Expression Interrupted’ın 2024 yılı 4. çeyrek raporuna göre, gazetecilere 25 yeni dava açıldı, 58 gazeteci, gözaltına alındı, 11 gazeteci tutuklandı.
Expression Interrupted platformu tarafından hazırlanan “İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi” raporlarının 12’ncisi yayımlandı.
Rapor, 2024 yılının Ekim, Kasım ve Aralık aylarını kapsıyor. 2024’ün son çeyreğinde 102 ayrı davada 181 gazeteci yargılandı. Toplamda 18 gazeteciye 24 yıl, 11 ay, 16 gün hapis cezası ve 19.860 TL adli para cezası verildi. Gazetecilere 25 yeni dava açıldı, 58 gazeteci gözaltına alındı, 11 gazeteci tutuklandı.
Rapordaki bulgulara göre, Türkiye’de basın ve ifade özgürlüğü alanında yıllardır yaşanan gerilemenin 2024 yılının son çeyreğinde sert müdahalelerle devam ettiğini gösterdi. Suriye’de gelişmeleri takip eden gazeteciler Cihan Bilgin ve Nazım Daştan’ın 19 Aralık’ta öldürülmesi ve meslektaşlarının öldürülmesini protesto eden onlarca gazetecinin gözaltına alınıp aralarından 7 basın emekçisinin tutuklanması bu rapor döneminde basın özgürlüğüne yönelik en sert saldırılar arasında kayda geçti.
Ekim, Kasım ve Aralık aylarında en az 58 gazeteci ve medya çalışanı, yaptıkları haberler veya sosyal medya paylaşımları sebebiyle açılan soruşturmalar/davalar kapsamında veya haber takibi/protesto eylemi sırasında en az bir kez gözaltına alındı. Aynı dönemde 44 gazeteci hakkında en az bir soruşturma açıldığı veya devam eden soruşturmalar olduğu ve 21 gazeteci ile beş medya kuruluşu hakkında toplam 25 yeni dava açıldığı kayıtlara geçti. Bu bulgular, Türkiye’de basın özgürlüğüne yönelik baskının giderek yoğunlaşmakta olduğunun göstergesi oldu.
11 gazeteci, haklarında açılan soruşturmalar kapsamında tutuklandı. Üç gazeteci cezaevinden tahliye oldu. Bu gelişmeler sonucunda, 1 Ekim 2024 itibarıyla 26 olan cezaevindeki gazeteci sayısı, 31 Aralık 2024 itibarıyla 34 olarak kayıtlara geçti. Rapor döneminde bir yandan gazetecilere mesleki faaliyetleri gerekçe gösterilerek yeni soruşturma ve davalar açılırken, daha önceki dönemlerde açılmış davaların görülmesine de devam edildi.
Üç aylık dönemde 102 dava görüldü
Üç aylık dönemde toplamda 181 gazeteci ve bir gazete hakkında açılmış 102 dava görüldü. Bu dönemde gazeteci davalarında en sık kullanılan suçlamalar “terör örgütü propagandası yapmak” ve “örgüt üyeliği” suçlamaları oldu. Gazeteciler toplam 24 ayrı davada “terör örgütü propagandası yapmak” (TMK 7/2), 20 ayrı davada ise “terör örgütüne üye olmak” (TCK 314/2) suçlamasıyla yargılandı. Üçüncü sırada 18 ayrı davada kullanılan “hakaret/kamu görevlisine hakaret” (TCK 125) suçlaması yer alırken gazeteciler 13 davada ise “Cumhurbaşkanına hakaret” (TCK 299) ile suçlandı.
Gazetecilere ve medya kuruluşlarına yönelik en az 20 saldırı
Bu dönemde gazetecilere ve medya kuruluşlarına yönelik en az 20 saldırı, engelleme, şiddet içeren polis saldırısı, tehdit veya hedef gösterme vakası kayıtlara geçti. Gazetecilerin ve medya kuruluşlarının maruz kaldıkları ihlaller nedeniyle açılan davalar da rapor döneminde devam etti.
Rapor döneminde medya kuruluşlarına yönelik kısıtlama ve müdahaleler de devam etti. Açık Radyo’nun lisansının Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) kararıyla iptal edilmesi üzerine yayınının durdurulması, Yeni Yaşam gazetesinin Ekim ve Kasım aylarında yayınlanan farklı sayıları hakkında, haber içerikleri ve haber fotoğrafları gerekçe gösterilerek verilen toplatma kararları, aralarında gazeteciler ve haber sitelerinin hesaplarının da bulunduğu en az 119 sosyal medya hesabına erişimin engellenmesi, sosyal medya platformları X, Instagram, Facebook, YouTube ve TikTok’a erişimin kısıtlanması, bu rapor döneminde kayıtlara geçen önemli müdahaleler arasında yer aldı.
