Ayotzinapa… 4 yıl oldu

“… Meksika’da, Guerrero eyaletinin İguala kentinde, Ayotzinapa’da.
Gözlerden fışkırmış, yüreklere ateş düşmüştür.
Eylül 2014’ün 26’sında
Cumaların en hayırsızında
Kırk üç insan, Kırk üç devrimci yakılmış, vurulmuş
Düzenin çarkı ölmektedir
Ateş toplamış, rüzgar esmektedir” *

26 Eylül 2014’te 43 erkek öğrenci Ayotzinapa Kırsal Öğretmenler Koleji’nden zorla alınarak Meksika’nın Iguala kentinde kaybedildi. Örgüt üyesi suçlamasıyla polis tarafından gözaltına alındıkları belirtildi. Resmi raporlara göre ise, öğrenciler 1968 Tlatelolco Katliamı yıldönümünü anmak üzere Mexico City’ye doğru yola çıktı. Yerel polis, yolculuk boyunca öğrenciler tarafından yönlendirilen otobüsleri yollarını kapatarak ve üzerlerine ateş açarak engellemeye çalıştı.

Görgü tanıkları polisin açtığı ateşin ardından öğrencilerin zorla gözaltı aracına bindirildiklerini kaydetti. Gözaltına alınan öğrenciler Cocula’da polis karakoluna teslim edildi ve Cocula polis şefi yardımcısı, öğrencilerin kırsal bir topluluk olan Pueblo Viejo’ya götürülmelerini emretti. Öğrenciler hala hayattayken polis tarafından, Guerrero’daki bir suç örgütü olan Guerreros Unidos (“Birleşik Savaşçılar”) üyelerine teslim edildi. Öğrencileri taşımak için kullanılan kamyonlardan birinin sahibi, çetenin üst düzey üyelerinden olan Gildardo López Astudillo’ydu. Astudillo, çetenin liderini arayarak kamyondakilerin çete için tehdit oluşturduklarını söyledi ve çete üyelerine öğrencileri öldürtme emri verildi. Araştırmacılar “El Chucky” olarak bilinen çete üyesinin öldürmelerde payı olduğunu ve Iguala’nın güvenlik şefiyle anlaştığını savunuyor.

Araştırmacılara göre, öğrenciler, Cocula’nın eteklerinde bir çöplüğe götürüldü. Yaklaşık 15 öğrenci alana ulaştıklarında oksijensiz kalarak ölmüştü. Öğrencilerin geri kalanı da üç çete üyesi tarafından öldürüldü. Bu üç çete üyesi daha sonra cesetleri bir çukura terk etti ve diğer çete üyeleri de öğrencilerin cesetlerini dizel, benzin, lastik, tahta ve plastikle yaktılar. Bütün olası kanıtları silmek için öğrencilerin kıyafetlerini de yok ettiler. Yangın gece yarısından, saat 02:00’a ya da saat 03:00’a kadar sürdü.

Başlangıçta, 57 öğrencinin eksik olduğu bildirildi, ancak on dört tanesinin, ailelerine geri döndükleri ya da üniversitelerine güvenli bir şekilde geri döndükleri tespit edildi. Kalan 43 öğrencinin ise akıbeti hala açıklanmadı. Öğrenci aktivistler, yetkilileri kayıp öğrencileri yasadışı olarak tutmakla suçladılar, ancak Guerrero yetkilileri, hiçbir öğrencinin gözaltında tutulmadığını bildirdi. Kayıp öğrencilerin polisin açtığı ateş sırasında tepelerden kaçtıklarına inanan yetkililer, onları aramak için bir helikopter kullandı. Ancak bu arayışlar neticesinde de 43 kayıp öğrenci bulunamadı.

5 Ekim 2014’te Iguala kenti yakınlarında 28 kişinin kömürleşmiş organlarını içerdiği düşünülen bir toplu mezar keşfedildi. Raporlara göre mezardaki kişiler işkence görmüş ve hala hayattayken yakılmışlar. Ardından gelen raporlar 34 kişinin bulunduğunu öne sürdü. Polis, adli tıp testleri sonucunda toplu mezarda bulunan 28 cesedin kayıp öğrencilere ait olmadığını öne sürdü ancak aynı gün, içinde kaç cesedin bulunduğu belirsiz olan dört toplu mezar daha bulundu.

Kurbanların yakınları daha sonra Amerika Kıtası İnsan Hakları Komisyonu (IACHR) ve Disiplinlerarası Bağımsız Uzmanlar Grubu’nu (GIEI) davayı incelemeye davet etti. İnceleme sonucu işkenceye dayanan itiraflar da dahil olmak üzere süreçte göze batan düzensizlikler olduğu sonucuna varıldı ve hükümetin ortaya attığı “öğrencilerin organlarının bir çöplükte yakıldığı” iddiasını destekleyen hiçbir kanıt bulunmadığı söylendi.

Ayotzinapa Kırsal Öğretmenler Koleji, Meksika devrimci öğrenci hareketiyle özdeşleşmiş merkezlerden biri olarak ve iktidar tarafından devrimci yönü sıkça hedef gösterilmesiyle biliniyor. Haziran ayında, bir federal mahkeme bu dava için özel bir soruşturma komisyonu kurulmasını emretti. Ancak hükümet, her ne pahasına olursa olsun komisyonun oluşturulmasını engellemeye yönelik yaklaşık 200 hukuki işlem sunmak için koordineli bir çaba sarfetti. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu Meksika hükümetinin olay hakkındaki açıklamalarını gerçeklikten uzak bulduğunu ifade etmişti.

Aralık ayında makamına yerleşecek olan Meksika’nın yeni cumhurbaşkanı Andres Manuel Lopez Obrador, kaybedilişlerinin dördüncü yıldönümünde kayıp aileleriyle buluşacağını bildirdi. Obrador, ayrıca daha önce olayla ilgili raporları hükümetçe tanınmayan GIEI araştırmacıları ve IACHR ile resmi bir görüşme isteyerek davanın aydınlatılması için işbirliği içinde olmayı talep etti. Merkez-sol çizgide olan Obrador, kurulduğundan bu yana sınıf bilinciyle öğrenciler ve siyasi aktörler yetiştiren Ayotzinopa okulu merkezli bu olayı aydınlatarak kayıp yakınlarının otoritelere karşı olan güvensizliğini tamir etmeye çalışıyor. Aileler ise sürece karşı umutlu olsada Obrador tarafından davaya atanan avukatların, kayıp yakınlarının avukatlarıyla işbirliği içerisinde hareket etmesini istedi.

Meksika öğrenci hareketi, yaşadığı bu büyük saldırıya rağmen hala gelişmekte. 13 Eylül 1968’de başkent Meksiko’da öğrenciler tarafından gerçekleştirilen Sessizlik Yürüyüşü’nün 50. yıldönümü olan 13 Eylül 2018’de, Meksiko’da yaklaşık 23 bin öğrenci yürüdü. Yürüyüşün bir kısmından sonra sessizlik bozuldu ve öğrenciler siyasi sloganlar atmaya başladı. Öğrenciler, siyasi ilişkileri ve yasadışı bağları olan paralı saldırı grupları tarafınca uygulanan şiddete son verilmesini talep etti. Üniversite yetkilileri tarafından koordine edilen bu gruplar, 3 Eylül’de bir lise öğrencisi protestosuna saldırdılar. Bu saldırıda eylemcilerden birinin kulağı kesilmiş ve böbreğinden aldığı bıçak darbesi nedeniyle hastaneye kaldırılmıştı.

Sessizlik Yürüyüşü’nden sonra alınan toplantıda öğrenciler, 43 Ayotzinopa öğrencisinin zorla alınarak, kaybedilmesinin 4. yıldönümünde kayıp yakınlarıyla birlikte yürüme kararı aldılar.