Ankara’nın Nallıhan ilçesinde bulunan Çayırhan Termik Santrali maden sahalarının özelleştirme kararına karşı yaklaşık 500 maden işçisi dün sabah 08.00’de kendilerini yer altına indikleri madene kapatarak eylem başlattı. 300 metre derinlikten özelleştirmeye karşı sürdürdükleri eyleme dair taleplerini aktaran maden işçileri, “Devlet bünyesinde çalışmak istiyoruz. Varlık satışına karşıyız. Aşağıda biz, yukarıda ailelerimiz gerekirse açlık grevine başlayacağız. Zonguldak, Ereğli, Sinop, Samsun illerinden gelen gurbetçi işçileriz, varlık satışına hayır diyoruz” ifadeleriyle seslendi. İşçiler madenin içinden “Direne direne kazanacağız” sloganlarıyla özelleştirmeye tepki gösterdi.
Ankara’nın Nallıhan ilçesindeki Çayırhan Termik Santrali maden sahalarının özelleştirilmesine karşı çıkan yaklaşık 500 maden işçisi, bu sabah 08.00 vardiyasında kendilerini yer altına kapatarak eylem başlattı. Türkiye Maden İşçileri Sendikası, eylemin devam edeceğini ve işçilerin… pic.twitter.com/kn6IomRqTD
— İnşaat-İş Sendikası (@insaatsendika) November 20, 2024
Sözleşmeye göre termik santrali, “varlık satışı” yöntemiyle , linyit madenleri ise “İşletme hakkının verilmesi” yöntemiyle satılıyor. İhaleyi alacak şirket, linyit madenlerinin de 2059 yılına kadar işletme hakkını sahip olacak , Çayırhan’ın üçte ikisini kapsayan arsa ve arazileri, 800’e yakın lojmanı satın almış olacak. Lojmanların ihalenin sonuçlanmasından sonra 4 ay içinde boşaltılması sözleşmede yer alırken 4 Aralık’ta başlayacak ihalenin 31 Aralık’ta sonlanması hedefleniyor.
“Bu karar geri çekilmeli”
Konuyu yakından takip ettiklerini belirten Türkiye Maden İşçileri Sendikası Genel Başkanı Nurettin Akçul, “Özelleştirme İdaresinin işgüzarlığı, emekçi kardeşlerimizi belirsizliğe terk etmekte, haklarımızı ve geleceğimizi hiçe saymaktadır. Özelleştirme kararları kamu yararını gözetmeden alınamaz. Bizleri ve kamu yararını yok sayarak alınan bu karar, çok geç olmadan geri çekilmelidir. Maden işçilerini işsiz, evsiz, aşsız bırakacak Çayırhan özelleştirmesi durduruluncaya kadar mücadelemiz devam edecek. İşçinin ekmeğini, emeğini ve alın terini kimseye teslim etmeyeceğiz” dedi.
Özelleştirme kararının gündeme geldiğinden bu yana ilgililerle görüştüklerini, seslerini duyurmaya çalıştıklarını dile getiren Akçul, “Geçtiğimiz haftalarda Teş-İş ile birlikte Çayırhan’da miting düzenledik. Ancak maalesef bugüne kadar olumlu bir geri dönüş alamadık. Bu nedenle de maden işçileri arkadaşlarımız sabah vardiyasında yer altına inerek kendilerini madene kapattılar” şeklinde konuştu.
İşçi hakları tehlikede
“Özelleştirmenin hem madencinin hem de bölge halkının çıkarlarına zarar vereceği aşikardır. Yarın bu satış sonrası; maliyetleri düşürmek için işçi haklarını göz ardı edebilirler. İşçileri işten çıkarabilirler, mevcut işçi sayısını azaltabilirler, yani emekçinin emeğini yok sayabilirler” diyen Akçul, maden ve santralin kamu kaynaklarıyla Türkiye’deki en modern ve verimli tesislerden biri haline getirildiğini, özelleştirme ihalesiyle ile birlikteyse burada oluşan kaynak ve değerin sermayeye sunulduğunu ifade etti.
İlahe şartlarında madende çalışan sendikalı işçilerin haklarının korunmasına dair herhangi bir ibare bulunmazken madencilerin kaldığı lojmanların boşaltılması gibi maddelerin ve tesisin devredileceği sermayeye adrese teslim bir nitelik taşıdığını belirten Akçul, “Açılan ihaledeki maddeler, burayı kim devralacaksa dışarıdan işçi getireceğini çağrıştırıyor. Burada çalışan işçi arkadaşlarımızı işten çıkarılmayla evsiz kalma tehlikesiyle karşı karşıya bırakılıyor. Kamuya ait madenlerin özelleştirilmesi enerjide ucuzluk yaratmadı. Bu kaynak aktarımında kamunun da çıkarı gözetilmiyor burada çalışan arkadaşlarımızın da çıkarları gözetilmiyor” dedi.
Maden-İş ve Tes-İş 31 Ekim’de Çayırhan Termik Santrali’nin özelleştirilmesine karşı miting düzenledi. Mitinge katılan işçiler santralin özelleştirilmemesi için gerekirse Ankara’ya yürüyeceklerini ve madene kapanarak eyleme geçeceklerini belirtmişti. Akçul şu an madende devam eden eylemle birlikte özelleştirmeye karşı taleplerinin duyulması için Ankara’ya yürüyüş planlandığını belirtti.
Senede 100 milyon dolarlık üretim yapıyor
Maden Mühendisleri Odası Genel Başkanı Ayhan Yüksel, “Burası 1985 yılında kamu kaynaklarıyla kurulmuş bir kömür madeni ve termik santral. 2000 yılında Ciner gruba 20 yıllığına devredilmiş ve 2020’de tekrar kamuya dönmüş durumda. 2020’den sonra maden ve termik santral kullanım ömürleri ekseninde modernize edilmiş ve kapasite arttırımı için hazır durumda. Ciner Grubundayken senelik 100 milyon dolarlık kömür ve elektrik üreten bu tesis işletmeye uygun durumdayken özele ihale edilmesi ne kamunun ne burada çalışan işçilerin yararını gözetiyor. İhale bedelinin ne olduğunu ise öğrenemiyoruz. Ne kadar ve nasıl ödeme yapılacağı da bilinmezken bu sermayeye kamu aktarımıdır” ifadelerini kullandı.
Yüksel maden ve santral özelleştirmelerinin işsizliğe, santral çevresi yan faaliyetlerin azalmasıyla göçe, çevre kirliliğine ve iş kazalarına yol açtığını ifade etti.
Özelleştirmelerden sonra toplu işçi katliamı
Kamuya ait madenler özelleştirildikten sonra toplu işçi katliamları ve hak gasplarıyla gündeme geldi.
13 Mayıs 2014’te 301 madencinin yaşamını yitirdiği Soma’daki maden işletmesi, 2006 yılında ilk defa özelleştirildiğinde Park Teknik’e verildi. Park Teknik, “İleride telafisi mümkün olmayan olayların çıkma ve yangın ihtimaline karşı” ihaleyi geri verdi. 2009’da Soma AŞ’ye üretilen kömürün tamamının alınması (rödovans sistemi) garantisiyle devredilmişti.
22 Kasım 2013’te 18 işçinin yaşamını yitirdiği Ermenek’teki maden ocağı da katliamdan 1.5 yıl önce rödovans sistemi ile Has Şekerler Madencilik Şirketine devredilmişti.
Özelleştirme, güvencesizlik demek
2014 yılında özelleştirilerek Aydem Grup bünyesine geçen Muğla Yatağan Termik Santrali ve kömür madeninde 6 Eylül’de 187 Tes-İş ve T. Maden-İş üyesi işçiler işten çıkarıldı. Şirket zarar ettiği iddiasıyla işçi çıkardığını öne sürerken, 2024’ün ilk 6 ayında 1.6 milyar TL’lik elektrik satışı gerçekleştirdi.
Kamu işletmelerinde yeni özelleştirme dalgası
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bütçe görüşmelerinde komisyonda sunum yapan Bakan Alparslan Bayraktar, “enerjide reform lazım” ifadeleriyle EUAŞ, BOTAŞ, TPAO, TEİAŞ ve ETİ MADEN işletmelerinin yanı sıra; Kapulukaya, Kesikköprü, Yüreğir, Seyhan 2, Koyulhisar, Çamlıgöze ve Gaziler gibi 7 hidroelektrik santralinin(HES) özelleştirileceğini duyurdu. Emek Partisi İstanbul Milletvekili İskender Bayhan, “ Ancak, özelleştirme demek; daha fazla ucuz emek sömürüsü, örgütsüzlük, sendikasızlaşma ve iş cinayetleri demek” diyerek tepki gösterdi.
Partilerden direnişteki madencilere ziyaret
Direnişteki madencileri ESP, DEM Parti, TKP ve SOL Parti’den heyetler dayanışma ziyaretinde bulundu.
Çayırhan Termik Santralinde direnişte olan madencileri ziyaret eden ESP Eş Genel Başkanı Çepni, “Bu arazi bir bütün olarak özelleştirilecek, Somalaştırılacak. Somalaştırılması demek güvencesiz çalışmak demek, Somalaştırılması demek iş cinayetleri demek” dedi. Madencilerin buna karşı direndiklerini ve ESP olarak madencilerin yanında olduklarını söyleyen Çepni, kamuoyuna da direnişe destek verme çağrısı yaptı.
DEM Parti eylemdeki maden işçilerini ziyaret etti
DEM Parti Ekoloji Eş Sözcüsü ve İzmir Milletvekili Akın’ın da yer aldığı heyet, Çayırhan Termik Santrali maden sahasında eylemde olan işçileri ziyaret etti. İşçilerin özelleştirmeye karşı mücadele ettiği belirten Akın, “Buradan bütün Türkiye halklarına sesleniyoruz: Burada yaşanan dram, buradaki yaşanan katliam ve satış aynı zamanda Türkiye’nin geleceği içindir. Bu özelleştirme doğal gaz ve elektrik faturaların daha da artması demektir. Artık sermayeye peşkeş çekilen enerji politikalarından vazgeçin” dedi.
Çayırhan Termik Santrali’nin özelleştirilmesine karşı direnen madencilerle birlikteyiz.
⭐Kaynaklarımızın talanına karşı #omuzomuza pic.twitter.com/7tpJHBitjq
— SOL Parti (@solpartibilgi) November 20, 2024
Sol Parti Çayırhan Termik Santrali’nin özelleştirilmesine karşı direnen madencilerle birlikte olduklarını söyledi.
🔴TKP heyeti Çayırhan Termik Santrali’nde
TKP MK üyesi ve Ankara İl Başkanı Ali Ufuk Arikan: İşçiler özelleştirmeye karşı mücadelelerinde kararlılar, madenciler nöbet değiştirdi. Direnişlerinin yanındayız, işçilerle birlikte bekleyişimizi sürdürüyoruzhttps://t.co/0eka4ItZHy pic.twitter.com/Yq7YOQ29Z9
— soL Haber (@solhaberportali) November 20, 2024
TKP MK üyesi ve Ankara İl Başkanı Ali Ufuk Arikan şu açıklamalarda bulundu: İşçiler özelleştirmeye karşı mücadelelerinde kararlılar, madenciler nöbet değiştirdi. Direnişlerinin yanındayız, işçilerle birlikte bekleyişimizi sürdürüyoruz.
