Saray Rejimi savaşa yönelik kaynak toplamak için halka yeni vergi saldırısını askıya almışken 1.5 yıldır para toplanan afet fonunun Eylül ayında gündeme gelen Jandarma ve Emniyet için 7 bin 204 araç alımı ve iç savaşa yönelik hazırlık kapsamında kullanıldığını tahmin etmek zor değil.
10 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremin ardından 15 Mart 2023’te yaraları sarmak için kurulan ‘Afet Yeniden İmar Fonu’ hesaplarına ulaşılamıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın fona toplanan paralar ile yapılan harcamaları her 3 ayda bir halka açıklaması gerektiği halde bugüne kadar tek bir veri dahi paylaşılmadı. Hazine ve Maliye Bakanlığı, kendisine bağlı olan fona resmi internet sitesinde yer vermedi. Fon kurulduktan sonra uzun süre uygulama yönetmeliğinin çıkması beklendi.
“Zifiri karanlık fon”
Deprem yaralarının sarılması amacıyla kurulduğu için yönetmeliğin acilen çıkarılıp uygulamanın başlatılacağı düşünülüyordu. Ancak yönetmelik bir yıl sonra, 2 Şubat 2024’te çıkarılabildi. Uygulamaya girdikten sonra da belirsizlik devam etti. ‘Deprem için kimlerden ne kadar para toplandı? Hayırseverler ne kadar bağışta bulundu? Hangi kurum bütçesinden fona ne kadar para aktarıldı? Fonun ihtiyacı için yurt dışından ne kadar borçlanma yapıldı? Fon kaynaklarından kime, nereye, hangi amaçlarla ve ne kadar para aktarıldı?’ gibi soruların hiçbirine bugüne kadar yanıt verilmedi. Halka bilgi verilmediği için fon kamuoyunda, ‘zifiri karanlık fon’ diye anılıyor. Yasa ve yönetmeliğe göre fonun denetimi Sayıştay dışında tutuldu. Bunun yerine denetim işleminin bağımsız denetim şirketlerine yaptırılması gerekiyor. Yasa gereği, fonun kaynakları ve paraların aktarıldığı yerlere ilişkin mali verilerin en geç üçer aylık dönemler itibarıyla kamuoyuyla paylaşılması zorunlu.
Fona her yerden para geliyor
MEVZUATA göre depremin yaralarını sarması için kurulduğu söylenen fonun geniş bir kaynak yelpazesi bulunuyor. Fona bağışlardan bütçe aktarımlarına, kurum ödemelerinden dış borçlanmaya kadar her yerden para geliyor. Fonun kaynakları arasında yurt içi ve yurt dışı kaynaklı her nevi nakdî bağış, yardım, hibe ve krediler, bütçeye konulacak ödenek ve yurt içi ve yurt dışı sermaye ve para piyasalarından sağlanan finansman (borçlanma dahil) bulunuyor.
Bir kez bile açıklanmadı
FONA ilişkin verilerin yasalara göre en geç üçer aylık dönemlerle kamuoyuna açıklanması gerekiyor. Ancak kurulduğundan bu yana en az 6 kez fon hakkında kamuoyuna bilgi verilmesi gerektiği halde bugüne kadar bir kez bile bilgi verilmedi. Üstelik fonun denetimi için bir şirketle anlaşma yapılıp yapılmadığı da bilinmiyor.
