’in Türkiye’ye yönelik uluslararası ses getirecek çapta büyük bir eylem yapma kararı aldığı, bu eylemle ilgili olarak seçtiği grubu Suriye Dera Zor’da bulunan bir kampta özel eğitime tabi tutmaya başladığı, planlanan eylemin uçak/gemi kaçırma ya da miting/kalabalık yerde aynı anda çok sayıda canlı bomba patlatma şeklinde kompleks bir eylem olabileceği içerikli yazı ve İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişliği tarafından hazırlanan 25 Şubat 2016 tarihli Ön İnceleme Raporunda toplantı ve gösteri yürüyüşlerine ilişkin emniyet tedbirlerinin planlamasını yürüten Güvenlik Şube Müdürlüğü ile paylaşıldığına dair bir belge bulunmadığını ileri sürüldü.

Katliamda elde edilen istihbari bilginin somut, açık bir bilgi içermediği, zaman ve kişi yönünden de bilgi bulunmadığı, bu nedenle belgeyi olaya ilişkin bir istihbarat olarak kabul etmenin mümkün olmadığını kaydedilen Danıştay kararında, “Emniyet birimlerinin olay öncesinde olaya ilişkin herhangi bir ihbarın bulunmadığına ilişkin yazıları da göz önünde tutularak olay öncesine ilişkin idarenin hizmet kusurundan söz edilemeyeceği sonucuna varılmıştır” denildi.

Miting esnasında esnasında güvenlik tedbirleri yönünden idarenin diğer mitinglerde yapmış oldukları rutin uygulamaları yapmadıkları, olay yerinde yeterli personel bulunmadığı, toplanma alanı olan Gar önüne girişte üst aramalarının yapılmadığı, şehre girişte araçların aranmadığı, kontrol edilmediğine ilişkin iddialara dair de karar veren Danıştay, personel sayısının yeterli olduğunu, gerekli emniyet tedbirlerinin alındığını savunarak hizmet kusurunun bulunmadığına hükmetti. Katliam sonrası sağlık hizmetlerinin alana geç ulaştığı, polisin gaz ve diğer şekillerde müdahalelerine ilişkin ise Danıştay, “İlk 6 dakika içinde 12 ambulansın olay yerine ulaştığı, olay yerinin hastanelere yakın olması nedeniyle birçok defa olay yerinden hastanelere yaralı sevk edildiği, 65 dakika içinde olay yerinde hiç yaralının kalmadığının belirtildiği, olay sonrasında emniyet mensuplarınca biber gazı kullanıldığı iddiaları hakkında ise gaz kullanımının bu konuda sertifikalı güvenlik görevlileri tarafından gerekli görüldüğü için yapıldığı, tüm bu hususların birlikte değerlendirilmesi neticesinde idarenin olay sonrasında emniyet tedbirleri ve sağlık hizmetleri yönünden hizmet kusurunun bulunmadığı sonucuna varılmıştır” dedi.

Danıştay kararında bir üye de karşı oy kullandı. Karşı oy kullanan üye şunları belirtti: “Dosyanın incelenmesinden; olayın davalı idarelerden yasal izin alınarak organize edilen, davalı idarelerin önceden bilgisinin olduğu ve toplantının gerçekleşmesi aşamalarında bizzat yer aldığı, tarihi ve saati belirli bir miting öncesi meydana geldiği anlaşıldığından, olayda davalı idarelerin hizmet kusuru kriterlerinin Danıştay içtihatlarında öngörülemeyen terör olaylarında belirlenen olay öncesi istihbari bilgi, belge olup olmadığı incelemesi dışında olaya özgü yapılması gerektiği, hizmet kusuru tespit edilemezse dahi olayın idarenin gözetiminde yasal bir miting öncesi meydana geldiği dikkate alınarak kusursuz sorumluluk hali içinde değerlendirilmesi gerektiği oyuyla Daire çoğunluk kararına katılmıyorum.”

Danıştay kararını Mezopotamya Ajansı’na (MA) değerlendiren Avukat Kazım Bayraktar, Anayasa Mahkemesi’ni (AYM) 2 ayrı başvuruda devletin sorumluluğunun araştırılmasını istediğini hatırlatarak, Danıştay’ın AYM’nin vermiş olduğu kararı çiğnediğini ifade etti. Bayraktar, “Açıktan bir reddetme anlamına gelmiyor, usulü de alt üst edip yerel mahkemenin yerine geçerek bu katliamda idarenin kusurunun olmadığına karar verdi” ifadelerini kullandı.

AYM’nin söz konusu kararını, Danıştay ve İdare Mahkemesi süreçlerinde dava dosyalarına ibraz ettiklerini belirten Bayraktar, “Dosyaların ilk derece mahkemelerine geri gönderilmesini ve yeniden hizmet kusuru üzerinden yargılama yapılmasını talep ettik. Ancak Danıştay çok kötü bir karar verdi. ‘Hizmet kusurunu araştırdım’ dedi, bizim iddialarımızdan birkaç tanesine yüzeysel çarpıtarak kararına yazıp ‘burada bir hizmet kusur yoktur’ diyerek, bu yönde temyiz itirazlarımızı reddetti. Ancak 5233 sayılı terör mağdurlarına devlet tarafından ödenen tazminat yasasına dayanarak maddi ve manevi tazminatların ödenmesine karar verdi. Manevi tazminatı da ‘biraz yükseltin’ anlamında karar verilmesi yönünden karar verdi” diye belirtti.

Danıştay’ın temyiz itirazlarını reddederek yerel yargılamanın yetkisini gasp ettiğine işaret eden Bayraktar, “Danıştay ve Yargıtay gibi üst mahkemeler sadece kararın gerekçesi açısından hukuki denetim yapar. Olayları yargılamaz. Ama Danıştay hizmet kusurunu da yargılamadı ve incelemedi. Bizim birçok iddiamız ve delil var. Bunlardan sadece 2-3 tanesini seçip ‘hizmet kusuru yok’ dedi. Hem yerel mahkemenin yetkisini gasp etti hem de AYM’nin bu kararına karşı ‘hukuka karşı hile’ dediğimiz bir yola başvurdu” şeklinde konuştu.

Danıştay’ın kararında idarenin iddialarına karşı cevaplarını delil gibi gösterdiğini dile getiren Bayraktar, “Ama birçok kusuru görmedi. Danıştay hizmet kusuruna dair iddiaları kesin olarak karara bağladı. İstinaf bu saatten sonra tazminatlara bakıp 5233’e göre yeniden rakam belirleyecek. Bu durumda Danıştay kararı gereğince artık yerel mahkemelerin hiçbiri idarenin kusurunu yargılama yönüne gitmeyecek” diye belirtti.

Danıştay kararına karşı AYM’ye başvuracaklarını ifade eden Bayraktar, “AYM kararı açıktan çiğnenmiş oldu. Bu durumda AYM daha önce verdiği kararı bu sefer Danıştay’a karşı verecek. ‘Bu yargılamayı sen değil yerel mahkeme yapacak’ diyecek” diye aktardı. Bayraktar başvuru metninde, “İdarenin bu katliamdaki hizmet ihmal ve suiistimalini gösteren olayları ve kanıtları özetleyerek, bu yargılamanın yerel mahkeme tarafından yapılması gerektiğini, Danıştay’ın temyiz yetkisini aşarak yerel mahkemelerinin yargılama yetkisini gasp ettiğini, AYM kararını çiğnediğini belirteceğiz” ifadelerini kullandı.