Patlamanın yaşandığı ZSR Patlayıcı Sanayi A.Ş. el değiştirdikten sonra teşviklerle ihya oldu.
2019 Şubat’ında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı teşviklerinden yararlanan şirkete, 8 milyon 862 bin, Mayıs 2019’da 1 milyon 305 bin, 2020 yılında ise 118 milyon 800 bin TL değerinde kaynak aktarıldı.
ZSR’nin Balıkesir’deki üretim tesisi, 2022 yılında “proje bazlı devlet yardımı” verilecek projeler arasına alındı. Proje sonunda sabit yatırım tutarı 768 milyon 168 bin 447 lira olarak öngörülmüştü.
Neredeyse hiç vergi ödemediler
Şirkete sağlanan bu teşviklerle KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, faiz veya kâr payı desteği, çeşitli oranlarda eklenerek biriken vergi indirimi, yatırıma katkı oranı (%80), en az 7 yıl sigorta primi işveren hissesi ödeneği, enerji desteği ve nitelikli personel desteği elde etti.
Şirket bu teşvikler sayesinde gelirlerinden ödemesi gereken yüzde 25 oranındaki kurumlar vergisini 2023 yılında hiç ödemedi. 2022 yılında 253 milyon TL olan vergi matrahının yüzde 0,34’ü oranında, 2021 yılında ise 52.4 milyon TL olan matrahının yüzde 0,68’i oranında vergi ödedi.
Zorunlu alması gereken belge yok
Ayrıca patlamanın yaşandığı fabrikada ZSR’nin üretim yapabilmesi için alması gereken belgelerin eksik olduğu ortaya çıktı.
11 işçinin ölümüne neden olan ZSR web sitesinde patlayıcı imalatıyla ilgili aldığı izin ve kalite belgelerini “Belgelerimiz” başlıklı bölümde yayınlamış. Bu bölümde madenler için patlayıcı imalat izni belgesi ve yeraltı emülsiyon belgeleri yer alırken; patlayıcı üretimi yapan şirketlerin alması zorunlu olan Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik gereği hazırlaması gereken belge yayınlanmamış.
Büyük endüstriyel kazaların Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bildirilmesi zorunlu. Bakanlık bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren kaç kaza bildirimi yapıldığını ve bu kazaların içeriklerini kamuoyu ile paylaşmıyor.
