Evlerini ve bağlarını yangında kaybeden köylülere TOKİ aracılığı ile ‘Afet Borçlandırma Senedi’ imzalatılmaya çalışıldığını belirten ÇHD, devletin yapacağı yeni evler ile, kredilendirme yoluyla yangınzedeleri bir de borçlu duruma sokmanın peşinde olduğunu söyledi.
Manavgat, Gündoğmuş ve Alanya’da meydana gelen yangınlarda hasar gören binalara ilişkin hasar tespitleri yapılarak ve binaların hasar durumları 7269 Sayılı Umumi Hasara Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlere Dair Kanun gereğince acil yıkılacak ağır hasarlı, orta hasarlı, az hasarlı şeklinde belirlenmiş ve köylerde ilan edilmişti. İlan tutanağında borçlanma senetlerinin kendilerine iletileceği, imzalanmaması durumunda yangın mağdurlarının hak sahibi olamayacakları, yardımdan yararlanamayacakları belirtilmektedir.
AFAD yetkililerinin, Gündoğmuş bölgesinde hasar gören binalar için ilerleyen günlerde Gündoğmuş Kaymakamlığına “Afet Borçlandırma Senedi”nin imzalanmasını isteyeceklerini bildirdiği biliniyor. AFAD tarafından hazırlanan ve imzalanması istenen borçlandırma senetleri Ziraat Bankası alacaklı olduğu bir kredi sözleşmesi şeklinde düzenlendi. Bu senetlerde borç miktarı belli olmadığı gibi, senedin açık borçlandırma olduğu ifade edildi. Faiz alınacağı belirtilmesine rağmen faiz miktarı ise belirtilmemiştir. (7269 sayılı yasaya göre bu tür kredilerde yasa gereği faiz istenemez.) Senet, ilk 2 yılı ödemesiz 15 yıl ödemeli bir borçlandırma senedidir.
Yangın mağduru köylüler; yangın nedeniyle, evlerini, ahırlarını, hayvanlarının, meyve bahçelerinin hasar gördüğünü, gelirlerinin çok düşük olduğunu, verilecek krediyi ödemelerinin çok zor ve sınırlı olduğunu söylüyor. Köylüler yardımlardan yararlanmak için boş senet imzalamak istemiyor ve borçlandırma senetlerine imza atmadan önce miktar yazılmasını ve bu miktarın ödeyebilecekleri miktarda olmasını ve faiz alınmamasını istiyor. Üstelik köylerin yaşayanların çoğu, orta yaş ve üzeri nüfustan oluşuyor. Köylüler “ben 17 yıl yaşamam ki 17 yıllık borçlanayım, çoluğa çocuğa birde borç mu bırakalım” şeklinde sitem ediyor.
Ayrıca yangın mağduru köylülere tarımsal zararlarda, bir yıllık kaybının ödeneceği belirtilmiş. Köylüler meyve bahçesinin 1 yılda yetişmeyeceğini, 10 yıllık 15 yıllık meyve bahçelerinin yandığını bütün tarımsal zararlarının, yetişmiş ağaç bedellerinin ödenmesini talep etmektedir.
Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Türkiye’de orman yangınlarından etkilenen ve evlerini, bağını ve hayvanlarını kaybeden köylülere TOKİ aracılığı ile “Afet Borçlandırma Senedi” imzalatılmak istenmesine ilişkin bir açıklama yaptı.
📌 Yangın bölgesinde zarar gören köylülere TOKİ aracılığı ile “Afet Borçlandırma Senedi” imzalatılmak isteniyor.
Hatırlatıyoruz; devletin yangına maruz kalan insanlara karşılıksız yardımda bulunması anayasal yükümlülüktür! https://t.co/HykdJ1uU5d— Çağdaş Hukukçular Derneği (@chdgenelmerkez) August 25, 2021
Devletin yangına maruz kalan insanlara yardım etmesinin hem vicdani bir görev hem de Anayasal yükümlülük olduğu belirtilen açıklamada “Devlet, yangından zarar gören insanlara yapacağı yeni evler için, kredilendirme yoluyla yangınzedeleri bir de borçlu duruma sokmanın peşindedir” ifadeleri kıllanıldı.
Açıklamada bu borçlandırma senetlerinde borç miktarının ve ne kadar faiz ödeneceğinin belirtilmediği ve yangınzedelere boş olarak imzalatılmak istendiği iddia edildi.
‘Borçlandırma yoluyla ve TOKİ aracılığı ile ev yapmek, devletin temel sorumluk alanlarından çekilmesi anlamını taşıyor’
Bu tavrın Anayasa’da geçen sosyal devlet ilkesine aykırı olduğu belirtilen açıklamada “Her ne kadar yanan bölge ‘afet bölgesi’ ilan edilmişse de 1959 yılında çıkarılan 7269 sayılı “Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun” günümüz şartlarına uygun değildir” denildi.
Açıklamada “Genel afetle baş başa kalmış afetzedelere kredilendirme (yani borçlandırma) yoluyla ve TOKİ aracılığı ile ev yapmak, devletin temel sorumluluk alanlarından çekilmesi anlamını taşımaktadır” eleştirisi yöneltildi.
‘Üstelik borç miktarı ve faizi de belli değil’
Tüm malını mülkünü kaybetmiş afetzedelere, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yangın söndürmede kusuru açıkken, bankalara borçlandırma yöntemiyle konut yapmanın gerçek bir yardım olmadığını belirten ÇHD şunları söyledi:
“Üstelik imzalatılmak istenen borç senetlerinde borç miktarı ve faizi de belli değildir. Bu sosyal hukuk devleti ilkeleriyle bağdaşan bir durum değildir. Zaten 7269 sayılı Yasanın 40. maddesinde bu kredilere faiz işletilmeyeceği de hüküm altına alınmıştır.”
‘Zarar, afet fonlarından karşılanmalı’
Yangınzedelerin tarım alanlarını, meyve bahçelerini ve bunlardan elde edecekleri ürünlerini de kaybettiği hatırlatılan açıklamada “Tarım ve Orman Bakanlığı ise sadece köylülere bir yıllık ürün desteği vereceğini ilan etmiştir. Oysa ileriye dönük tazminat bedeli olarak en az 10 yıllık ürün bedeli Bakanlık tarafından tazmin edilmelidir” denildi.
Açıklamada son olarak “Yapılması gereken afetzedelere bir an önce, yörenin sosyal dokusuna uygun evleri ve kaybetmiş olduğu tarımsal üretim araçlarını nakdi ve ayni olarak Afet Fonlarından karşılanması sağlanmalıdır” ifadeleri kullanıldı.
