Gazze’de İsrail saldırıları her gün yeni katliamlarla sonuçlanırken ABD’de Joe Biden yönetimi yetkililerinin, Gazze Şeridi’nin yönetimini “yenilenmiş bir Filistin yönetiminin” devralmasını öngören çok aşamalı bir savaş sonrası planını sessizce hazırladığı ileri sürüldü. İsrail’in ise “ABD ve İsrail ile uyumlu bir Filistin yönetimi” planına sanıldığı kadar uzak olmayabileceği iddia ediliyor.
Politico gazetesinin haberinde, “iki ABD’li yetkili, bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi ve tartışmalara aşina bir yönetim yetkilisine göre”, Dışişleri Bakanlığı ve Beyaz Saray’ın, ekim ortasından bu yana çok sayıda tutum belgesi ve kurumlar arası toplantılarda stratejinin parçalarını ortaya koydukları kaydedildi.
Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve yönetimdeki diğerleri, “yeniden canlandırılmış” bir Filistin yönetiminin Gazze’yi yönetmesi gerektiğini kamuoyuna açıklamış olsalar da bunun nasıl işleyeceğine dair ayrıntıları açıklamamışlardı.
Öte yandan plan, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’nun planlarıyla uyumsuz. Gazze’nin kuzeyini işgal eden ve geçici ateşkesin ardından 1 Aralık’tan itibaren işgali güneye doğru genişleten Netanyahu yönetimi, Gazze’nin yönetimi konusunu tartışmakta isteksiz.
Planları hazırlayan ABD’li stratejistlerin ise Batı Şeria’nın bazı bölümlerini yöneten ancak uzun süredir yolsuzluk ve verimsizlik iddialarıyla halk desteğini yitirmiş olan Filistin yönetimini ABD için “En uygun seçenek” olarak görüyorlar.
Politico’ya konuşan Dışişleri Bakanlığı yetkilisi de “Sıkışmış durumdayız. Filistin yönetiminin Gazze’de bir yönetim rolü oynaması yönünde güçlü bir politika tercihi var, ancak önemli meşruiyet ve kapasite sorunları var” ifadelerini kullandı.
ABD planına göre, İsrail birlikleri ile Filistin direnişi arasındaki çatışmalar sona erdiğinde Gazze’nin çok aşamalı olarak yeniden inşası gündeme gelecek. Hemen sonrasında “bölgenin istikrara kavuşturulması” iddiasıyla “uluslararası askeri bir güç” görevlendirilecek, ardından da “yenilenmiş bir Filistin yönetimi” uzun vadede yönetimi devralacak.
Habere göre iddiayı dile getiren yetkililer, Filistin yönetimine ABD’li Dışişleri Bakanlığı kurumlarının “yardım etmesi” ve “ABD Güvenlik Koordinatörü”ne daha büyük bir rol verilmesinin, planın kilit bölümleri olduğunu söylüyorlar. Biden yönetiminden üst düzey bir yetkili “Nihayetinde çatışma sonrası Gazze’de Filistinli bir güvenlik yapısına sahip olmak istiyoruz” dedi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü ise Politico’ya bu iddialar konusunda yorum yapmayı reddetti.
Bu arada Gazze ile ilgili planlama sürecine ABD Ulusal Güvenlik Konseyi üst düzey yetkilisi Brett McGurk öncülük ediyor. McGurk’e, şu anda NSC’de (ABD Ulusal Güvenlik Konseyi) görev yapan, Savunma ve Dışişleri Bakanlıklarında görev yapmış Terry Wolff yardımcı oluyor. Diğer kilit isimler arasında Dışişleri Bakanlığında Ortadoğu ile ilgili kilit görevler üstlenen Barbara Leaf, Dan Shapiro ve Hady Amr sayılıyor.
Arap ülkeleri fikre yaklaşıyor
Bir başka ABD’li yetkili, Arap ülkelerinin Gazze’ye asker gönderme konusunda tereddütlü ya da tamamen isteksiz göründüğünü, ancak son görüşmelerde bazılarının bu fikre daha açık göründüğünü söyledi. Habere göre, Biden yönetimi, ABD askerleri göndermeyi düşünmüyor. Senaryolardan biri Birleşik Arap Emirlikleri’nden sağlık tesislerinin yeniden inşasına yardım etmesini ya da memurları eğitmesini istemek.
İkinci ABD’li yetkili, Birleşmiş Milletler’in savaş sonrası dönemde Gazze’de en azından insani yardım cephesinde bir rol oynayabileceğini söyledi. Ancak İsrail hükümeti, BM’yi İsraillilere karşı önyargılı buluyor.
“Mısır rol oynayabilir”
Komşu Mısır’ın savaş sonrası Gazze’de önemli bir rol oynaması muhtemel. Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah Sisi’nin gelecekteki bir Filistin devletinin geçici bir uluslararası güvenlik varlığıyla askerden arındırılması önerisi, Biden yönetimi çevrelerinde yankı buldu.
Biden yönetiminden üst düzey bir yetkili, “En büyük bilinmeyen Gazze’de Hamas’tan geriye tam olarak ne kalacağı” dedi. Grubun sayısı düşük olsa bile, silahlara erişimleri, asker göndermeyi düşünen ülkelerin hesaplarını önemli ölçüde değiştirebilir.
ABD’nin, Arap yöneticilerin Hamas’ı daha açık bir şekilde kınamasını istediği de belirtiliyor. Hamas, 15 yıldan uzun bir süre önce Gazze’nin kontrolünü Filistin yönetiminden almıştı.
Pek çok Arap liderin savaş sonrası ciddi bir planlamaya katılmasını sağlamanın anahtarının ise, “İsrail’in yanında bir Filistin devletinin kurulmasının nihai hedef olması” olduğuna dikkat çekiliyor.
Öte yandan Başkan Joe Biden ve yardımcılarının uzun vadeli bir ateşkes çağrısında bulunmayı reddetmelerinin nedeninin de İsrail’in, “Hamas’ı yok etme” hedefini desteklemeleri olduğuna dikkat çekiliyor.
Mevcut Filistin yönetimi ise Filistinliler tarafından desteklenmiyor ve yolsuzluğa bulaşmış ve zayıf olarak görülüyor. Filistin yönetimi, yıllardır seçim yapmayan 88 yaşındaki Mahmud Abbas tarafından yönetiliyor.
İsrail ne diyor?
İsrail tarafından ise isminin açıklanmasını istemeyen bir yetkili, “ABD ile İsrail arasındaki uçurum göründüğünden çok daha küçük” dedi. Yetkili, “Her iki yönetim de Filistin yönetiminin mevcut haliyle Gazze’yi yönetemeyeceği konusunda hemfikir. Yeniden canlandırılmış, reforme edilmiş bir Filistin yönetimi bunu yapabilir. Ancak bu reformun tam olarak neye benzemesi gerektiği konusunda henüz görüşmelere başlamadık” ifadelerini kullandı.
Yine de Filistin yönetiminde yapılacak bir değişikliğin Netanyahu’yu ya da siyasi müttefiklerini ne düzeyde tatmin edeceği belli değil. Netanyahu zaman zaman Gazze’de yeni bir Filistin yönetim yapısı çağrısında bulunurken, İsrail’in bir tür genel güvenlik kontrolüne sahip olması gerektiğini de öne sürüyor.
“Bununla birlikte Netanyahu ve sağcı koalisyonunun daha ne kadar İsrail’in başında kalacağı da belirsiz” denilen haberdeki, “Netanyahu hiç sevilmiyor ve pek çok İsrailli, 7 Ekim’deki Hamas saldırısından onu sorumlu tutuyor. ABD’li yetkililer onun eninde sonunda sahneden çekilmesini bekliyorlar ama Netanyahu daha önce de siyasi geri dönüşler yapmıştı” ifadeleri dikkat çekiyor.
