‘Dolarla iş yapmayın diyorlar ama askerlik, hacca giden hacıların aldığı malzemeler gibi birçok şey dolar üzerinden. Türkiye birilerine göre tırmanışta olabilir ama esnaf yerinde sayıyor.’
Dolar ve euronun Türk Lirası (TL) karşısındaki yükselişi önlenemez şekilde devam ediyor. TL yılbaşından bu yana dolar karşısında yüzde 22’den fazla değer kaybetti. Döviz kurundaki dalgalanma salgından kaynaklı zor günler geçiren esnafı daha fazla zorluyor.
Sattıkları ürünün yüzde 90’ına yakını ithal olan, Ulus Semti Konya Sokakta bulunan elektronikçiler çarşısı esnafı, döviz kurunda yaşanan artıştan kaynaklı iş yapamaz durumda. Yüze yakın esnafının bulunduğu sokak, dövizde yaşanan dalgalanmadan kaynaklı hayli sakin. Zor günler geçiren esnaflar yaşadıkları sorunları anlattı.
‘Kendi önlemlerimizle devam ediyoruz’
Bilgisayar parçaları satan 17 yıllık esnaf Oktay Yıldırım, zor günlerden geçtiklerini söyledi. Mezopotamya Ajansı’na konuşan Yıldırım, ekonomi politikalarını ise şu sözlerle eleştirdi: “Bakan Albayrak’ın göreve başladığı 10 Temmuz 2018 tarihinde dolar düşük bir seviyedeydi. Bakan Albayrak aldığı önlemler ve uyguladığı politikalarla kur bu zirveye ulaştı. Bu zirveye ulaşma sebepleri kendi hata ve kusurlarıdır. Esnaf kendi önlem ve politikalarını oluşturarak şimdilik yoluna devam ediyor ama nereye kadar bunu bilemiyorum” diye konuştu.
‘Esnaf ve yurttaş tırmanışta değil’
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın dolar yükselirken buzdolabı satışlarını örnek göstererek “Türkiye tırmanışta” sözüne de tepki gösteren Yıldırım, “Tırmanış olduğunu söylüyorlar bir esnaf ve yurttaş olarak şunu söyleyebilirim; kesinlikle bir tırmanış söz konusu değil. Eğer ki tırmanış olsaydı, şu an işçinin asgari ücreti 2 bin 350 lira değil; 5 ila 7 bin TL olurdu. Devletimiz şu anda borç batağına doğru gidiyor” dedi.
‘Ciddi olun’
Yıldırım, son olarak dolardaki yükselişten kaynaklı mesleğine ne kadar devam edebileceğini bilemediğini belirterek, yetkilileri ciddi olmaya, çözüm üretmeye davet etti.
‘Böyle devam ederse kepenkleri indirip bu işi bırakırım’
Dolar yüzünden çok büyük zarar gördüğünü dile getiren 40 yıldır elektronik malzeme parçası satan Yusuf Dinçer de sattığı tüm malzemeleri dolarla aldığını söyledi. Ramazan Bayramı’ndan önce ödemesi gereken borcunun dolardaki artıştan kaynaklı katlandığını vurgulayan Dinçer, 10 günlük bir zaman diliminde büyük zarar ettiğini ifade etti.
Yaşanan sorunlara karşı yerli üretim öneren Dinçer, sözlerinin devamında şunları söyledi: “Kur farkından kaynaklı fiyatlarda yüzde 80’e varan farklar oldu yurttaşların alım gücü yok. Üç gün önce 50 TL sattığım adaptör şimdi 80 TL oldu ve malzeme de bulamıyoruz çünkü ithalatçı da getiremiyor. 40 yıldır bu işi yapıyorum böyle devam ederse kepenkleri indirip bu işi bırakacağım, 60 yaşına geldim bundan sonra ne yapacağımı bilmiyorum.”
‘Daha önce böyle zor günler yaşamadım’
Döviz kurunda yaşanan yükselmeye karşı hükümet yetkililerinin yaptığı açıklamaların tatmin edici olmadığını söyleyen bir diğer esnaf Kemal Kaleli ise, “Bize gelen ürünlerin yüzde 90’ı ithal ürün ve dolar artmasından kaynaklı işlerimiz durma noktasına geldi” dedi. 25 yıldır televizyon uydu alıcısı sattığını belirten Kaleli, daha önce bu kadar zor günler yaşamadığını dile getirdi. Bir ay önce 100 TL’ye alıcı aldığını bugün ise uydu alıcısını 140 TL aldığını aktaran Kaleli, “Bende pahalı satmak zorunda kaldığım için alan olmuyor. Alım gücü düştüğü için aslında alamıyorlar.”
Dükkanında sattığı malları gösteren Kaleli, “Bunların hiçbirini biz üretmiyoruz. Biz tamamıyla dışa bağımlı bir ülkeyiz. Türkiye hiçbir şey üretmeden sattığı ürünlerden kar elde ediyor. Ürettiği zaman maliyeti daha fazla oluyor bu da dışa bağımlılıktan kaynaklanıyor. Şuan da biz iş yapamayacak noktaya geldik, kar etmezsek çark dönmez, çark dönmezse kapatıp bırakmaktan başka çaremiz kalmaz” diye konuştu.
‘Kaygılanmamak elde mi?’
Geçtiğimiz hafta 10 TL’ye sattığı bir ürünü şimdi 10 TL’ye alamadığını kaydeden elektronik malzeme satıcısı Selim Gökkaya ise, “Kaygılanmayın deniliyor ama kaygılanmamak elde mi?” diye sordu. Salgınla birlikte iş yapamadıklarını vurgulayan Gökkaya, şöyle devam etti: “Haziran’da kısıtlamaların kaldırılmaya başlanmasıyla salgın bitecek işlerimiz düzelecek diye beklerken vakalar yeniden arttı, artan sadece vakalar değil döviz kuru da olunca kara kara düşünür olduk. Yerli üretim çözüm diyeceğim ama ürettiğimiz bir ürünün malzemeleri yine yurt dışından geldiği için fiyatlar düşmez artar.”
‘Kira, askeri, hacıların aldığı malzemeler bile dolar üzerinden’
“Yetkililer dolar ile iş yapmayalım diyor ama kiralar, askerlik, hacca giden hacıların aldığı malzemeler gibi birçok şey dolar üzerinden. Türkiye birilerine göre tırmanışta olabilir ama biz esnaf dolarak yerimizde sayıyoruz.”
